Bazar seraitinde aqrar sektorun huquqi tenzimlenmesi meseleleri
Yüklə 7,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- E-devlet Kavramı ve Türkiye’de E-devlet
91 peşəkar idarəetmə sisteminin qurulmasına yönəldirlər ki, bu da onların məhsuldarlığını yüksəldir. darəetmə orqanlarında şəffaflıq və demokratizm gücləndirilməlidir. Belə ki, bazar iqtisadiyyatı şəraitində dövlət idarəetmə orqanları bir növ vətəndaşların və ya bazar subyektlərinin verdiyi vergilər hesabına maliyyələşərək onlara xidmət etməli olan qurumlardır. Bu baxımdan onların fəaliyyəti kifayət qədər şəffaf və demokratik idarəçilik prinsipləri əsasında qurulmalıdır. Nəticədə həmin qurumların fəaliyyətinin getdikcə daha da təkmilləşdirilməsinə, onların etibarının yüksəldilməsinə və bazar subyektləri arasında sağlam rəqabətin təmin edilməsinə nail olmaq olar. darəetmə sistemində desentralizasiya meyli gücləndirilməlidir. Bunda məqsəd bir tərəfdən məhsuldarlıq və səmərəliliyi təmin etməkdirsə, digər tərəfdən ictimai xidmətləri xalqa yaxınlaşdırmaq və demokratik idarəetməni gücləndirməkdir. Bu məqsədlə aqrar sektorda dövlət idarəetmə oraqanları funksiyalarının mühüm bir hissəsinin onların yerli strukturlarına və ya yeni yaranmış bələdiyyə orqanlarına ötürülməsi təmin edilməlidir. Son illər dünya ölkələri arasında geniş yayılmağa başlayan elektron hökumət(e- government – e-hökumət) layihələrinin ölkəmizdə də tətbiq edilməsi bütövlükdə dövlət idarəetmə orqanlarını istər kəmiyyət, istərsə də keyfiyyət baxımından köklü dəyişikliklərə məruz qoya bilər ki, bu da onların daha səmərəli fəaliyyət göstərmələrinə şə rait yaradacaqdır. Ən ümumi formada dövlət və vətəndaş münasibətlərinin internet vasitəsilə elektron şəkildə qurulmasını nəzərdə tutan e-hökumət sistemi ildən ilə çox geniş sahələri əhatə etməkdədir. Hal-hazırda ölkəmizdə də bu sistem kortəbii olsa da yayılmağa başlamışdır. Artıq bir sıra nazirlik, dövlət komitəsi və komissiyaları elektron dövlət sisteminin bəzi üstünlüklərindən istifadə etməyə çalışır, lakin aqrar sektorun dövlət idarəetmə orqanları hələ də bu prossesdən demək olar ki, kənardadır. Əgər bu orqanlarda e-hökumət sistemi doğru düzgün qurularsa nternet texnologiyaları həmin orqanların xalq açıq olan infromasiyalarını əldə etməyi, elektron səsvermə, elektron vergiləndirmə və ya digər ödəmələri köçürməyi, vətəndaşların dövlət orqanlarının 92 idarəedilməsində iştirakını asanlaşdırmağı, onlarla dövlət məmurları arasında sıx ə laqənin qurulmasını təmin etməyi mümkün edir ki, bu da aşağıdakı məqsədləri güdür 41 : Dövlət xidmətlərini daha geniş təbəqələrə yaymaq və onların bu xidmətlərdən asanlıqla istifadə etmələrini təmin etmək; Dövlət xidmətlərinin həyata keçirilməsi prossesində vətəndaşların istək və arzularının daha çox nəzərə alınmasını təmin etmək və iştirakçı demokratiyanın səviyyəsini yüksəltmək; Dövlət orqanlarının daha rasional və məhsuldar fəaliyyət göstərməsini təmin etmək; Xüsusilə, bazar iqtisadiyyatı şəraitində aqrar sektorun idarəetmə orqanlarının əsasən elmi-metodik, maarifləndirmə və məsləhətvericilik funksiyaları daha çox aktuallıq kəsb etdiyindən bu sahədə e-hökumət layihələrinin həyata keçirilməsi daha yüksək effektliyin əldə edilməsinə imkan yaradacaqdır; Beləliklə, bu paraqrafda aqrar sektorun idarəetmə orqanları, sektorun inkişafında onların rolu, ölkəmizdə aqrar idarəetmə strukturlarının bazar iqtisadiyyatına keçidlə bağlı məruz qaldıqları islahatlar, onların mövcud vəziyyəti, həyata keçirdikləri funksiyalar və təkmilləşdirilməsi məsələlərinə toxunduq, növbəti paraqrafda isə aqrar sektorla bağlı xarici ölkələrin iqtisadi-hüquqi tənzimləmə təcrübəsinə qısa nəzər salaraq ölkəmiz üçün mümkün nəticələrin çıxarılmasına çalışacağıq. 41 Ahmet Büke, “E-devlet Kavramı ve Türkiye’de E-devlet”, http://www.izto.org.tr/rapor/edevletd.htm , zmir Ticaret Odası, 15 Ocak 2002; 93 3.4 Xarici ölkələrdə aqrar sektorun iqtisadi-hüquqi tənzimlənməsi təcrübəsi və ondan istifadə Aqrar sektorun tənzimlənməsi ilə bağlı dünya təcrübəsini araşdırarkən beynəlxalq miqyasda həyata keçirilən ölkələrin təsnifat meyarından istifadə etmək zəruridir. Belə ki, əvvəllər kapitalist və sosialist ölkələri olaraq təsnif edilən dünya ölkələri sosializmin dağılmasından sonra praktiki olaraq keçid və bazar iqtisadiyyatı ölkələri kimi fərqləndirilməyə başlandılar. Keçid iqtisadiyyatlı ölkələr iqtisadiyyatın bütün sahələrində olduğu kimi aqrar sektorda da keçid dövrünə qədəm qoymuş və bu sektorda mövcud bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinin bərqərar olunmasına çalışırlar. Bazar iqtisadiyyatlı ölkələr isə uzun illərdən bəri sahib olduqları ənənəvi sektorlardan olan aqrar sektoru dövlətin himayəsi altında, ancaq bazar prinsipləri əsasında inkişaf etdirilməsinə çalışırlar. Lakin XX əsrdə bu ölkələrin aqrar siyasətində də ümumi dəyişikliklər baş vermiş və II Dünya müharibəsindən sonra bu sektorda tətbiq olunan aktiv proteksionist siyasət ÜTT-nin 1994-cü il Uruqvay Raundundan sonra zəifləməyə başlamışdır. Bununla yanaşı bazar iqtisadiyyatlı ölklərdə aqrar siyasət onların inkişaf səviyyələrindən asılı olaraq da müəyyən fərqliliklər göstərir ki, bu da onları EÖ və EOÖ şəklində fərqləndirərək tədqiq etməyi zəruri edir. Beləliklə, xarici ölkələrin aqrar siyasət təcrübəsini aşağıdakı istiqamətlər üzrə tədqiq etmək daha döğru hesab olunmalıdır: 1. nkişaf etmiş ölkələrin aqrar siyasət təcrübəsi; 2. nkişaf etməkdə olan ölkələrin aqrar siyasət təcrübəsi; 3. Keçid iqtisadiyyatlı ölkələrin aqrar siyasət təcrübəsi; EÖ cəmiyyətləri sosial-iqtisadi inkişafın indiyə qədər olan bütün dalğalarını (aqrar, sənaye, informasiya) yaşayaraq onların öncüsü rolunu oynamış və oynamaqdadırlar. Hal-hazırda post-indastrial(və ya informasiya) dövrünün reallıqlarını yaşayan bu ölkələr təsərrüfatçılığın ən qədim sahəsi olan aqrar sektoru da həmin reallıqlara uyğun qoruyub inkişaf etdirir və bu sektorun tənzimlənməsində zəngin təcrübəyə malik olmaqla dünyanın digər ölkələri üçün örnək təşkil etməkdədirlər. Aşağıda bu ölkələrin təcrübəsini dünya iqtisadiyyatının 80%-dən çoxunu əhatə edən üç mərkəz – ABŞ, AB və Yaponiyanın tipmsalında öyrənməyə çalışacağıq. Yüklə 7,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|