Бакы дювлят университети илащиййат факцлтясинин

 Mehriban QASIMOVA 

128 

niyyətinin Avropaya sirayət etdiyini bildirən Gökalp mövcud ənənəvi prin-

siplərə qarşı yeni bir dinin – protestantlığın İslam prinsiplərinə zidd olan və 

xristianlıqda mövcud olan bütün müəssisələri rədd etdiyini də vurğulamışdır. 

Bir sözlə bu dinin (protestanlıq), xristianlığın islamlaşmış şəkli olduğunu qə-

bul edib, Avropada müasir dövlətlərin bu səbəbdən ilk dəfə protestant ölkə-

lərdə meydana gəldiyini qeyd edərək konstitusiya rejiminin ilk dəfə  İngil-

tərədə müşahidə edildiyini, ilk milli dövlətin ABŞ-da təsis edildiyini misal 

göstərmişdir. Qərbin din sosioloqlarının latın millətlərinin yıxılmasına səbəb 

kimi katolikliyi ittiham etmələri, digər tərəfdən də anqlo-saksonların tərəqqi 

etməsini İslam prinsiplərinə yaxınlaşması ilə əlaqələndirmələri də maraq do-

ğuran xüsusiyyətlərdir

37

. 

 

                                                 

37

 Türkdoğan, Orhan, Ziya Gökalp Sosyolojisinin Temel İlkeleri, səh., 122-123. 

 

---

İctimai Hərəkatlarda Milli və Dini Duyğuların Rolu 

129 

 

ƏDƏBİYYAT 

 

Aktaş, Ümit, Toplumsal Hareketlerde Yöntem, Seçkin nəşr., İstanbul, 

1989 

Arsal, Sadri M., Milliyet Duygusunun Sosyolojik Esasları, Ötüken nəşr., 

İstanbul, 1975 

Atasoy, Fahri, Küreselleşme ve Milliyetçilik, Ötüken nəşr.,İstanbul, 2005 

Bulaç, Ali, Modern Ulus Devlet, İz nəşr., İstanbul, 1995 

Dağı, Zeynep, Kimlik, Milliyetçilik ve Dış Politika, Rusya’nın 

Dönüşümü, Boyut nəşr., İstanbul, 2002 

Erözden, Ozan, Ulus-Devlet, Dost nəşr., Ankara, 1997 

Gellner, Ernest, Nations and Nationalism, Basil Blackwell, Oxford, 

Great Britain, 1983 

Guibernau, Montserrat, Nationalisms, The Nation-State and Nationalism 

in The Twentieth Century, Polity Press, USA, 1996 

Gürses, Emin, Milliyetçi Hareketler ve Uluslararası Sistem, Bağlam 

nəşr., İstanbul, 1998 

Hill, Christopher, Lenin and The Russian Revolution, The English 

Universities Press LTD, London, 1957 

Hutchinson, John; Smith, Anthony D., Nationalism, 

Kuran, Ercüment, Türk İslam Kültürüne Dair, Ocak yay., Ankara, 2000 

Llobera, Josep R., The God of Modernity, Berg Publishers, Oxford, 

USA, 1994 

Mansur, Şamil, Çeçenler, Sam nəşr., Ankara 

Rosenthal, Erwin I.J., Islam in The Modern National State, Cambridge 

University Press, London, 1965 

Sezen, Yümni, İslamın Sosyolojik Yorumu, Birleşik nəşr., İstanbul, 2000 

Smith, Anthony D., Milli Kimlik, çev: Şener, Bahadır Sina, İletişim yay., 

İstanbul, 1999 

Şen, Furkan, Globalleşme Sürecinde Milliyetçilik Trendleri ve Ulus Dev-

let, Yargı nəşr., Ankara, 2004 

Türkdoğan, Orhan, Milli Kimliğin Yükselişi-Niçin Milletleşme?, Alfa 

nəşr., İstanbul, 1999 

---

 Mehriban QASIMOVA 

130 

Türkdoğan, Orhan, Ziya Gökalp Sosyolojisinin Temel İlkeleri, 

M.Ü.İlahiyat Fakültesi Vakfı nəşr., İstanbul, 1998 

Zubaida, Sami, Islam, The People and The State, I.B.Tauris & Co.Ltd., 

London-New York, 1993 

---

İctimai Hərəkatlarda Milli və Dini Duyğuların Rolu 

131 

 

RESUME 

 

In this article the role of religious and national senses in social move-

ments was explained. The opinions of sociologists about social movements 

were taken up. At the same time the religious and national identities were 

discussed there. And a term of “nation” was also discussed. The term of “na-

tional state” was described. This problem was explained from sociological, 

historical and legal perspective. Then the relation between national state and 

national-religious identity was tried to explain. The states from the East and 

the West were taken as one of models about the relation between the national 

state and national-religious identity. 

 

РЕЗЮМЕ 

 

В  этой  статье  была  объяснена  роль  религиозных  и  национальных 

чувств  в  социальных  движениях.  Были  рассмотрены  мнения  соци-

ологов  относительно  социальных  движений;  одновременно  были  об-

суждены  религиозные  и  национальные  специфики,  а  также  термины 

"нации"  и  "национального  государства".  Эти  проблемы  были  объяс-

нены  с  точки  зрения,  социологической,  исторической  и  юридической 

перспективы. Было  разъяснено отношение между  национальным госу-

дарством и национально-религиозной идентичностью. Примером отно-

шений  национального  государства  и  национально-религиозной  иден-

тичностью послужила модель Восточных и Западных государств.  

---

 Dr. Sevinc ASLANOVA 

132 

 

SLAVLARIN HIRİSTİYANLAŞMASI ve 

RUS ORTODOKS KİLİSESİNİN KURULUŞU  

 

Dr. Sevinc Aslanova

*

 

 

1. Slav Halkının Hıristiyanlıktan önceki dini inanışları 

Eski Slav İnancı “Yazıçestvo” (Tabiat güçlerine kutsallık atfederek inan-

ma –Naturizm) olarak adlanmaktadır.  

Eski Slav inancında hayır ve şer ayırımı yapılmış ve bu inançtan dolayı 

da hayır ve şer İlahları olarak yücelttikleri “Belıy Bog” (beyaz ilah) ve “Çor-

nıy Bog” (siyah ilah) ortaya çıkmıştır. Bunun yanında, eski Slav inanç kültü 

ağırlıklı olarak Güneş etrafında toplanmıştır. Bu bağlamda, toprağın mahsul 

verebilmesi için güneşe olan ihtiyaç, güneşin de semada olması, eski Rus 

akidesini  şekillendirmiştir. Böylece, tüm inançları Sema, Güneş ve Toprak 

etrafında toplanmıştır. Buna göre, “Did-Lado” bolluk İlahı, “Kupolo” ve 

“Yarilo” ise bol mahsul için gereken yaz güneşi ilahı olarak yüceltilmiştir. 

Bunun yanında, taşıdığı önem nedeniyle, Güneşe –Dajd Bog, Khors, Veles 

gibi- çeşitli adlar altında farklı özelliklerinden dolayı kutsallaştırarak itaat 

edilmiştir. Bu çerçevede, ışık ve sıcaklık kaynağı “Dajd Bog”, davar sürü-

lerinin hamisi “Veles”, semada gözüken güneşin bizzat kendisi ise “Khors” 

olarak ilahlaştırılmıştır. 

Eski slav inancında güneşden dolayı, sema da önem taşımıştır ve bizzat 

güneşi ağuşunda tutan anlamında semaya “Svarog” (sema), güneşe ise sema-

nın oğlu anlamında “Svarogoviç” (semanın oğlu, yani Güneş) adı verilerek 

kutsallaştırılmıştır. Ayrıca, gök gürültüsü, yıldırım ve şimşeğin dehşetinden 

korkulduğundan dolayı, bundan korunmak için, onları temsil eden ilah 

olarak “Perun” ortaya çıkmıştır, hatta Khors, Veles, Lada, Dajd Bog gibi put-

ların yanında “Perun”un da putu yapılmıştır.

1

 

                                                 

*

 BDU İlahiyyat Fakültəsi müəlliməsi. 

1

 “Ruslar Putperestliği Canlandırıyor”, Kavkaz-Center Haberler, 13 nisan 2001, 

http://72.14.203.104/search?q=cache:3FaOF6s3BfwJ:babouchka.net/old.kavkazce

nter.com/turkish/haberler/2001/04/haberler13_04.htm+ruslar+perun&hl=en&ct=cl

nk&cd=2 

---