KALKAN (Psetta
maxima)
Bir dip balığı olan kalkan,
Karadeniz'in en tanınmış
balıklarındandır. Boğazlar, Marmara,
Ege ve Akdeniz'de seyrek rastlanır.
Gezici balık değildir. Bütün hayatı
dipte yatmakla geçer. Batı Akdeniz,
Atlas Okyanusu ve Şimal Denizi'nde,
kalkanın diğer türleri yaşamaktadır.
25-30 yıllık ömrü olan kalkan balığı,
1 metre boya erişebilir. Sahillerde 5-
10 metreden başlayarak 300-400
metre derinliklere inebilir. Etçil ve
fazlasıyla obur bir balıktır. Erkekleri
5-6, dişileri ise 6-7 yaşlannda
olgunlaşıp üremeye geçebilir.
Üremeleri 10°-15° C sularda
nisandan hazirana kadar sürer.
Milyonlarca yumurta vermesi
yanında etinin lezzeti ve verimliliği
ile ekonomik değeri çok yüksektir.
Karadeniz’in bu ünlü balığı bütün yassı,
oval vücudu, bir tarafı siyaha yakın
diğer tarafı beyaz rengi ve beyaz
tarafındaki düğmeleri ile tanınır. Her iki
tarafı siyah olan kaya kalkanı’na da
nadiren rastlanır. Kaya kalkanı daha çok
Sinop, Samsun yörelerinde çıkar.
Đstanbul Boğazı’nın kuzeyinde,
Karadeniz’in batısında avlanan kalkan
bir tarafı siyah, bir tarafı beyaz olan
bayağı kalkandır. Kalkan karadeniz
içinde, kışın kuzeyden güneye göç eder.
Her mevsim avlanan kalkan bütün sene
boyunca yenebilir.
En lezzetli zamanı
Ocak sonundan Mart ortalarına
kadardır. Tavası çok güzel olur.
Buğulaması ve kağıt kebabı da
yapılır.
Đlkbahar sonlarından itibaren
Ağustos ayına kadar yakalanan kalkan
yavrularının tavası nefis olur.
KEFAL
Yaz ayları dışında lezzetli olan pullu ve
göçmen olmayan bir balıktır. Bütün
denizlerimizde yetişir. Sonbahar, Kış ve
Đlkbahar’da çok lezzetlidir. Kefalin
buğulaması ve pilakisi çok güzel olur.
Ayrıca likorinoz denilen tütsülüsü de çok
makbuldur. Bir kefal türü olan haskefalin
kurutulmuş yumurtaları çok aranan bir
deniz ürünü, bir mezedir. Sarı kulak
kefalin tavası ve fileto ızgarası da yapılır.
Kefal alırken çok dikkat etmek
,
tercihan tanıdık balıkçıdan almak gerekir.
Çünkü
kefal kirli ve bulanık suları çok
sever
ve buralarda diğer balıklar
yaşamazken o yaşar. Örneğin Đzmir
Körfezi’nde diğer balıklar yaşamazken
kefal bol miktarda bulunmaktadır.
Bu
gibi sularda yakalanmış kefal insan
sağlığı için büyük tehlike arzeder.
KILIÇ
Türkiye’mizi çevreleyen denizlerde artık
nadir görülen çok lezzetli bir balık
türüdür. Akdeniz ve Ege’de yıl boyunca,
Karadeniz’de ise yalnız yaz ayları
görülür. Kılıç gibi uzun üst çenesi,
lacivert-siyah sırt rengi ile tanınan bu
balığın akrabası marlin bizim sularımızda
bulunmaz. Daha çok Atlas Okyanusu’nda
Bermuda civarında bulunan bu balık
pişince pembemsi et rengi, kafadan
kuyruğa kadar uzanan sırt yücgeçi ve
yuvarlak yerine enine yassı üst çenesiyle
kılıçtan ayrılır.
Her mevsimde yenebilen
kılıçın en
lezzetli zamanı Eylül-Şubat arasıdır
.
Bu balığın en güzel defne yapraklı şişi
olur. Izgarası ve kağıt kebabı da yapılır.
MEZGĐT
(Merlarıgius
euxmus)
Marmara ve Karadeniz'de bol, diğer
denizlerimizde az rastlanır. Boyları
20-40 santimetre olabilir. Gelincik ve
bakalyaro ile aynı türdendir. 30-40
metrenin altındaki derin sularda
yaşar. Gündüzleri yüzeylere çıkarak,
hamsi, sardalya gibi sürü halindeki
küçük balıkları avlayarak beslenir.
Bölgesel şartlara göre şubat-mayıs
arasında üreme yapar. Lezzetli eti ve
her mevsimde bolca avlarıılmasıyla
ekonomik değeri yüksektir.
Tavuk balığı olarak ta bilinen
mezgit bütün denizlerimizde
bulunmakla beraber en çok
Karadeniz’de bulunur. Yaz hariç devamlı
yumurtalı durumdadır.
Mezgitin
yumurtalı tavası, domatesli sotesi
güzel olur.
SOMON (Salmo
salar)
Anayurdu Kuzey Amerika'dan
dünyaya yayılmış, üretilmek üzere
de ülkemize getirilmiştir. Boyu,
ortalama 60-100 santimetre, ağırlığı
da 3-15 kilogram olabilir. 150
santimetreye ulaşanları olur. Hızlı
akarsuların, oksijeni bol temiz
sularında yaşar. Doğal yetişenleri 2-
3 metre yükseğe atlayıp yüzerek 2-
3,000 km.'lik nehir kaynaklarına
ulaşıp burada ekim-kasım arası
üreme yapar. Doğan yavrular, tekrar
acı sulara iniş yapar. Yetişkinleri
denize de uyum gösterir. Etoburdur.
Böcekler, sinekler, kabuklular ve
irili-ufaklı balıklarla beslenir.
Tatlı su
balıklarından eti en lezzetli olanıdır.
Ayrıca yumurtasından kırmızı havyar
elde edilir. Ekonomik değeri çok
yüksektir.
USKUMRU
(Scomber
scombrus)
Genelde 25-35 santimetre olan, 40
santimetreye kadar büyüyebilen,
sürüler halinde yaşayan Marmara'nın
yerli balığıdır. Geçmişte Karadeniz
ve Ege arasında büyük göçler yapan,
eti çok lezzetli olan
ve bol avlanılan
uskumru, şimdilerde ekolojik
nedenlerle seyrek rastlanan, adeta
tükenmiş bir balıktır. Normalde, 2-3
yaşırıda olgunlaşan dişileri, 350-
400,000 yumurtasını denize bırakır.
Üreme devresi şubat-nisan arasıdır.
Planktonlar, hamsi, çaça gibi küçük
balıklar ve yavrular besinidir. 8-10
yıl yaşar. Torik ve kofana baş
düşmanıdır. Az yağlı ve
kurutulmuşuna çiroz denır. Yaşam
ortamı tekrar varolduğunda
ekonomik değeri en yüksek
balıklardan biridir.
Atlarıtik'te
yaşayan lezzetsiz bir türü daha
vardır.
