Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər Kitabın təşkil edilməsində göstərdiyi köməyə görə müəllimim Rəşad Fərhad oğlu
Yüklə 5,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
491
bu sənədlərdə danışıqlarda konkret məsələlər üzrə əldə edilmiş siyasi konsensus öz əksini tapır. 2.
İnformasiya-analitika işi. Bu zaman danışıqlarda iştirak edən nümayəndələr üçün icmallar və digər materiallar hazırlanır, tədqiqatlar həyata keçirlir, nüvafiq tövsiyələr və təkliflər verilir. 3.
İnkişaf etməkdə olan ölkələr, son illərdə isə keçid iqtisadiyyatlı ölkələr üçün texniki yardım proqramlarının hazırlanması və həyata keçirilməsi. YUNKTAD-ın fəaliyyətinin vacib nəticəsi kimi 1992-ci ildə Kolumbiyanın Kartahen şəhərində keçirilmiş 8-ci sessiyada qəbul edilmiş ―Kartahen öhdəlikləri‖ni göstərmək olar. Bu sənəddə qeyd edilir ki, YUNKTAD-ın fəaliyyətinin hərəkətverici qüvvəsi müxtəlif regionlardan olan və inkişaf səviyyələrinə malik olan ölkələrin qarşılıqlı maraqlarının tanınmasıdır. Konfransın siyasi tövsiyələri sırasında inkişaf məsələləri üzrə (xüsusilə milli və beynəlxalq səviyyələrdə ―optimal idarəetmə‖ sahəsi üzrə), bazar məsələləri və onun iqtisadi inkişafın məqsədlərinin reallaşdırılmasında rolu üzrə, yoxsulluq probleminin yüngülləşdirilməsi məsələləri üzrə, insan resurslarının inkişafı məsələləri üzrə, inkişafın əhəmiyyətli amilləri kimi demokratiya və insan haqları məsələləri dialoqun keçirilməsi təkliflərini göstərmək olar. Ticarət və ekologiya arasında qarşılıqlı əlaqənin nəzərə alınması ilə ―dayanıqlı inkişaf‖ın təmin edilməsinin zəruriliyi xüsusi olaraq qeyd edilib. 1996-cı ildə Midrandda (CAR) keçirilən 9-cu sessiya ―dünya iqtisadiyyatının qloballaşması və liberallaşması şəraitində artıma və dayanıqlı inkişafa dəstək‖ mövzusuna həsr edilmişdi və YUNTAD-ı inkişaf etməkdə olan ölkələrin (xüsusilə daha az inkişaf etmişlərin), həmçinin keçid iqtisadiyyatlı ölkələrin beynəlxalq iqtisadi sistemə daha tam inteqrasiyası üçün dəstək verməyə istiqamətləndirdi. Konfrans ―Artım və inkişaf məqsədilə partnyorluq‖ adlı yekun sənəd qəbil etdi. Sənəddə yuxarıda göstərilən məsələlərlə yanaşı, qloballaşma proseslərinin müxtəlif iqtisadi inkişaf səviyyələrinə malik ölkələrə fərqli təsirləri qeyd olunur və inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında, inkişaf etməkdə olan ölkələrin özlərinin arasında, həmçinin inkişaf proqramlarının həyata keçirən ölkələrin dövlət və özəl sektorları arasında sıx əməkdaşlığın vacibliyi vurğulanırdı. Midrand sessiyasında həmçinin qeyd edilmişdi ki, müəyyən mənada YUNKTAD heç də yaxşı günlərini yaşamır. Belə ki, YUNKTAD və ÜTT arasında müəyyən mənada ziddiyyətlər mövcuddur. ÜTT ticarət siyasətinin qlobal məsələlərini həll etsə də heç də bütün dövlətlər bu təşkilatın üzvü deyillər. Bununla yanaşı, YUNKTAD-da olan bürokratik
492
sistem dünya ticarətinin mürəkkəb məsələlərini səmərəli həll etməyə imkan vermir. Lakin, Midrandda belə bir qərara gəlindi ki, dünya ictimaiyyəti hələ ki YUNKTAD-a ehtiyac duyur. Bu təşkilat universal xarakter kəsb edir və inkişaf kontekstində ümumi ticarət-siyasi prinsiplərin işlənməsi ilə məşğul olmalıdır. ÜTT isə sırf ticarət məsələlərini həll etməlidir. 2000-ci iln fevralında Banqkokda (Tailand) keçirilən 10-cu sessiya zamnı qəbul ediln bəyannamədə əsasən qloballaşmanın doğurduğu nəticələrə (bu prosesin iqtisadi inkişaf müsbət və mümkün mənfi təsirləri) diqqət yetirilirdi. Qəbul edilən sənədin ümumi məğzi bundan ibarətdir ki, qloballaşma iqtisadi artım və inkişaf üçün güclü və dinamik qüvvədir, lakin ona müəyyən dərəcədə təsir edilməlidir ki, o, ―beynəlxalq səviyyədə uzunmüddətli və balanslaşdırılmış artımın əsasını qoysun‖. Bununla əlaqədar, Banqkok konfransının iştirakçıları milli səviyyələrdə həyata keçirilən siyasətlə beynəlxalq səviyyədə həyata keçirilən siyasi tədbirlər arasında daha dolğun razılaşdırmanın təmin edilməsinin vacibliyini qeyd edirdilər. Bu ilk növbədə, milli hökumətlər tərəfindən həyata keçirilən makroiqtisadi və sahələr üzrə siyasətlərə və beynəlxalq təşkilatlar, agentliklər və iqtisadi qruplaşmalar tərəfindən həyata keçirilən siyasətlərə aiddir. Fəaliyyətinin çoxtərəfli əsasda quran müxtəlif beynəlxalq institutların işlərinin daha səmərəli koordinasiyası da vacib məsələdir. 2004-cü ilin iyununda Sao-Paoloda (Braziliya) keçirilən 11-ci sessiya iqtisadi artım və inkişaf məqsədilə milli inkişaf strategiyaları və qlobal iqtisadi proseslər arasında ardıcıllığın genişləndirilməsi mövzusunda həsr edilmişdi. Bu mövzudan çıxış edilərək sessiya zamanı ticarət, investisiya, maliyyə, texnologiya və inkişafla əlaqədar digər mövuzlar üzrə dəyirmi masalar təşkil edilib. Müzakirələr zamanı ticarətin inkişaf məqsədlərinə xidmət etməsinin təmin edilməsi yolları diqqət mərkəzində olub və istehsal sektorunda rəqabət qabiliyyətliliyin artırılması məsələsinin vacibliyi vurğulanıb. YUNKTAD-ın fəaliyyətinin nəticələrini xarakterizə edərək, qeyd etmək lazımdır ki, təşkilatın bir çox qərarları və sənədləri tövsiyə xarakterli olublar. Bununla belə, YUNKTAD konkret və praktiki əhəmiyyətli nailiyyətlər də əldə edib. Onlar sırasında şağaıdakıları göstərmək olar: 1.
tərəfindən sənayecə inkişaf etmiş ölkələrə güzəştli ixrac rejimini nəzərdə tutur (ildə təxminən 70 milyard dollar məbləğində). 2.
prinsiplər və qaydalar haqqında saziş (1980-ci il). Yüklə 5,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|