75
30. MALİYYƏ ALƏTLƏRİNİN ƏDALƏTLİ DƏYƏRİ
Ədalətli dəyər ləğvetmə və ya məcburi satış əməliyyatından fərqli olaraq tərəflərin öz istəyi və
məlumatı ilə onlar arasında alətin birbaşa sövdələşmə yolu ilə mübadilə edilə biləcəyi məbləğ kimi
müəyyən olunur.
Ədalətli dəyəri balans dəyərinə yaxın olan aktivlər.
Qısamüddətli ödəmə dövrü (3 aydan az) olan maliyyə aktivləri və öhdəliklər halında belə ehtimal
edilir ki, onların balans dəyəri ədalətli dəyərinə yaxındır. Belə ehtimal tələb olunanadək depozitlərə
və ödəniş müddəti müəyyən olunmamış əmanət hesablarına da qarşı tətbiq olunur.
Digər banklardan alınacaq vəsaitlər, digər banklara ödəniləcək vəsaitlər, müştəri hesabları,
buraxılmış borc qiymətli kağızları, digər borc alınmış vəsaitlər və subordinasiya borcu
Digər banklardan alınacaq vəsaitlərin, digər banklara ödəniləcək vəsaitlərin, müştəri hesablarının,
buraxılmış borc qiymətli kağızlarının, digər borc alınmış vəsaitlərin və 1 ay müddətinə yerləşdirilmiş
müddətli depozitlər üçün subordinasiya borcunun balans dəyərinin təxminən onların balans
dəyərlərinə bərabər olması ehtimal edilir. Digər müddətli depozitlərin ədalətli dəyəri – depozitlər
analoji depozitlər üçün təklif olunan cari bazar faiz dərəcələri ilə yerləşdirildikdə bazar faiz
dərəcələrini tətbiq etməklə hesablanır.
Digər maliyyə aktivləri və öhdəlikləri
Digər maliyyə aktivləri və öhdəlikləri əsas qısamüddətli debitor və kreditor borcları ilə ifadə olunur, bu
səbəbdən də, balans dəyərinin onların ədalətli dəyərini əks etdiməsi ehtimal olunur.
Müştərilərə verilmiş kreditlər və avanslar.
Fərdi müştərilərə kreditlər və avanslar həm dəyişən, həm də sabit faiz dərəcələri ilə təqdim olunur.
Azərbaycan Respublikasında heç bir ikinci dərəcəli bazar fəaliyyət göstərmədiyindən, bu portfel üçün
dəqiq bazar qiymətləri də mövcud deyil.
Dəyişən dərəcə - Rəhbərlik hesab edir ki, cari dərəcə ədalətli dəyər kimi qəbul edilə bilər.
Sabit dərəcə- Bəzi təminatlı kreditlər sabit dərəcə ilə verilir. Bu kreditlərin ədalətli dəyəri
ödəniş müddəti sabit dövrün qalan hissəsinə bərabər olan bənzər kreditlər üzrə hesabat
tarixinə mövcud olan bazar dərəcələrinə istinadən hesablanır.
Aşağıdakılar istisna olmaqla, Bankın rəhbərliyi maliyyə aktivlərinin və öhdəliklərinin ədalətli dəyərinin
onların balans dəyərinə yaxın olmasını hesab edir:
31 dekabr 2012-ci il
31 dekabr 2011-ci il
Balans dəyəri Ədalətli dəyəri Balans dəyəri Ədalətli dəyəri
Digər banklar üzrə debitor borclar
138,384
138,048
108,654
101,665
Maliyyə vəziyyətinə dair konsolidə edilmiş hesabatda tanınan ədalətli dəyər ölçüləri
Aşağıdakı cədvəl ilkin tanınmadan sonra ədalətli dəyərlə ölçülən, ədalətli dəyərin müşahidə
olunmasından asılı olaraq 1-ci, 2-ci və 3-cü səviyyədə qruplaşdırılmış maliyyə alətlərinin təhlilini
göstərir:
Səviyyə 1- ədalətli dəyəri qiymətləndirərkən oxşar aktiv və öhdəliklər üçün fəal bazar qiymətləri
(düzəliş edilməmiş) istifadə edilir.
Səviyyə 2- ədalətli dəyəri qiymətləndirərkən Səviyyə 1-də göstərilən bazar qiymətləri istisna
olmaqla, aktiv və ya öhdəlik üçün birbaşa (məs, qiymətlər) və ya dolayısı ilə (məs, qiymətlərdən
yaranan) müşahidə edilə bilən məlumatlar olan ilkin məlumatlardan istifadə edilir.
Səviyyə 3- ədalətli dəyər qiymətləndirərkən aktiv və ya öhdəliklər üçün müşahidə edilən bazar
məlumatlarına əsaslanmayan ilkin məlumatlar daxil olan qiymətləndirmə texnikasından istifadə
edilir (müşahidə edilməyən məlumatlar)
76
Maliyyə aktivi/ öhdəliyi sinfi
31 dekabr 2012-ci il
31 dekabr 2011-ci il
Səviyyə 1 Səviyyə 2 Səviyyə 3 Səviyyə 1 Səviyyə 2 Səviyyə 3
Digər maliyyə aktivləri
- Ədalətli dəyəri mənfəət və ya
zərərdə tanınan maliyyə aktivləri
10,264
-
-
5,857
-
-
- Satıla bilən investisiyalar
6,300
-
-
4,051
-
-
- Valyuta svop müqavilələri
-
257
-
-
1,414
-
31. ƏLAQƏLİ TƏRƏFLƏRLƏ ƏMƏLİYYATLAR
Tərəflər o zaman əlaqəli hesab edilir ki, onlar eyni qrupun nəzarəti altında olsun və ya onlardan biri
digərinə nəzarət edə bilsin və yaxud maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti ilə bağlı qərar qəbul edərkən digər
tərəfə əhəmiyyətli təsir göstərə bilsin. Əlaqəli tərəflər arasındakı münasibətləri nəzərə alarkən
həmin münasibətlərin hüquqi formasına deyil, iqtisadi məzmununa diqqət yetirilir.
31 dekabr 2012-ci il tarixinə səmdarlarla əmaliyyatlar üzrə qalıqlar aşağıdakı kimi olmuşdur:
Səhmdarlar
Rəhbərlik
Dövlət
orqanları və
dövlət
müəssisələri
Əlaqəli
müəssisələr
Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri
-
-
52,563
-
ARMB-da yerləşdirilmiş məcburi ehtiyatlar
-
-
14,665
-
Müştərilərə verilmiş kreditlər və avansların
ümumi məbləği (müqavilə üzrə illik faiz
dərəcəsi: 1 - 25%)
23,001
332
284,674
24,466
Kreditlərin dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyat
(940)
(19)
(69,588)
(7,418)
Digər banklara ödəniləcək vəsaitlər
Diqər bankların müxbir hesabları
-
-
492,506
-
Müştəri hesabları
-
Cari/hesablaşma hesabları
-
-
364,876
-
Müddətli depozitlər (müqavilə üzrə illik faiz
dərəcəsi: 0.18 - 9%)
-
67
62,803
-
Subordinasiya borcu
-
-
250,000
2012-ci il üçün əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlar ilə bağlı gəlir və xərclər maddələri aşağıdakı kimi
olmuşdur:
Səhmdarlar
Rəhbərlik
Dövlət orqanları
və dövlət
müəssisələri
Əlaqəli
müəssisələr
Faiz gəliri
1,466
-
19,382
1,652
Faiz xərci
-
-
(312)
-
Kreditlərin dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyatda
dəyişiklik
(459)
(14)
8,761
(2,091)
Haqq və komissiya gəliri
13
-
14,524
624
Sığorta ilə bağlı komissiya xərci
-
-
(9)
-
İşçilərə çəkilmiş xərclər
-
(823)
-
-
Əməliyyat xərcləri
-
-
(114)
-
31 dekabr 2012-ci il tarixinə əlaqəli tərflərlə digər hüquqlar və öhdəliklər aşağıdakı kimi olmuşdur:
Dövlət
orqanları və
dövlət
müəssisələri
Verilmiş zəmanətlər
95,556
İdxal akkreditivləri
613
Kreditin ayrılması üzrə öhdəliklər və istifadə edilməmiş kredit xətləri
18,864
77
31 dekabr 2011-ci il tarixinə səhmdarlarla qalıqlar əsasən ana müəssisə ilə əməliyyatlar üzrə
qalıqları əks etdirir .
Səhmdarlar
Rəhbərlik
Dövlət orqanları
və dövlət
müəssisələri
Əlaqəli
müəssisələr
Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri
-
-
26,427
-
ARMB-da yerləşdirilmiş məcburi ehtiyatlar
-
-
94,423
-
Müştərilərə verilmiş kreditlər və avansların
ümumi məbləği (müqavilə üzrə illik faiz
dərəcəsi: 1 - 25%)
22,430
247
259,563
22,130
Kreditlərin dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyat
(481)
(5)
(78,349)
(5,327)
Digər banklara ödəniləcək vəsaitlər
Diqər bankların müxbir hesabları
1,825
-
82,170
-
Müştəri hesabları
Cari/hesablaşma hesabları
-
23
545,685
-
Müddətli depozitlər (müqavilə üzrə illik faiz
dərəcəsi: 0.18 - 9%)
-
21
311,990
-
Borc alınmış digər vəsaitlər (müqavilə
üzrə illik faiz dərəcəsi: 1%)
-
-
45,582
-
2011-ci il üçün əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlar ilə bağlı gəlir və xərclər maddələri aşağıdakı kimi
olmuşdur:
Səhmdarlar
Rəhbərlik
Dövlət orqanları
və dövlət
müəssisələri
Əlaqəli
müəssisələr
Faiz gəliri
2,529
-
24,873
945
Faiz xərci
-
-
(9,896)
-
Müştərilərə verilmiş kreditlərin
dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyat
(8,255)
-
(3,766)
-
Haqq və komissiya gəliri
1
-
21,231
41
Sığorta üzrə komissiya xərci
-
-
(9)
-
İşçilərə çəkilmiş xərclər
-
(638)
-
-
Əməliyyat xərcləri
-
-
(1,656)
-
31 dekabr 2011-ci il tarixinə əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlar üzrə digər hüquq və öhdəliklər aşağıdakı
kimi olmuşdur:
Dövlət orqanları və
dövlət müəssisələri
Verilmiş zəmanətlər
442,215
İdxal akkreditivləri
276,731
Kreditin ayrılması üzrə öhdəliklər və istifadə edilməmiş kredit xətləri
12,140
Qrup Azərbaycan Hökümətinin nəzarətində olduğuna görə 24 saylı MUBS-a uyğun olaraq
Azərbaycan Höküməti, Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyi və yerli dövlət müəssisələri ilə
əməliyyatlar yuxarıda göstərilən əlaqəli tərəflərlə aparılmış əməliyyatlar üzrə qalıqlara aid edilir.
31 dekabr 2012-ci il tarixində bitən il ərzində İdarə Heyəti üzvlərinin və Qrupun departament
rəhbərlərinin əmək haqqı xərcləri, o cümlədən əlavə ödənişlərin cəmi 793 min manat (2011: 638 min
manat) təşkil etmişdir:
31 dekabr 2012-
ci il tarixinə
bitən il
31 dekabr 2011-
ci il tarixinə
bitən il
Qısamüddətli ödənişlər:
- əmək haqqı
561
431
- əmək fəaliyyəti ilə bağlı mükafatlar
262
207
Cəmi
823
638