Balik türleri

KOLYOS 

 

 

 

Uskumruya çok benzeyen bu balık 

uskumruyla beraber sürüler halinde göç 

eder. Ayrıca Marmara ve Ege Denizi’nde 

yerli türleri de bulunur. Tadı uskumruya 

nazaran oldukça yavan olduğundan 

genelde tavası yapılır. Ocak ayı en yağlı 

zamanı olduğundan tuzlama için en 

ideal zamanıdır. Tuzlaması çok güzel 

olur. 

 

LÜFER 

(Pomatomus 

saltator) 

Gezici balıklardan oları lüfer, 

Karadeniz'le Ege Denizi arasında 

dolaşır. Büyümesinin aşamaları 

içinde değişik isimler alır. Buna 

göre: boyları, 10 santimetreye kadar 

olarılar defheyaprağı, 15-18 

santimetreye kadar olanlar çinakop, 

18-25 santimetreye kadar olanlar 

sarıkanat, 28-35 santimetreye kadar 

olanlar lüfer, 35 santimetreden fazla 

olanları da kofana diye adlandırılır. 

Seyrek olarak kofanaların 60 

santimetreyi aştığı, hatta 1 metreye 

ulaştığı görülmüştür. Lüfer, 

sonbahar-kış aylarında en lezzetli ve 

olgun devrini yaşar. Yaz ortalarından 

sonbahara kadar da kışlamaya 

geçerler. Ilık suların 10-200 metre 

derinliklerinde yaşar. Üremeleri, 

bahar sonu ile yaz başıdır. Kademeli 

olarak 60-80,000 yumurta verir. Bol 

verimliliği ve etinin lezzetiyle 

ekonomik değeri çok yüksektir. 

 

Akdeniz,Karadeniz, Marmara, Hint 

Okyanusu ve Atlas Okyanusu’nda sürüler 

dolaşan lüfer pullu bir göçmen balıktır. 

Soğuk denizlerde yaşayanları daha yağlı 

olduğundan daha da lezzetli olur. 

Ülkemizde Karadeniz’de ve Đstanbul 

Boğazı ile Marmara Denizi’nde 

yakalananların tadı muhteşemdir. Daha 

güney denizlerimize inildikçe yavanlaşır 

ve kendisine mahsus o güzel tad ve 

kokuyu kaybeder.  

 

Eylül ortasından Ocak sonuna kadar 

olan zamanı en yağlı ve lezzetli 

zamanıdır.

 Bu devre içinde ızgarası 

tavsiye edilir. 

Çinekopun da ızgarası 

çok iyi olur, ancak mevsimi lüfere 

göre kısadır.

 Kasım sonundan itibaren 

azalmaya başlar. Diğer zamanlarda, 

büyüklüğüne göre pilakisi, buğulaması, 

kağıt kebabı ve tavası olur. 

Đlkbaharada 

son derece yağsız olduklarından 

tava, pilaki ve buğulaması tercih 

edilmelidir.  

 

Lüfer büyüklüğüne göre en çok isim alan 

balıktır.  

 

Lüfer çeşitleri şöyledir:  

. 10 cm’ye kadar................... yaprak 

(20 adet/kg)  

. 11-13 cm arası.................... 

çinekop(16-19 adet/kg)  

 

. 14-16 cm arası.................... 

kabaçinekop (10-15 adet/kg)  

 

. 17-20 cm arası.................... sarıkanat 

(9-14 adet/kg)  

 

. 21-30 cm arası ................... lüfer 

(4-8 adet/kg)  

 

. 31-35 cm arası.................... kaba 

lüfer(2-3 adet/kg)  

 

. 35 cm’den büyük................ kofana ( 

yaklaşık 1 kg/adet veya daha büyük).  

 

---

ORKĐNOS 

(Thunnus 

thynnus) 

Denizlerimizde yaşayan iri ve çok 

değerli bir balıktır. Uzunlukları 3-4 

metre ve ağırlıkları da 100-150 

kilogramdan 800 kilograma kadar 

olabilir. Çeşitli türleri vardır. 

Orkinos, sürü halinde yaşayan gezici 

balıklardandır. Yazın Karadeniz'e 

çıktıktan sonra sonbaharda 

Marmara'ya ve oradan da Ege'ye 

geçerek hemen bütün Akdeniz'i 

dolaşırlar. Bu gezilerinde saatte 40-

60 kmetre hızla yol alabilirler. Genel 

olarak üst sularda yaşarlar. Mart-

ağustos arasında ürerler ve yaklaşık 

1 milyona yakın yumurta verirler. 

Yaşam süreleri, ortalama 15 yıldır. 

Đhracat ve gıda endüstrisi yönünden 

ekonomik değeri çok yüksektir. 

 

PALAMUT/TORĐK 

(Sarda sarda) 

Karadeniz ve Marmara'nın en ünlü 

balığıdır. Bahar aylarında beslenmek 

için Karadeniz'e çıkıp, sonbahardan 

itibaren kışlamak için Marmara'ya, 

Çanakkale'ye kadar iner. Süratli ve 

iyi yüzücüdür. Sürü halindeki 

uskumru, kolyoz, istavrit, hamsi, 

sardalya gibi balıklara saldırarak 

yer. 18-20° C. sularda 400,000'den 

birkaç milyona kadar yumurta 

dökerek açık denizde ürer. 

Yetiştikten sonra büyümesine göre 

küçüklerine Vanoz-Gaco, 10-25 

santimetre çingene palamudu, 30-35 

santimetre palamut, 40-45 

santimetre kestane palamudu, 50-55 

santimetre zindandelen, 55-60 

santimetre torik, 60-65 santimetre 

sivri, 65-70 santimetre altıparmak, 

70 santimetre ve üstü peçuta olarak 

adlandırılır. Taze tüketimi, ihraç ve 

endüstri yönleriyle çok değerli olan 

bu balığın üretimindeki azalma, 

ekonomik değerini tehlikeli 

boyutlara indirmektedir. 

 

Uskumru,torik ve orkinosu içeren bir 

familyadandır. Sürüler halinde yaşayan 

pulsuz, siyah etli bir göçmen balıktır. 

Sırtı çizgili, karnı gümüş rengindedir. 

Uzunluğu 1 metreye kadar varır. Bu 

familyanın çeşitleri bütün denizlerimizde 

görülmekle birlikte en lezzetlileri 

Karadeniz ve Marmara’da avlanılan 

tipleridir. Karadeniz ve Marmara 

palamutunda baştan kuyruğa doğru 

muntazam çizgiler halinde giden, dördü 

koyu, üçü açık menevişli yedi adet bant 

bulunur. Ege’de yaşayan, Tombik, 

Benekli Orkinos ve Yazılı Orkinos isimleri 

alan yakın akrabasında ise sırttan karına 

doğru dalgalar halinde inen en az 16 

adet alacalı bant ile karın civarında en az 

üç adet siyah benek bulunur. Bu cinsin 

etinin tadı, hakiki palamuta nazaran hiç 

güzel değildir. Ama çok kişi bu özelliği 

bilmeyip “palamut” diye aldanır ve sonra 

palamuttan soğur.  

 

Palamut avı Ağustos ayında başlar. Önce 

Karadeniz’den sürüler halinde vanoz ve 

çingene palamutu, Eylül’den itibaren de 

palamut gelmeye başlar. En lezzetli 

zamanı da Eylül başından Şubat 

ortalarına kadar olan zamandır. Bu 

mevsimde çok yağlı olduğundan tavası 

biraz ağır kaçar. Bu nedenle ızgarası ve 

fırını tavsiye edilir. Aynı mevsimde 

yahnisi de harika olur. Diğer 

mevsimlerde tavası yapılabilir. Palamut 

siyah etli bir balık olduğundan 

buğulaması ve çorbası tavsiye edilmez.  

Palamutun boyuna göre isimlendirilmesi 

---