Bəhruz Kəngərli nadir istedada malik bir insandır. O, Azərbaycan xalqının
Yüklə 37,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rus tatar məktəbi şagirdlərinin siyahısı. 1905-ci il.
46 Uşaqlıq ill ri Bu mənada görkəmli fırça ustasının müasiri olan və zamanında Bəhruz bəydən rəssamlıq sənətinin sirlərini öyrənən
sənətşünas-rəssam Adil Qazıyevin qeydləri maraq doğurur: “Hələ kiçik yaşlarından yatalaq xəstəliyindən sonra ağır eşidən Bəhruz ümumtəhsil məktəbində oxuya bilməyib. O, kiçik yaşlarından rəsmə həvəs göstərib. Kəngərli uşaqlıq dövrünə aid ən adi dəftər vərəqləri üzərində çəkdiyi rəsmlərini mənə göstərərdi”. Rəssamı öz doğma övladı kimi sevən və əzizləyən analığı Şirin xanımın xatirəsi də səmimiliyi ilə diqqət çəkir: “Bəhruz hər gün evə gələndən sonra kitablarını bir yana qoyub, bir karandaş və bir parça kağız götürər, o baş – bu başa gəzər, bağçaya çıxar, evə qayıdardı. Bir azdan görürdük ki, o, kağızda nəyinsə şəklini çəkib. Əvvəllər nə mən, nə də atası Bəhruzun şəkil çəkməsinə əhəmiyyət verməzdik. Hətta bəzən, biz hayıfsılanırdıq ki, o, vaxtının çoxunu şəkil çəkməyə sərf edir. Amma sonralar atası onun istedadına inanmağa başladı, onun üçün Tilisdən kağız, karandaş, rəng gətirtdi” (K.Kərimov. Bəhruz Kəngərli, 1962, səh.9). Şirin xanımın bu xatirəsindən çıxış etsək və bura atasının atdığı addımları da əlavə etsək, deyə bilərik ki, Bəhruz bəyin rəssamlığa həvəsinin ciddiləşməsinə və peşə seçiminə çevrilməsində bilavasitə ailəsi əsas rol oynamışdır. Heç şübhəsiz bu prosesdə ona ilk növbədə dövrünə görə mütərəqqi sayıla biləcək rus-tatar məktəbində oxumasının da müsbət rolu ola bilərdi. Amma burada o vaxtlar rəssamlıq təhsili almış hansısa müəllimin dərs dediyini düşünmək də sadəlövhlük olardı. Buna baxmayaraq belə tip məktəblərdə rəsm fənninin tədris olunmasınınn qar şılığında, burada keçirilən dərsin keyiyyətindən asılı olmayaraq onun istedadının üzə çıxarılmasına, ruhunda gəzdirdiyi rənglərə olan sevginin daha da güclənməsinə təsiri də istisna deyil. Bununla belə, qənaətimizcə Bəh ruz bəyin yaradıcı kimi formalaşmasında əsrlərin qovşağında yenicə təşəkkülünə qədəm qoyan milli mətbuatın duyulası rolu olmuşdur. Bu sırada ilk növbədə 1906-cı ildən həmyerlisi Cəlil
Məmmədquluzadənin redaktorluğu ilə nəşr olunmağa başlayan və şəkilli illüstrasiyaları ilə azyaşlı Bəhruz bəyin marağına səbəb ola biləcək “Molla Nəsrəddin” məcmuəsinin adını çəkmək lazımdır. İlk nömrəsindən başlayaraq həm də öz dövrünün “bədii güzgü”sünə çevrilən bu jurnalın cəmiyyəti dünyaya və onun təzadlı hadisələrinə açıq gözlə baxmağa çağırması onu çox məşhurlaşdırmış, hamı üçün çox maraqlı bir qaynağa çevirmişdi. “Molla Nəsrəddin”in Naxçıvanda ilk abunəçilərindən olan Şirəli bəyin ailəsində bu jurnalı çox sevirdilər. Onun hər yeni sayını ən çox gözləyən isə yəqin ki, artıq gördüklərini dəyərləndirməyi, ağı-qaradan seçməyi
bacaran Bəhruz bəy idi. Çünki, bu jurnal sözün əsl mənasında onun ruhunda gəzdirdiyi rəssamlıq həvəsini – yaratmaq missiyasının gerçəkləşməsi yönündə qətiyyətli bir addım olmuşdu. Beləliklə, onun məktəbdən başlayan rəsm çəkmək həvəsi evlərində 1906-cı ildən başlayaraq artıq yeni bir mərhələyə daxil olur, desək,yanılmarıq. O, jurnaldakı gülməli felyetonları və düşündürücü məqalələri oxumaqla yanaşı, rəssam Oskar Şmerlinq, İosif Rotter və Əzim Əzimzadənin çəkdiyi satirik ruhlu rəsmlərin
47
Uşaqlıq ill ri xoşuna gələnlərinin surətini çıxarardı. Bunlar o dərəcədə diqqətçəkən olur ki, valideynləri ilə yanaşı atasının dostları da çəkilənləri təqdir edir və Bəhruz bəyin gələcəkdə rəssam olacağı barədə düşünməyə başlayırlar. Odur ki, onlar rəssam olmaq üçün təkcə şəkillərin üzünün köçürülməsinin az olduğunu söyləyər, həm də naturadan rəsm çəkməyi tövsiyə edirlər. Beləcə, Bəhruz bəyin ev-məktəbdə təhsil illəri tamamlananda, o, həm də qətiyyətlə özünün gələcək peşə seçimini müəyyənləşdirmiş bir yeniyetmə idi... Yeri gəlmişkən deyək ki, gələcək rəssamın öz məşhur sələlərini təqlid etməsi onun sonrakı yaradıcılığında izsiz ötüşməyib. Bu gün onun bədii irsini təşkil edən çoxsaylı əsərlərin arasında onun şarj və karikaturalarına da rast gəlinməsi də bunun təsdiqidir. Bəhruz bəyin ev şəraitində Azərbaycan və rus dillərində sərbəst oxumağı və yazmağı öyrənməsi ilə yanaşı, onun kitab və jurnallarda gördüyü şəkilləri kağıza köçürməsini gələcək rəssamın ilk “yaradıcılıq nümunələri” də saymaq olar. Bu yerdə əlavə edək ki, psixoloji təzadlar burulğanında çırpınan balaca oğlu üçün rəsm çəkməyin yeganə ikirdağıdıcı məşğuliyyət olduğunu görən Şirəli bəy evlərinə başqa şəkilli kitab və jurnallar gətirməkdə davam edirdi. Onlar “Molla Nəsrəddin”lə yanaşı, həm də rus dilində çap olunmuş nəşrlər idilər. Rus dilinə yaxşı bələd olan Bəhruz bəy məşhur rəssamlar haqqında orada çap olunan yazıları çox maraqla oxuyar, onların yaradıcılığında müxtəlif mövzu və janrların yer aldığına şahidlik edərdi. Bu fərdi hazırlığın və özünü maariləndirmənin müsbət təsiri özünü Bəhruz bəyin professional rəssamlıq üçün önəmli sayılan naturadan rəsm çəkməyə sövq etməsində göstərirdi. Bu da Tilisə gedib sevdiyi peşənin sirlərini öyrənmək arzusu ilə yaşayan Bəhruz bəy üçün çox vacib idi... Bir müddət keçəndən sonra Bəhruz bəy qəti olaraq rəssamlıq təhsili almaq qərarına gəlir və atasından onu Tilisə oxumağa göndərməsini xahiş edir. Şirəli bəy isə oğlunun eşitmədiyini nəzərə alaraq, onun həm də doğma evdən uzaq bir yerdə rəssamlıq təhsili ala biləcəyinə inanmadığından, tərəddüd edir. Lakin oğlunun onsuz da daşıdığı qüsura görə hələ də sarsıntılar Rus tatar məktəbi şagirdlərinin siyahısı. 1905-ci il. Yüklə 37,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|