Bəhruz Kəngərli nadir istedada malik bir insandır. O, Azərbaycan xalqının
Yüklə 37,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şirin xanım. 1917. Şirin xanım. 1940-cı illər.
41
Uşaqlıq ill ri 1 noyabr 1908-ci ildə Şirəli bəy yenidən Naxçıvan qəza polis idarəsində 2-ci dərəcəli dəftərxana xidmətçisi vəzifəsinə təyin edilmiş, 16 gün sonra isə Naxçıvan qəza polisi idarəsində IX dərəcəli ştatdankənar polis məmuru vəzifəsinə keçirilmişdir. Şirəli bəy 1911-ci ilin noyabrınadək bu vəzifədə çalışır. 22 sentyabr 1911-ci ildə isə Naxçıvan qəza polis idarəsinin rəisinə müraciət edərək tutduğu vəzifədən azad olunmasını xahiş edir. Şirəli bəy polis sistemindən azad edildikdən sonra demək olar ki, heç bir yerdə çalışmamış, ömrünün axırınadək övladlarının tərbiyəsi ilə məşğul olmuşdur”. Öz növbəmizdə bu deyilənlərə əlavə olaraq bildirmək istəyirik ki, Şirəli bəy dövrünün tanınmış hərbçilərindən biri olan Murtuza ağanın oğlu idi. Şirəli bəy rus və fars dillərini mükəmməl bilən, Avropa və Şərq ədəbiyyatına yaxından bələd olan, açıqikirli bir ziyalı kimi tanınmış, yuxarıda da qeyd olunduğu kimi müxtəlif məsul vəzifələrdə çalışmışdır. Bəs Bəhruz bəyin doğma və ögey anaları kimdir? Bu sualın cavabını tapmaqda bizə yenə də tarixçi-alim Fəxrəddin Cəfərovun yazdıqları yardımçı oldu: “Arxiv sənədlərindən aşkar oldu ki, rəssam Bəhruz Kəngərlinin doğma anası Əziz xanım olmuşdur. O, polkovnik İsmayıl ağa Novruz ağa oğlu Kəngərlinin qızıdır. Nədənsə, Bəhruz Kəngərli haqqında yazılan məqalələrdə və monoqraiyalarda onun doğma anası kimi analığı Şirin xanımın adı çəkilmişdir. Şirin xanım Vəzirova 1886-cı ildə Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. Naxçıvan şəhər qız məktəbində təhsil almış, 1900-cu ildə Şirəli bəylə ailə həyatı qurmuş, Bəhruzu öz doğma övladı kimi sevərək tərbiyəsi ilə məşğul olmuşdur. 30 dekabr 1906- cı ildə qızı Tahirə, 18 yanvar 1910-cu ildə isə ikinci qızı Mənsurə dünyaya gəlmişdir”. Lakin bütünlükdə Kəngərlilər ailəsində uşaqların sayı heç də bu qədər olmamışdır. Daha dəqiq desək, onların sayı daha çoxdur. Bunu şərtləndirən səbəb isə Şirəli bəyin vəfatından sonra (bizim qənaətimizcə o, 1915- 1920-ci illər arasında vəfat etmişdir) Şirin xanımın ikinci dəfə ərə getməsi olmuşdur. Azərbaycanın bir çox bölgələrində yayılmış bir adəti Şirin xanım da yaşamalı olmuşdur. Ərinin vəfatından sonra dul qalan qadın özgəsinə yox, qohumlarından birinə ərə getmişdir. Başqa sözlə desək, üç uşaqla başsız qalmış ailənin ağırlığını Şirəli bəyin qardaşı Qədir ağa öz üzərinə götürmüşdür. Onun Şirin xanımla izdivacından üç uşaq dünyaya gəlmişdir. Bunlar oğlanları Davud və Rüstəm, eləcə də qızı Gültacdır. Bu yerdə rəssamın doğma anası Əziz xanımla bağlı bizə məlum olan digər məlumatları da nəzərinizə çatdırmaq istərdik. Öncə deyək ki, onun rəsmi adı Əziz olsa da, qohumları öz aralarında ona “Ərik xanım”, bəzən də “Əzizə xanım” deyə müraciət edərmişlər. Əziz
xanım dövrünün sayılıb- seçilən hərbçilərindən İsmayıl ağanın qızı, eyni zamanda Naxçıvanın tanınmış xeyriyyəçilərindən Şahbaz ağanın doğmaca bacısı olmuşdur. O, Bəhruz dünyaya gəldikdən 2 ay sonra vəfat etmiş, beləliklə, körpə uzun müddət (təxminən 13 yaşına qədər) ana nənəsinin himayəsi altında böyümüşdür. Bəhruz bəy Kəngərlinin bioqraiyası ilə əlaqədar sona qədər aydınlaşdırılmayan məsələlərdən biri onun doğulduğu tarixlə
42 Uşaqlıq ill ri bağlıdır. Belə ki, M.Nəcəfovun tərtib etdiyi kataloqda (1947) və yazdığı kitabda (1957) onun 10 yanvarda doğulduğu qeyd olunmuşdur. K.Kərimovun müəllii olduğu monoqraiyada da bu tarix 10 yanvar kimi göstərilmişdir. 2005-ci ildə nəşr olunmuş kataloqda (mətnin müəllii N.Həbibov) isə rəssamın 22 yanvarda doğulduğu göstərilmişdir. Bu tarix müəllii X.Əsədovanın müəllii olduğu kitab (2013) və kataloqda (2012) da təkrarlanmışdır. Yuxarıda qeyd olunanların heç biri ilə razılaşmayan tarixçi-alim F.Cəfərov isə Naxçıvan MR Dövlət Arxivində saxlanan sənədə istinad edərək çox fərqli bir tarixin rəssamın doğum günü olduğunu bildirir. O, yazır: “Lakin arxivimizdəki sənədlərdən birində Şirəli bəy Kəngərlinin xidmət kitabçasının ailə tərkibi haqqında 14-cü bölməsində yazılır ki, Bəhruz Kəngərli 28 fevral 1892-ci ildə Şirəli bəyin birinci nigahından anadan olmuşdur. Belə çıxır ki, əvvəlki, yəni 10 və 22 yanvar anadanolma tarixləri müxtəlif müəllilər tərəindən təkrarlanmışdır”. Sovet dönəmində işıq üzü görən və ən etibarlı informasiya mənbəyi sayılan Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının V cildində də yuxarıdakı tarixlərdən biri – 10 yanvar qeyd olunmuşdur. Əslində bu 13 günlük fərq və gah o rəqəmə, gah da digərinə istinad edilməsi Zaqafqaziyada Qriqori təqviminin tətbiq olunması ilə bağlıdır və əslində müəllilər onu 10(22) kimi qeyd etməliydilər. Bəhruz bəyin özü isə doğum gününün yuxarıda qeyd olunan tarixlərdən heç birinin olmadığını öz əli ilə yazdığı yazısında təsdiqləmişdir. O, bunu 1911-ci ildə çəkdiyi “Avtoportret”in arxasında etmişdir. Rus dilində yazılmış mətnin orijinalı belədir: “
- . Э
, . .
К (
)
. -
1911
18 ,
1 1892
Э . : …… 4 1918
, ”. Bu yerdə onu da əlavə edək ki, portretin bağışlandığı Nəcəf Ağa Sultanov rəssamın yaxın dostlarından biri olmuşdur. Beləliklə, biz sizə rəssamın doğum günü ilə bağlı mövcud olan bir-neçə variantı – müəllif mövqeyini təqdim etdik. Başqa sözlə desək, yazmağı bizdən, nəticə çıxarmağı isə bu dəfə sizdən... İndi isə gəlin Bəhruz bəyin uşaqlıq illərinə qayıdaq, onun duyulası dərəcədə dramatik davam edən ömür yoluna işıq salmağa çalışaq. Əvvəlcə, onun hələ uşaq vaxtı anasını itirdiyini vurğulamaq istərdik. Ana qayğısından məhrum olmuş Bəhruz bəyin ağır xəstələnməsi, əvvəlcə sol qulağının tutulması, sonradan tamamilə kar olması qarşılığında oxuduğu rus-tatar məktəbini tərk etməyə məcbur olması onun yenicə başlanan
Yüklə 37,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|