Azərbaycanin göRKƏMLĠ adamlari
Yüklə 2,62 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bir xoĢ söz.
82 Məmməd Əmin Rəsulzadəni ən çox qəzəbləndirən Biçeraxovun hərəkətləri idi. İngilis ordusunda türklərə qarşı vuruşmuş köhnə çar zabiti Biçeraxov çox azğınlıq edir, hər yanda özünü «Bölünməz Rusiya»nın nümayəndəsi kimi aparır, aeroplanlardan bəyannamələr yayırdı. Şəhərə yaydığı bəyannamələrin birində deyirdi: «Sizlərə salam olsun, Rusiya vətəndaşları! Müttəfiqlərin köməyi ilə öz köhnə sərhədlərini bərpa edən böyük Rusiyamız artıq bir çox yerlərdə özünün yeni həyatını başlayır...». Şovinist Biçeraxov! Canınızdan bu şovinistlik, özgə torpağında ağalıq, hökmranlıq hissi çəkilib getmədi! Həmişə Bakıya—bu qızıl neft səltənətinə əyalət şəhəriniz kimi baxdınız! Məmməd Əmin Rəsulzadə hər gün Fətəli xanla, Nəsib bəylə, başqa hökumət nazirləri ilə məsləhətləşir, Tomsonla «dil tapmaq» üsulları axtarırdı. İndi hər şey—başlıca məsələ olan Azərbaycanın müstəqilliyinin saxlanması məhz Tomsonla uğurlu iş görməkdən ibarətdir. Ruslar və ermənilər yenə şəhərdə azğınlıq edirdi: Azərbaycanı Rusiyanın bir parçası kimi təbliğ edən Biçeraxovun sözləri onları «ruhlandırırdı». Məmməd Əmin Rəsulzadənin başçılıq etdiyi Azərbaycan hökuməti vəziyyətdən çıxmaq üçün Tomsonla danışıqlar aparırdı. Belə uğurlu danışıqlar getdikcə öz bəhrəsini verirdi. Biçeraxovun Bakıda çevriliş etmək istədiyini eşidən Tomson ona 46 saat müddətində Bakını tərk etməyi əmr etdi. Bakı qanında şovinistlik qaynayan, «Bölünməz Rusiya» xəstəliyinə tutulmuş təhlükəli bir adamdan xilas oldu. Amma ümumi əhval-ruhiyyə hələ gərgin idi. İndi başlıca söhbət parlamentin açılışından gedirdi. Tomsonun müəyyən təzyiqi ilə «Koalisyon hökumət» yaratmaq razılaşdırılmışdı. Başqa millətdən olanlar da hökumət işində çalışa bilərdilər. Amma sonradan məlum oldu ki, Bakıdakı «Rus milləti komitəsi» Azərbaycan parlamentinə nümayəndələrini göndərmək istəmir. Getdikcə Məmməd Əmin Rəsulzadə və dostları Tomsona hər şeyi başa salır, rus şovinizminə onda da nifrət oyadırdılar. Lakin razılıq alınmışdı. Tomson parlamentin açılışına icazə vermişdi. Məclisin açılışı günü bir maraqlı hadisə baş verdi. Məmməd Əli Rəsuloğlunun xatirəsi: «...Məclisin açılacağı gün Azərbaycan bayrağının məclisin binası üzərinə taxılması işi də bir məsələyə çevrildi. İngilis komandanı bizimkilərə: «Baxınız, biz nə zamandan bəri buradayız, heç bayraq sancdığımızı gördünüzmü? deyincə bizimkilər də: «sizin bayrağa ehtiyacınız yoxdur, bizim isə ən böyük arzumuz milli bayrağımızı taxmaqdır» şəklində cavab vermişlərdi. İngilis komandanı da bu sözü məqbul saymış, rus və erməniləri artıq həyəcanlandırmamaq üçün yalnız məclisin toplandığı günlərdə bina üzərinə bayraq taxılmasını xahiş etmişdi. Bizimkilər də bu 83 xahişi qəbul etmişdilər. Bu hal bir ənənə halını almışdı. Bayrağımızın taxıldığı gün hər kəs məclisin açıq olduğunu bilirdi. Məclisin açılacağı gün rus və ermənilərin fitnəsindən məclisi qorumaq məqsədiylə hindli müsəlman əsgərlər məclisdən çox uzaq küçə və caddə başlarında qruplar halında növbə gözləməkdə idilər. Hindli əsgərlər məsələni anlayaraq xalqımızı təbrik edirlərdi. Məmməd Əmin bəyin o gün məclisin balkonundan: «Bir dəfə yüksələn bayraq bir daha enməz» sözü kəndlərdən, neft ocaqlarından şəhərə axın etmiş, dolub binanın hər yanını tutmuş xalqımız tərəfindən coşğun alqışlarla qarşılandı...» Bir xoĢ söz. Həmin günü sən hamını heyrətdə qoydun! Həmin günü dediyin sözlər dalğa-dalğa, ildırım sürətiylə Azərbaycanın hər yerinə yayıldı. Adamlar səni daha da sevdi, daha da inandı. Sən həmin günü adamların qəlbində qırılıb çiliklənmiş ümidlərə can verdin, yaşatdın. Sənin xoş ahəngli səsin adamların qəlbinə yayılıb, onların azadlıq və istiqlaliyyət arzusunu coşdurdu. Dediyin o xoş məramlı sözlər adamların həmişəlik yaddaşına yazıldı. Elə həmin o gün dediyin «Bir dəfə yüksələn bayraq bir daha enməz» sözün sonralar xalqımızın həyat məramına, yaşayışının mənasına çevrildi. Məmməd Əmin Rəsulzadənin Azərbaycan Milli Cümhuriyyəti parlamentinin ilk açılışındakı tarixi çıxış: «Möhtərəm millət vəkilləri! Azərbaycan Milli Cümhuriyyətinin ilk parlamentosunu açmaq səadətinin, siz möhtərəm millət vəkillərini təbrik etmək şərəfinin öhdəmə düşməsi ilə iftixar edirəm (alqışlar) ...Əfəndilər, Rusiyada zühur edən böyük inqilab digər həqiqətlər arasında bir böyük həqiqəti dəxi elan etmişdi. Bu həqiqət millətlərin hürriyyət və istiqlal haqları idi. Rusiya inqilabı təbiətində mövcud olan ruha sadiq qalaraq təbii yolu ilə inkişaf etsəydi, millətlərin hüququnun təmin ilə muxtariyyətlərdən mütəşəkkil azad və demokratik bir Rusiyanı bir an əvvəl təsis edəcəkdi. O vaxt təbii idi ki, Rusiyada yaşayan müsəlmanların siyasi həyatları digər məhkum millətlərlə bərabər, başqa bir yolda cərəyan edəcəkdi. Millətlər öz müqəddəratlarının təyinini pək səmimi bir surətdə Rusiya müəssisan məclisindən gözlərdilər. Fəqət Rusiyada inqilab və demokratizm naminə zühur edən bir istibdadın nə kimi xarabalıqlar yaratdığını bilirsiniz. İnqilab naminə hökümfərma olan anarşı və millətlərin hüquqi elanından sonra yürüdülən qəti mərkəziyyətçilik Zaqafqaziya millətlərini öz başlarının çarəsinə baxmağa sövq etdi. Zaqafqaziyadan Rusiya qurucu məclisinə seçilən millət vəlilləri, özlərini vəkil edən camaatın hüququnu Zaqafqaziyada Seymini təşkil və onun istiqlalını elan etməkdə gördülər. Eyni məntiq nəhayət Azərbaycan əhalisi tərəfindən seçilən vəkillərin Şurayi Milli təşkilinə sövq, bu milli şura isə Azərbaycan istiqlalını elan etmək zərurəti qarşısında qaldı. Azərbaycan istiqlalı elan olundu (alqışlar...). Biz azərbaycanlılar bütün mövcudiyyətimizlə öz müqəddəratımızı, öz istiqlalımızı müdafiə və mühafizədə israr edər, səbat və mətanət göstərirsək, heç şübhəsiz ki, Azərbaycan Cümhuriyyəti paydar olur. Fəqət bunun üçün təkrar Yüklə 2,62 Mb. Dostları ilə paylaş:
|