Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər Kitabın təşkil edilməsində göstərdiyi köməyə görə müəllimim Rəşad Fərhad oğlu
Yüklə 5,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qəyyumluq Şurası
- Beynəlxalq Məhkəmə
474
beynəlxalq ticarətin vəziyyəti və inkişafı; BMT-nin Ticarət və İnkişaf Konfransı (YUNKTAD, 1964-cü il) və BMT-nin ticarət hüququ komissiyası (YUNSİTRAL, 1968-ci il) tərəfindən öyrənilir və koordinasiya edilir;
ətraf mühitin müdafiəsinin aktual problemləri; BMT-nin ətraf mühit Proqramı (YUNEP, 1972-ci il) çərçivəsində və fövqəladə vəziyyət hallarında yardımın göstərilməsi üzrə BMT Koordinatorunun Bürosu (YUNDRO, 1972-ci il) tərəfindən həll edilir;
BMT-nin İnkişaf Proqramı (BMTİP, 1966-cı il), BMT-nin Sənaye İnkişafı üzrə Təşkilatı (YUNİDO, 1967-ci il), Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı İnkişafı Fondu (BKTİF, 1976-cı il) çərçivəsində göstərilir;
ərzaq probleminin müxtəlif aspektləri; Dünya Ərzaq Proqramının (DƏP, 1961-ci il), Ümumdünya Ərzaq Komitəsinin (ÜƏK, 1974-cü il), Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO, 1945-ci il) səalhiyyətlərinə aiddir;
sosial-iqtisadi statistika və onun harmonlaşdırılması və təkmilləşdirilməsi məsələləri; Statistika Komissiyası (1946-cı il) həll edir;
yerləşməsi Fondu (YUNFPA, 1967-ci il), Beynəlxalq Əmək Təşkilatı (BƏT, 1946-cı il), Qaçqınların işi üzrə Ali Komissarın İdarəsi (1949-cu il), BMT-nin Uşaq Fondu (YUNİSEF, 1946-cı il), Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST, 1946-cı il) çərçivəsində həll edilir;
yeni və bərpa edilən enerji mənbələrinin mənimsənilməsi və istifadə edilməsi üzrə Komitə (1982-ci il) həll edir;
təşkilatları (Beynəlxalq Valyuta Fondu və Dünya Bankı Qrupu) çərçivəsində həll edilir;
inkişaf etməkdə olan ölkələrin iqtisadiyyatlarında dövlət və kooperativ sektorlarının rolu və nisbətinin təhlili;
regional əməkdaşlıq məsələləri (regional məhəlli iqtisadi komissiyalar vasitəsilə həyata keçirilir) və s. 475
Son illərdə İqtisadi və Sosial Şuranın işi xeyli aktivləşmişdir ki, bu da qloballaşma prosesi kontekstində ortaya çıxmış bir sıra iri vəzifələrin həllində onun aparıcı rol oynaması ilə əlaqədardır. Dayanıqlı inkişaf, sosial inkişaf və s. mövzularla məşğul olan komissiyaların işini koordinasiya etməklə yanaşı, Şura inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasındakı ―rəqəmli texnologiyalar fərqi‖nin aradan qaldırılması kimi yeni vəzifələrin həlli üzrə fəaliyyətə rəhbərlik edir və bu əsasda informasiya-kommunikasiya texnologiyaları sahəsində tədbirlər planını həyata keçirir. Bundan başqa, Şura siyasi dialoq üçün vacib foruma çevrilib ki, bu forum çərçivəsində də Dünya Bankı və Beynəlxalq Valyuta Fondunun rəhbərliyi BMT nəzdində fəaliyyət göstərən diplomatik korpusun nümayəndələri ilə siyasətin yeni istiqamətlərini müəyyən edirlər. BMT-nin digər baş orqanı Qəyyumluq Şurasıdır. Bu Şura qəyyumıuq altında olan ərazilərdə beynəlxalq müşahidənin təmin edilməsi üçün, həmçinin bu ərazilərin hökumətlərinin özünüidarəetməyə və ya müstəqilliyə hazırlaşamaq üçün zəruri səyləri göstərmələrinin təmin edilməsi üçün yaradılmışdır. O yaradılarkən 11 bu cür ərazi 7 üzv- dövlətin idarəsi altında olub. Qəyyumluq Şurasının fəaliyyəti Nizamnamənin XIII fəsli ilə tənzimlənir. 86-cı maddədə Şuranın tərkibi müəyyən edilmişdir. Bu maddəyə görə, Qəyyumluq Şurası, BMT- nin aşağıdakı Üzvlərindən ibarətdir:
qəyyumluq altında olan əraziləri idarə edən üzv-dövlətlər;
Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri;
Baş Məclis tərəfindən üç il müddətinə seçilən üzv-dövlətlər; onların sayı Qəyyumluq Şurasının üzvlərinin ümumi sayının BMT-nin qəyyumluq altında olan əraziləri idarə edən və idarə etməyən üzvləri arasında bərabər bölünməsini təmin etmək məqsədindən çıxış edilərək müəyyən edilir. Qəyyumluq Şurasının hər bir üzvü onu Şurada təmsil etmək üçün xüsusi ixtisaslı bir şəxs təyin edir. Şuranın funksiyaları və səlahiyyətləri 87-88-ci maddələrdə öz əksini tapmışdır. Maddə 87-də qeyd olunur ki, Baş Məclis və onun rəhbərliyi altında Qəyyumluq Şurası öz funksiyalarını yerinə yetirərkən:
idarə edən hakimiyyət tərəfindən təqdim olunan məruzələri nəzərdən keçirə bilər;
petisiyalar qəbul etmək və onları idarə edən hakimiyyətlə məsləhətləşməklə onlara baxa bilər; 476
idarə edən hakimiyyətlə razılaşdırılmış müddətlərdə qəyyumluq altında olan müvafiq ərazilərə müntəzəm vizitlər təşkil edə bilər;
tədbirləri görə bilər. Maddə 88-də bildirilir ki, Qəyyumluq Şurası hər bir qəyyumluq altında olan ərazinin əhalisinin siyasi, iqtisadi, sosial tərəqqisinə və təhsil sahəsində tərəqqisinə aid anket tərtib edir, Baş Məclisin səlahiyyətləri çərçivəsində olan hər bir qəyyumluq altında olan ərazini idarə edən hakimiyyət isə həmin anket əsasında Baş Məclisə illik məruzə təqdim edir.
Şurada səsvermə proseduru 89-cu maddə ilə tənzimlənir. Belə ki, Qəyyumluq Şurasının hər bir üzvü bir səsə malikdir və Qəyyumluq Şurasının qərarları iştirak edən və səs verən üzvlərin səs çoxluğu ilə qəbul olunur.
Şuranın fəaliyyət proseduru Maddə 90-91-də göstərilmişdir. Maddə 90-da göstərilir ki, Qəyyumluq Şurası öz Sədrini seçmək qaydası da daxil olmaqla, özünün prosedur qaydalarını müəyyən edir. Qəyyumluq Şurası, buna lüzum olduqda, öz qaydalarına uyğun olaraq çağırılır. Bu qaydalar Şuranın üzvlərinin əksər hissəsinin tələbi ilə iclasların çağırılması barədə müddəanı özündə əks etdirməlidir. Maddə 91-ə görə, Qəyyumluq Şurası, lüzum olduqda, İqtisadi və Sosial Şuranın və müvafiq olaraq maraqlı olduqları məsələlərlə bağlı ixtisaslaşdırılmış təsisatların köməyindən istifadə edir. 1994-cü ilə artıq bütün qəyyumluq altında olan ərazilər özünüidarəetməyə keçmiş və ya müstəqillik qazanmış, və ya qonşu müstəqil dövlətlərə birləşmişlər. Şuranın fəaliyyətinin ümumən başa çatması ilə əlaqədar onun prosedur qaydalarına müəyynə dəyişikliklər edilmişdir. Yeni qaydalara görə, Şura iclaslarını yalnız vəziyyət bunu tələb etdikdə keçirir. Digər baş orqan Beynəlxalq Məhkəmənin fəaliyyəti Nizamnamənin XIV fəsli ilə tənzimlənir. Maddə 92-də göstərilir ki, Beynəlxalq Məhkəmə BMT-nin əsas məhkəmə orqanıdır. O, Nizamnaməyə əlavə olunan Statuta uyğun olaraq fəaliyyət göstərir. Həmin Statut Daimi Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin Statutuna əsaslanır və onun ayrılmaz tərkib hissəsini təşkil edir.
Maddə 93-ə görə, BMT-nin bütün Üzvləri ―irso facto‖ Beynəlxalq Məhkəmənin Statutunun iştirakçılarıdır. BMT Üzvü olmayan dövlət, hər bir halda Təhlükəsizlik Şurasının Yüklə 5,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|