Азярбайъан республикасынын тящсил назирлийи

117 
 
 
61. ĠĢlədiyim partnyor kontingenti çox müĢküldür. 
 
62.  Bəzən  mənə  elə  gəlir  ki,  mənim  iĢimin  nəticələri  mənim  sərf 
etdiyim zəhmətə dəymir. 
 
63. Əgər iĢim ürəyimcə olsaydı, mən daha xoĢbəxt olardım. 
 
64.  ĠĢdə  ciddi  problemlərim  olduğuna  görə  mən  çox  ümidsiz  bir 
haldayam. 
 
65.  Bəzən  mən  öz  partnyorlarımla  elə  rəftar  edirəm  ki,  onların 
mənimlə elə rəftar etməsini heç istəməzdim. 
 
66.  Mən  xüsusi  iltifat,  diqqət  ümidində  olan  partnyorlarımı 
məzəmmətləyirəm. 
 
67. Çox vaxt iĢ günündən sonra mənim ev iĢləri ilə məĢğul olmağıma 
gücüm qalmır.  
 
68. Adətən mən vaxtı tələsdirirəm: kaĢ iĢ günü tez baĢa çataydı. 
 
69. Partnyorların vəziyyəti, xahiĢləri, tələbatları adətən məni səmimi 
qəlblə qəbul edirəm. 
 
70. Adamlarla iĢləyəndə mən adətən araya bir növ ekran qoyuram ki, 
məni baĢqalarının əzablarından və mənfi emosiyalarından qorusun. 
 
71. Adamlarla (partnnyorlarla) iĢ mənim ümidlərimi puç etdi.  
 
72. Gücümü bərpa etmək üçün mən çox vaxt dərman qəbul edirəm. 
 
73. Adətən mənim iĢ günüm sakit və asan keçir. 
 
74.  Mənim  görüləcək  iĢə  olan  tələblərim  mövcud  Ģəraitdən  asılı 
olaraq gördüyüm iĢdən yüksəkdir. 
 
75. mənim karyeram müvəffəqliyyətli baĢ tutub. 
 
76. Mən iĢlə bağlı hər Ģeyə görə əsəbləĢirəm. 
 
77.  Öz  daimi  partnyorlarımdan  bəzilərini  mən  nə  görmək,  nə  də 
eĢitmək istəmirəm. 
 
78.  Mən,  öz  maraqlarını  unudaraq,  özlərini  tam  olaraq  insanlara 
(partnyorlara) həsr edən kolleqalarımı təqdir edirəm. 
 
79.  Mənim  iĢdə  yorulmağım  evdəkilərlə  və  dostlarımla  ünsiyyətdə 
olmağıma adətən az təsir edir (heç təsir etmir). 
 
80. Ġmkan olanda mən öz partnyoruma az diqqət verirəm, amma bunu 
elə edirəm ki, o, bunu hiss etməsin. 
 
81. ĠĢdə insanlarla ünsiyyət zamanı çox vaxt əsəblərim dözmür. 
 
82.  Mən  iĢdə  baĢ  verən  hər  Ģeyə  (demək  olar  ki,  hər  Ģeyə)  qarĢı 
marağımı, canlı münasibətimi itirmiĢəm. 
 
83.  Ġnsanlarla  iĢ  bir  professional  kimi  mənə  pis  təsir  etmiĢdir  – 
qəzəbləndirmiĢ, əsəbləĢdirmiĢ, emosiyalarımı kütləĢdirmiĢdir. 
 
84. Ġnsanlarla iĢ mənim sağlamlığımı korlamıĢdır. 
 
 
 
Məlumatların iĢlənilməsi 
 

---

118 
 
 
Hər  bir  cavab  variantı  əvvəlcədən  mötəbər  hakimlər  tərəfindən 
müxtəlif  ballarla  qiymətləndirilmiĢdir  və  müddəanın  nömrəsinin  yanında 
mötərizədə  verilmiĢ  ―açarda‖  qeyd  olunmuĢdur.  Bunun  səbəbi  odur  ki, 
simptonlara  daxil  edilmiĢ  əlamətlər  onun  ağırlığının  müəyyən  edilməsində 
müxtəlif qiymətlərə malikdirlər.  
 
Maksimal  qiymət  olan  10  balı  hakimlər  sipmtom  üçün  ən  göstəriĢli 
olan əlamətə veriblər. ―Açara‖ uyğun olaraq aĢağıdakı hesablamalar aparılır: 
1)  ―tükənmənin‖  hər  12  simptomun  hər  biri  üçün  ayrılıqda  balların  cəmi 
müəyyən olunur, 2) ―tükənmənin‖ formalaĢmasının hər üç fazasının hər biri 
üçün  simptom  göstəricilərinin  cəmi  hesablanır,  3)  ―emosional  tükənmə‖ 
sindromunun  yekun  göstəricisi  –  12  simptomun  hamısının  göstəricilərinin 
cəmi tapılır. 
“Gərginlik” 
 
1. Psixi travma yaradan şəraitlərin təəssüratları: +1 (2), +13 (3), +25 
(2), -37(3), +49 (10), +61 (5), -73 (5). 
 
2. Özündən məmnun olmamaq: -2 (3), +14 (2), +26 (2), -38 (10), -50 
(5), +62 (5), +74 (3). 
 
3.  Qəfəsə sıxışdırılmaq:  +3 (10), +15 (5), +27  (2), +39  (2),  +51  (5), 
+63 (1), -75 (5). 
 
4. Həyəcan və depressiya: +4 (2), +16 (3), +28 (5), +40 (5), +52 (10), 
+64 (2), +76 (3). 
―Rezistensiya” 
 
1.  Qeyri  adekvat  seçici  emosional  reaksiya  vermə:  +5  (5),  -17  (3), 
+29 (10), +41 (2), +53 (2), +65 (3), +77 (5). 
 
2.  Emosional  -  əxlaqi  dezorientasiya:  +6  (10),  -18  (3),  +30  (3),  +42 
(5), +54 (2), +66 (2), -78 (5). 
 
3. Emosiyaların qənaət sahəsinin genişləndirilməsi: +7 (2), +19 (10), 
-31 (2), 43 (5), +55 (3), +67 (3), -79 (5). 
 
4.  Professional vəzifələrin reduksiyası:  +8  (5),  +20 (5), +32 (2),  -44 
(2), +56 (3), +68 (3), +80 (10). 
“Azalma” 
 
1.  Emosional  defisit:  +9  (3),  +21  (2),  +33  (5),  -45  (5),  +57  (3),  -69 
(10), +81 (2). 
 
2.  Emosional  kənarlaşma:  +10  (2),  +22  (3),  -34+  (2),  +46  (3),  +58 
(5), +70 (5), 82 (10). 
 
3. Şəxsiyyətin kənarlaşması (deperonalizasiya): +11 (5), +23 (3), +35 
(3), +47 (5), +59 (5), +72 (2), +83 (10). 
 
4. Psixosomatik və psixoveqetativ pozulmalar: +12 (3), +24 (2), +36 
(5), +48 (3), +60 (2), +72 (10), +84 (5). 
 
Nəticələrin  interpretasiyası:  Təklif  olunmuĢ  metodika    ―emosional 
tükənmə‖  sindromunun  mənzərəsini  təfsilatı  ilə  verir.  Hər  Ģeydən  əvvəl 

---

119 
 
ayrıca  götürülmüĢ  simptomlara  fikir  vermək  lazımdır.  Hər  bir  simptomun 
ifadəlilik dərəcəsi 0 – 30 bal arasındadır. 

 
9 və daha az bal – baĢ tutmamıĢ simptomlar. 

 
10 – 5 bal – yaranmaqda olan simptomlar. 

 
16 və daha çox bal – baĢ tutmuĢ simptomlar. 

 
20  və  daha  çox  bal  göstəricisi  olan  simptomlar  və  ya  bütün 
―emosional tükənmə‖ sindromu üzrə dominant olanlara aiddirlər. 
Bu  metodika  ―tükənmənin‖  bütün  aparıcı  simptomlarını  görməyə 
imkan  verir.  Dominantlıq  edən  simptomlarını  görməyə  imkan  verir. 
Dominantlıq edən simptomların formalaĢmaqda olan stressin hansı fazasına 
aid  olduğunu  və  onların  hansı  fazada  sayca  çox  olduğunu  qey  etmək  çox 
vacibdir.  Nəticələrin  interpretasiyasında  növbəti  addım  stressin  inkiĢaf 
fazaları  olan  sorğu  ―gərginlik‖,  ―rezistensiya‖  və  azalmanın  göstəricilərini 
baĢa düĢməkdir. Onlardan hər birində qiymətləndirmə 0-120 bal arasında ola 
bilər.  Amma  fazaların  aldığı  balların  müqayisəsi  düzgün  deyildir,  çünki  bu 
onların  nisbi  rolu  və  ya  sindroma  əlavəsi  haqqında  heç  nə  demir.  Məsələ 
ondadır  ki,  onlarda  ölçülən  hadisələr  əhəmiyyətli  dərəcədə  fərqlidirlər  – 
daxili  və  xarici  faktorlara  reaksiyalar,  psixoloji  müdafiə  üsulları,  əsəb 
sisteminin vəziyyəti. Göstəricilərin miqdarına görə ancaq hər bir fazanın nə 
dərəcədə  formalaĢması,  hansı  fazanın  böyük  və  ya  kiçik  dərəcədə 
formalaĢması haqqında qərar çıxarmaq düzgündür. 
 
36 və daha az bal – faza formalaĢmayıb; 
 
37-60 bal – faza formalaĢma mərhələsindədir; 
 
61 və daha çox bal – formalaĢmıĢ faza. 
 
―Tükənmə‖  sindromunun  müxtəlif  formalaĢma  fazaları  üçün 
hesablanmıĢ  kəmiyyət  göstəriciləri  və  məzmunu  ilə  əməliyyatlar  apararaq 
Ģəxsiyyətin kifayət qədər ətraflı xarakteristikasını vermək olar və həm də heç 
də az mühüm olmayan baĢqa bir Ģeyi də  - profilaktika və psixokorreksiyanın 
fərdi tədbirlərini hazırlamaq olar. AĢağıdakı məsələlər iĢıqlandırılır: 
-
 
Hansı simptomlar dominantlıq edir; 
-
 
―Azalma‖  hansı  formalaĢmıĢ  və  dominantlıq  edən  simptomlarla 
müĢayiət olunur; 
-
 
―Azalma‖ (əgər aĢkar olunubsa) ―tükənmə‖nin simptomatikasına daxil 
olan  professional  fəaliyyət  faktorları  ilə  və  ya  subyektiv  faktorlarla  izah 
oluna bilərmi?; 
-
 
Hansı  simptom  (simptomlar)  Ģəxsiyyətin  emosional  vəziyyətini  daha 
da ağırlaĢdırır; 
-
 
Əsəb gərginliyini azaltmaq üçün istehsal Ģəraitinə hansı istiqamətlərdə 
təsir göstərmək lazımdır; 
-
 
ġəxsiyyətin  davranıĢının  hansı  əlamətləri  və  aspektləri  korreksiya 
olunmalıdır  ki,  emosional  ―tükənmə‖  ona,  professional  fəaliyyətinə  və 
partnyorlarına ziyan vurmasın. 

---