Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər Kitabın təşkil edilməsində göstərdiyi köməyə görə müəllimim Rəşad Fərhad oğlu
Yüklə 5,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Avropa İqtisadi Komissiyası
- Afrika İqtisadi Komissiyası
- Latın Amerikası və Karib hövzəsi İqtisadi Komissiyası
- Asiya və Sakit Okean İqtisadi və Sosial Komissiyası
- Qərbi Asiya İqtisadi və Sosial Komissiyası
496
İqtisadi və Sosial Şura tərəfindən koordinasiya edilən və bu Şuranın qətnamələrinə uyğun olaraq yaradılmış məhəlli region iqtisadi komissiyaları BMT çərçivəsində iqtisadi əməkdaşlıq orqanları arasında xüsusi blok təşkil edir. Avropa İqtisadi Komissiyası (AİK) 1947-ci ildə BMT-nin müvəqqəti orqanı kimi 5 il müddətinə yaradılmış və qarşısına müharibədən sonrakı Avropanın iqtisadi inkişafına yardım etmək məqsədi qoyulmuşdu. 1951-ci ildən AİK BMT-nin daimi orqanı statusunu almışdır. Hazırda 55 üzvü var. AİK-in rəhbər orqanı növbəti illik sessiyadır, katibliyi Cenevrədə yerləşir. AİK ticarət inkişafına, elmi-texniki əməkdaşlığa yardım göstərir. AİK- in tərkibində 15-ə yaxən sahəvi komitələr (kənd təsərrüfatı, kimya və s. üzrə) vardır. Son illərdə AİK öz diqqətini əsasən ekologiya problemlərinə, xüsusilə də transsərhəd ekologiya problemlərinə, enerjidən səmərəli istifadə məsələsinə, ekologiya nöqteyi-nəzərindən nəqliyyat sahəsinə və meşə resursları məsələsinə yönəldib.
problemlərinin öyrənilməsi və təhlilində Afrika xalqlarına yardım məqsədilə yaradılıb. 53 ölkə komissiyanın üzvüdür. AFİK bu regionun iqtisadi inkişafı üzrə tədbirlər işləyir, üzv- dövlətlərin sorğularına əsasən məsləhət xidmətləri göstərir. Ali orqan AFİK-in illik sessiyalarıdır. Onlar arasında rəhbərlik isə İcra Komitəsi vasitəsilə həyata keçirilir. AFİK dörd subregional bölməyə malikdir: Şimali Afrika üçün Tanjer şəhərində (Mərakeş), Qərbi Afrika üçün Nimaye çəhərində (Niger), Şərqi Afrika üçün Lusaka şəhərində (Zambiya) və Mərkəzi Afrika üçün Kinşasa şəhərində (Zair). Son illərdə AFİK bölgə dövlətlərinə məsləhət texniki xidmətləri çərçivəsində quraqlıqla mübarizə sahəsində, irriqasiya sahəsində layihələrin yaradılmasında, kadrların hazırlanmasında yardımlar göstərmişdir. Latın Amerikası və Karib hövzəsi İqtisadi Komissiyası (LAKİK) 1948-ci ildə yaradılmışdır. Ali orqanı iki ildə bir dəfə çağrılan sessiyadır. Sessiyalar arasında komissiyanın işini bütün 55 üzv ölkənin nümayəndələrinin daxil olduğu Komitə aparır. Yeri gəlmişkən, LAKİK-ə təkcə Latın Amerikası və Karib hövzəsi ölkələri deyil, həm də ABŞ, Kanada, Böyük Britaniya, Fransa, Hollandiya, ispaniya da üzvdürlər. LAKİK-in tərkibində daimi orqanlar – Mərkəzi Amerika ölkələrinin İqtisadi Əməkdaşlıq Komitəsi, Karib hövzəsi ölkələrinin İnkişaf və Əməkdaşlıq Komitəsi, Ticarət Komitəsi, Hökumət ekspertləri Komitəsi fəaliyyət göstərir. LAKİK-in əsas iş istiqamətləri yuxarıda qeyd olunan komissiyaların iş istiqamətləri ilə demək olar ki, eynidir.
497
Asiya və Sakit Okean İqtisadi və Sosial Komissiyası (ASOİSK) 1947-ci ildə təsis edilmiş regional orqandır. Ali orqan illik sessiyadır. ASOİSK-in katibliyi Banqkokda yerləşir. Regionun əksər ölkələri, həmçinin ABŞ, Niderland, Böyük Britaniya, Fransa ASOİSK-in üzvüdürlər. 51 ölkə bu komissiyanın üzvüdür. Komissiyanın Dehlidə 1994-cü ildə keçirilən 50-ci sessiyasında Asiya-Sakiot Okean regionunda regional iqtisadi əməkdaşlığın gücləndirilməsi haqqında Bəyannamə qəbul edilmişdi ki, burada da regionun spesifikası nəzərə alınmaqla onun inkişaf yolları göstərilmişdi. Investisiya layihələri üzrə texnologiyaların ötürülməsi sahəsində regonal iqtisadi əməkdaşlıq üzrə tədbirlər proqramı çərçivəsində işlər aparılır. Region üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən ―Nəqliyyat və rabitə‖ proqramının və infrastrukturun inkişafı proqramının reallaşdırılmasında müəyyən nailiyyətlər vardır.
tərkibinə regionun 13 ölkəsi daxildir. Ali orqan iki ildə bir dəfə çağrılan plenar sessiyadır. QAİSK-in katibliyi bir sıra şöbələrdən – planlaşdırma, sənaye, kənd təsərrüfatı və digər şöbələrdən ibarətdir. Bu regionun ölkələrinin iqtisadi əməkdaşlığı bir çox ollarda mövcud siyasi vəziyyətlə müəyyən edilir. QAİSK-in qarşısında qoyduğu vəzifələr yuxarıda baxılanlarla demək olar ki, analogiya təşkil edir – regionda iqtisadi əməkdaşlıq üçün münbit şəraitin yaradılması, iqtisadi münasibətlərin gücləndirilməsi, texniki xarakterli tədqiqatların həyata keçirilməsi və s. 1994-cü ildə Əmmanda Komissiya yerinə yetirilmək üçün 5 tematik proqram qəbul edib:
təbii resurslardan rasional istifadə və təbiətdən istifadənin idarə edilməsi;
həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi;
iqtisadi inkişaf və əməkdaşlıq;
regional əhəmiyyətli hadisələr və qlobal dəyişikliklər;
xüsusi problemlər. BMT dövlətlərin ümumdünya təşkilatı olsa da, onun mexanizmləri vacib əhəmiyyət kəsb edən qlobal problemlərin həlli üçün digər iştirakçıları da öz fəaliyyətinə cəlb etməyə imkan verir. BMT-nin fəaliyyətinə vətəndaş cəmiyyətinin müxtəlif elementləri – qeyri- hökumət təşkilatları, işgüzar sektor, peşəkar birliklər və assosiasiyalar cəlb edilirlər və onların BMT-nin işində iştirak masştabları getdikcə genişlənir. BMT həmçinin tədqiqat və akademik təşkilatlarla, gənclər qrupları və digər assosiasiyalarla da əməkdaşlığını aktivləşdirir. Yüklə 5,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|