Bəhruz Kəngərli nadir istedada malik bir insandır. O, Azərbaycan xalqının
Yüklə 37,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şirəli bəy Kəngərlinin xidmət dəftərçəsi. 1910-cu il.
- Rəssamın “Avtoportret”inin (1911) arxasındakı müəllif qeydi.
43
Uşaqlıq ill ri həyatında növbəti zərbələr oldu, desək, yanılmarıq. Şirəli bəyin onun sağaldılması yönündə atdığı addımlar da bir nəticə vermədi. Bundan sonra isə o, taleyinə yazılmış qısa ömür payının iyirmi ilə qədərini səsə həsrət qaldı. Bu səbəbdən də Bəhruz bəy məktəbdən uzaqlaşdı. Heç şübhəsiz qəildən düşdüyü bu vəziyyət balaca Bəhruz bəyi çıxılmaz vəziyyətə salmışdı. Təbiətin zəngin rəngləri ilə yanaşı, onun bənzərsiz səslərinə də yenicə vurulmağa başlayan Bəhruz bəy ilk anlar nə edəcəyini də bilmirdi. Odur ki, vaxtının çoxunu evdə keçirməyə üstünlük verər, cəmiyyət içinə çıxmaqdan qaçardı. Həm doğma anasını, həm də eşitmə qabiliyyətini itirmiş oğlunu tuş gəldiyi gərgin psixoloji vəziyyətdən çıxarmağa çalışan Şirəli bəyi onun bütün gününü dörd divar arasında keçirməsi çox narahat edirdi. Ona görə də situasiyanın yaxşılığa doğru dəyişməsi üçün müxtəlif yollar arayırdı. Çox az müddətdən sonra Şirəli bəy obrazlı desək, axtardığını tapır. Onun evə gətirdiyi kitab və jurnallar balaca Bəhruz bəyi ovsunlayır. Beləliklə, onun sınaqlarla zəngin olan ömür yolunda “yeni dövr” başlanır. Başqa sözlə desək, yaşıdları məktəbdə müəllimlərdən dərs aldıqları halda, Bəhruz bəy onu 30 yaşına kimi izləyən “alın yazısı” ilə qeyri-bərabər mübarizəyə başlayıb, ev şəraitində atasından dərs almağa başlayır. Əgər bu prosesin şahidi olanların bizim günümüzə gəlib çatan xatirələrinə əsaslanıb yazılanlara tapınsaq, onda ata-balanın müəllim-şagird kimi ünsiyyətinin uğurlu olduğunu söyləmək olar. Məhz həmin çətin illərdə lap uşaq yaş- larından böyük həvəs göstərdiyi rəssamlıq Bəhruz bəyin ən sevimli məşğuliyyətinə çevrilir, desək, həqiqəti söyləmiş olarıq. Etiraf edək ki, bu məqamda rəssamlıq onun üçün nəinki mənəvi dayaq, həm də maddi baxımdan onun gələcəyini təmin edə biləcək faydalı bir sənət idi... Bu yerdə deyək ki, Bəhruz bəy Kən- gər li yaradıcılığına həsr olunmuş kitab və məqalələrdə elə rəssamın məktəb təhsili ilə bağlı ikirlər də kifayət qədər müxtəlifdir. Bu təzadlı məlumatlara münasibətini bildirən tarixçi-alim F.Cəfərov yazır: “Həmin yazılar da Bəhruzun “Xeyriyyə” və Naxçıvan Şirəli bəy Kəngərlinin xidmət dəftərçəsi. 1910-cu il. 44 Uşaqlıq ill ri “Avtoportret”. 1911. 45
Uşaqlıq ill ri şəhər “Üsuli-cədid” məktəblərində oxuması göstə rilir. Məsələn, K.Kərimov “Bəhruz Kəngərli” kita bında yazır: “Şirəli bəy böyük oğlu Bəh ruzu o zaman dəbdə olan mollaxanaya deyil, “Xeyriyyə” adlanan yeni tipli şəhər məktəbinə qoymuşdur”. K.Kərimov, ola bilsin ki, Bəh ruz Kəngərlinin “Xeyriyyə” məktəbində oxu masını hər hansı bir mənbə əsasında qeyd edib. Lakin əlimizdə olan sənədlərdən məlum olur ki, “Xeyriyyə” məktəbi Naxçıvandakı “Came” məscidinin nəzdində 1906-cı ildə açılmışdır. Bəhruz isə artıq 1906-cı ildə xəstəliyinə görə qulaqlarının eşitməməsi səbəbindən mək təb dən uzaqlaşmışdır. A.Axundov isə yazır: “B.Kəngərli 1892-ci il yanvarın 22-də Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. Atası Şirəli bəy Kəngərli dövrünün mütərəqqi elm adamlarından hesab olunurdu. Bəhruz kiçik yaşlarından yatalaq xəstələyinə tutulmuş və bu ağır xəstəlikdən qurtulsa da, iziki qüsura – eşitməzliyə məruz qalmışdır. Buna görə atası onu “Üsuli- cədid” məktəbindən çıxarıb təhsili ilə özü məşğul olmuşdur”. Qeyd etmək istərdik ki, o dövrün təhsil və məktəblə bağlı sənədlərini araşdırdığımız zaman belə bir məktəbin olması haqda heç bir sənədə rast gəlmədik. Belə ki, “Üsuli- cədid” məktəb adı deyil, ana dilində məktəblər açılmasına dair bir hərəkatdır. Araşdırılan arxiv sənədlərindən o da məlum olur ki, Bəhruz (Şamil) 10-11 yaşlarında 1904-cü ildə Naxçıvan şəhərində açılmış “rus-tatar” məktəbində oxumuş və xəstəliyi ilə əlaqədar məktəbdən çıxarılmışdır. Bəhruz Kəngərlinin “rus-tatar” mək təbində oxumasını təsdiq edən sənəd lər dən biri 1904- 1905-ci illərdə köçürül müş şagirdlərin adlı siyahısıdır. Həmin siyahıda “Kəngərli Şamil”in adı da vardır. Siyahıda Naxçıvanın görkəmli ziyalılarından Əziz Şərif, Əli Qasımov, Həsən Əliyev, Seyfulla Kəngərli, Bəxtiyar Kəngərli, Abbas Qasımov, Əli Vəliyev, Ağa Vəzirov, Nəcəf Sultanov, Əli Xəlilov, İbrahim Nə- sirbəyov, Cabbar Şeyxov, Həsən Qən bərov və başqalarının da adları vardır”. Bəhruz bəy Kəngərli ilə sonralar görkəmli ədəbiyyatşünas kimi tanınacaq Əziz Şəriin uşaqlıq və sinif yoldaşı kimi çox yaxın əlaqələri olmuşdur. Əziz Şərif “Atam və mən” kitabında yazır: “Bazar, 12 fevral 1917-ci il. Rəssam Bə h- ruzgilə getmişdim. Olduqca maraqlı şəkilləri vardır. Mən “Molla Nəsrəddin” jurnalının tə- zə dən nəşrə başladığına sevinir, naxçıvanlı rəs- sam Bəhruz Kəngərli ilə əlaqəni kəsmir, onun yaradıcılığı ilə maraqlanırdım. Xəstə yatdığı üçün onu evimizdə qəbul edə bilməsəm də, tez-tez yanına gedir, əsərləri ilə tanış olurdum”. Beləliklə, Bəhruz Kəngərlinin Naxçıvan şəhərindəki “rus-tatar” məktəbində oxumasına heç bir şübhə qalmır”. Rəssamın uşaqlıq illəri haqqında xati rə- lər duyulası dərəcədə az olduğundan onların hər biri azca da olsa informasiya əldə etmək baxımından çox əhəmiyyətlidir.
Yüklə 37,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|