Бакы дювлят университети илащиййат факцлтясинин
Yüklə 10,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
Dr. Sevinc ASLANOVA 138
yana, her iki halde Askold’un ve Kiyevlilerin Hıristiyanlığı kabul etmele- rinde Cyril ve Methodius’un misyoner faaliyetlerinin büyük bir payı bulun- muştur. 21
yarısında Kiyev’de Hıristiyan cemaatinin ortaya çıkması, Doğu Avrupa Hı- ristiyanlığı tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. 22 Hıristiyanlığı ka- bul ettikten sonra Askold, Dnepr sahilinde bu dini yayma faaliyetinde bulun- muş ve bu çabaları sebebiyle 882 yılında öldürülmüştür. 23
Kiyev Prensi Oleg ve 913-945 yılları arasında Kiyev hakimiyetinin başında bulunan Prens İgor zamanında Kiyev Rus Devleti ile Bizans arasında siyasi ve ticari ilişkiler daha da gelişirken, bu gelişmelere paralel olarak Hıristiyan- lığın Rusya’da yayılması da hızlandı. Rusların Hıristiyanlaşmasını isteyen Bizans da, bunun için elinden geleni esirgemedi. Bu anlamda, Doğu Rusya’- da Hıristiyanlığın yayılmasında, Rus ordularının Bizans ordularına müttefik olarak katılmaları da önemli rol oynadı. Buna karşın, o dönemde Hıristiyan- lığın Doğu’da yayılması İslam dininin kuvvetlenmesi ve Hazarların Yahudi- liği kabulüyle yavaşlama gösterdi. Özellikle IX. yüzyılın başlarından itibaren ana ticaret yolu olan Roma-Kudüs-Pekin ipek yoluna hakim olan Hazar hü- kümdarı bazen Bizans’ın, bazen de Arap ve Farsların yanında yer alırken 24 , diğer taraftan da Rusya istikametine yöneldi. Ayrıca, Avrupa halklarının Çin’le ticaretini denetleyen Hazarlar, gerektiği zaman Doğu Avrupa Hıristi- yan halklarına karşı göçmen orduları göndererek de kendini gösterdi. Bu du- rum, Rusya’nın Bulgaristan ve Bizans’la ilişkilerini zorlaştırdı. 25
932 yılında Hazarlar’ın Hıristiyanlar aleyhindeki faaliyetleri Hıristiyanlığın yayılmasını yavaşlattı. Buna karşın, Bizans İmparatoru I. Romanos Laka- penos’un (920-944) Yahudiler aleyhinde yürüttüğü politika, onların Hazar Devleti’ne, Kırım’a ve Güney Rusya’ya göç etmeleriyle sonuçlandı. Bizans, Rusya ile ittifaka girdi, fakat 940 yılında Taman yakınlarında Ruslar’ın
21 Ware, a.g.e., s. 82-87; French, a.g.e., 57-66. 22 A.N. Sakharov, Diplomatiya Drevney Rusi, Moskova 1980, s. 76 23 V.A. Parkhomenko, Naçalo Khristianstva Rusi, Oçerki iz İstorii Rusi IX.-X. vv, Poltava 1913, s. 78; Walther Kirchner, History of Russia, New York 1976, s. 10 24 S.A. Pletneva, Khazarı, Moskova 1976, s. 61. 25 Russkaya Pravoslavnaya Tserkov 988-1988, s. 7. Slavların Hristiyanlaşması ve Rus Ortodoks Kilisesinin kuruluşu 139
mağlup olması Prens İgor’u Hazarlar’ın safında yer almaya ve Bizans’a iki sefer düzenlemeye mecbur etti (941-944). Rus ordusunun Taman’da ve İs- tanbul yakınlarındaki mağlubiyeti ile sonuçlanan bu seferlerden sonra, 944 yılında Prens İgor’la Bizanslılar arasında bir antlaşma imzalandı. İgor’un Bizanslılarla yaptığı söz konusu antlaşmadan sonra, onun zamanında Kilise, Kiyev Rus Devleti’nin esas manevi gücünü oluşturdu. 26 Fakat, Bizans elçile- ri Kiyev’e geldikten sonra Dinyeper boyunda durum değişti. Başında, “var- yag ordusu”nun (İskandinavya’dan Rusya’ya gelmiş yerliler) komutanları Sveneld ve oğlu Mstislav’ın (diğer kaynaklarda Mstişa Mal) olduğu Panteist muhtariyeti belirlendi ve İgor onlara Drevlyan (zengin asiller) topraklarını vermek zorunda kaldı. 27 Bunun yanında, diğer taraftan da Hazarların Kiyev’- de faal olması Rus topraklarında Ortodoksların zaferine mani oldu. Bütün bunlar, Prens’in özel ordusunun ve Kiyev Devleti’nin zayıflaması 28 , nihaye- tinde ise asillerin isyanı ve 945 yılında İgor’un öldürülmesi ile sonuçlandı. 29
Prens İgor’un ölümünden sonra, eşi Büyük Prenses Olga (ö. 969), devlet yönetiminin ağır yükünü kendi üzerine almıştır. Olga’nın, Rusya’nın bir- leştirilmesi uğrundaki çabaları Rus topraklarında Hıristiyanlığın gelişmesine de zemin hazırlamıştır. 30 Nitekim, daha önce de belirttiğimiz üzere, Slavlar arasında Hıristiyanlığın gelişimi de Olga ile hız kazanmıştır. 31 Onun, Rus topraklarındaki faaliyetleri, daha sonraları, yani 988 yılında, torunu Prens Vladimir tarafından, Kiyev Rus Devleti’nin Hıristiyan Devleti olarak ilan edilmesi ile sonuçlanmıştır. Bu anlamda, Kiyev Rus Devletini resmen Hıris- tiyanlığı kabule hazırlayan Olga, 955 yılında İstanbul’a giderek orada İstan-
26 E.E Golubinskiy, İstoriya Russkoy Tserkvi, C. I., s. 68; Bu konuda meşhur Rus Kilise tarihi araştırmacısı M.D. Prisyolkov şunları kaydeder: “Kiyev’de Hıristi- yanlar hakim idi. Buna Prens İgor da dahildi, onun hakim oluşu kilise hiyerarşisini kabullenerek yeni dine geçmesine mani olmaktaydı.” Bkz: M.D. Prisyolkov,
burg 1913, s. 6. 27 A.A. Şakhmatov, Razıskaniya o Drevneyşikh Letopisnıkh Svodakh, Sankt Peters- burg 1908, s. 340-378. 28 Russkaya Pravoslavnaya Tserkov 988-1988, s. 7. 29 Parkhomenko, a.g.e., s. 117-123. 30 French, a.g.e., s. 64-66; MacKenzie-Curran, a.g.e., s. 32-40. 31 MacKenzie-Curran, a.g.e., s. 57-60; Tahsin Hüseynov, Rusların Hıristiyanlaş- ması, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2001, s. 18, 30. Yüklə 10,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|