377
İthaflar
5
Qaçqınlar xəyalından çıxmırdı.
Bəhruz xaraba evlərin yanından keçib məscidə sarı gedirdi.
Məsciddən aralıda bəylərin, xanların keylə, işrətlə məşqul olduğu balaca, dəyirmi bağın
xiyabanında bir dəstə adam dayanmışdı. Ortalıqda on, on iki yaşında, uzun ətəkli tuman geymiş,
başına araqçın qoymuş bir qız məzəli hərəkətlərlə rəqs edirdi. Araqçının hər tərəindən sallanan
pullar bir birinə dəydikcə cingildəyirdi. Dəyirmi sifətli qızın yanaqları od tutub yanır, gözləri
parıldayırdı. Özündən balaca, yeddi-səkkiz yaşlı bir oğlan isə dəf çalırdı. Oğlanın başındakı araqçın
iri olduğundan onu gülünc göstərirdi, dəi şövqlə vurduqca necə edirdisə, araqçın başından qalxıb
düşürdü. Qəribə tərzdə, dəin səsinə uyğun çiyinlərini də əsdirirdi, bütün bunlar qızın hərəkətləri
ilə həmahəng idi.
Bəhruz onlara baxıb gülümsünsə də, qəlbinə çökmüş Haçadağ boyda kədərini yüngülləşdirə
bilmədi. Bu uşaqlarla danışmaq, onları evinə aparmaq haqqında
düşünəndə sağ çiyninə bir əl toxundu, geriyə dönəndə, irişə-irişə
dayanmış bir adam gördü.
– Nə lazımdır?– soruşdu.
– Yenə məni tanımadın, eybi yox, Bəhruz bəy, mən Cəfərqulu
xanın köməkçisiyəm.
– A... buyurun... – Bəhruz onu – Naxçıvanda sərgidə, Tilisdə
isə pansionatın qabağında və vağzallarda gördüyü daz baş və yaltaq
adamı indi tanıya bildi. – Mənə aid qulluğunuz?!
– Cəfərqulu xan sizi görmək istəyir...
– Çox şadam, nə vaxt təşrif buyurum?!
– Nə vaxt istəsəniz...
Cəfərqulu xan onu soyuq qarşıladı. Elə bil yayda, sərgiyə
gələndə gördüyü adam deyildi, ağ köynəyin əvəzində indi əynində
yaşıl, ipəkdən köynək, köynəyin üstündən qoyun dərisindən cübbə geymiş, cübbənin yunları
qoynuna bulud kimi dolmuşdu. Elə bil onu havaya qaldıracaqdı. Bəhruzu altdan yuxarı süzüb bir
başa mətləbə keçdi:
– Təvəqqe edirəm ki, qızımın şəklini çəkəsən...
– Baş üstə, xan, nə vaxt buyurursunuz?!
– Hazırsansa elə indi.
– Hazıram.
Bir azdan nökərin müşayiəti ilə Bəhruz uzun dəhlizdən keçib başdan – başa xalılarla döşənmiş
geniş otağa daxil oldu. Otağın bir yanında dəmir çarpayı, bir yanında beş altı gözlü komod, komodun
yuxarı hissəsində, divarda, ətrafı naxışlı güzgü, çarpayının üstündə isə xalı, xalının üstündə
Bəhruzun çəkdiyi Haçadağ... Öz əsərini belə bir otaqda görən Bəhruza sanki dünyanı verdilər. Bu
vaxt qulluqçu ilə birlikdə Narınc içəri girdi, elə bil qəşəng üzü işıq saçdı.
– Bəhruz, xoş gördük.– deyə əlini uzatdı.– Necəsən, Bəhruz?!
379
İthaflar
– Sağ ol, Narınc, pis deyiləm.
– Sən məni elə indi çəkmək istəyirsən?!
– Elə indi!
– Qoy onda gəlin kimi bəzənim sonra. Bir az gözləyə bilərsən?
– Əlbəttə!
Bir azdan qayıtdı, tanınmaz olmuşdu. Bu nədir, ilahədir, mələkdir, möcüzədir, yoxsa sehrli
qüvvədən yaranmış gözəllər gözəli?! Ona pəncərə tərəfdə əyləşməyi məsləhət görüb rəng qutusunu
açdı. Qulluqçu da Narıncın yanında, komoda söykənib dayandı. Bəhruz bir də diqqətlə Narınca
baxdı. Çin qumaşından olan zərif köynəyinin üstündən təptəzə arxalıq geyinmişdi. Arxalığının
ətəkləri, yanları mənguləli idi, qızılı saplarla toxunmuşdu. Boynundan zümrüd muncuqlu, qızıl
pullu silsilə sallanırdı. Şəfəq saçan boğazaltı isə onun ağappaq boynunu tamam tutmuşdu. Hələ
sırğaları! Hələ naxışlı, zərli araqçını. Bu gözəl bəzəklərin içində isə işıq saçan qəşəng üzünün
gözəlliyi daha qabarıq üzə çıxırdı. Bəhruz çəkməyə başlayanda Narınc soruşdu:
– Bəs Tilisdə niyə yanıma gəlmədin?!
– Bir dəfə gəldim.
– Nə vaxt?! – Narınc sadəlövhcəsinə heyrətləndi – heç yadıma gəlmir.
– Çünki səni görə bilmədim...
– Niyə?!
– Çünki pansionatın qarşısında bir kişi – daha doğrusu atanızın köməkçisi məni xəbərdar etdi
ki, bir daha bu ətrafda fırlanmayım.
– Onun işi-peşəsi məni güdməkdir, bircə sənin yanına gəlməyimdən xəbər tuta bilməyib.
– Nə əcəb?!
– Allah bilir, haralarda veyillənirdi. Bəzən atamı da başa düşə bilmirəm. Öz atamı. Az qalır
məni quş kimi qəfəsdə saxlasın. Deyirəm ki, ata icazə ver, həyətdən bayıra çıxım, heç yerə qoymur,
üstümə qışqırır. Şəklimi çəkmək üçün səni çağırmaq istəmirdi. Yalvarıb yaxarmışam. Axır ki, bir
təhər ipə-sapa yatıb.
Narınc nədənsə kədərləndi, başını aşağı dikib susdu. Bəhruz indi özünü sərbəst duyub, sürətlə
çəkir, onun bu vəziyyətdəki duruşunu – bu duruşundakı gözəlliyi verməyə çalışırdı. Təbəssümü
itdiyi üçün üzünün işığı azalmışdı. Göz qapaqları enmişdi. Qızıllar, parıltılar içində zərif, kədərli,
düşüncəli bu qız daha füsünkar olmuşdu. Bəhruz qaçqınları xatırladı. Onlarla Narınc arasındakı
dərin uçurumu gördü, nədənsə xəyalında gah Hürnisə, gah Tilisdəki Mixaylovski xəstəxanasında
rast gəldiyi Pakizə canlandı və birdən hiss etdi ki, Narınc üçün bu bəzəklər, parıltılar yoxdur, bunlarla
yaşamır, ürəyində tamam başqa duyğular vardır. Bir də gördü ki, Narınc vəziyyətini dəyişmədən
həzin-həzin şeir oxumağa başladı. Sonra susdu, eləcə ikir və xəyal içində qaldı. Birdən – birə
Bəhruz onu sırğalarsız, boğazaltısız, silsiləsiz təsəvvürünə gətirdi, bunlarsız da Narınc qəşəng idi.
Qızın belə ikrə, xəyala getməsi rəssamın sürətlə və inamla işləməsinə kömək etdi.
Evə gələndə bərk yorğun olduğunu duyub, xalının üstünə sərildi, mütəkkəyə söykənib kədər
qarışıq bir sevinclə düşünməyə başladı. Dil-dil ötən Şirin xanım yemək gətirdi. Bəhruz yeməyə
gözünün ucu ilə də baxmadı.