Bilimlendiriw

Xalqin’ qalmasin son’in’nan

Kishi peyil bol jastan balam- dep a’deplilik haqqindag’i pikirlerin pu’tkil xaliq balalarina na’siyat ta’rizinde bayan etedi. Shayir ta’rbiyada dene jazasinin’ balada unamsiz ta’sir qildiratug’inin mektepte oqig’an da’wirde ko’rgen sha’kirttin’ biri sipatinda pikir ju’rgizgen. A’sirese ol sem`yada balani urip jaman so’zler aytip ta’rbiyalawdin’ qa’telik ekenin ayriqsha tu’sindirdi. Berdax jaslardin’ unamli azamat bolip qa’liplesiwi ushin za’ru’r ta’rbiya tu’rleri aqil, moralliq, unamliliq ja’ne go’zzalliqti su’yiwge ta’rbiyalaw dep ko’rsetti.
Ta’lim menen ta’rbiyanin’ baylanista borliw kerekligin maqulladi. Berdaxtin’ tu’siniginshe aqil jetiskenligi adamdi ha’r ta’repleme tabisqa jetistiredi dep barliq na’rseni aqil menen oylap, aqil menen sheshiwdi talap etti. Ag’artiwshinin’ aqil ta’rbiyasi haqqindag’i pikirleri onin’ dun`yani biliw tu’sinikleri menen tig’iz baylanisqan.
e. Ja’ha’n ilimi ha’m ma’deniyatina ku’ta’ u’lken u’lesler qosqan shig’is danishpalari o’zlerinin’ ken’ ko’lemli pikirleri menen insannin’ qanday qilip baxitli o’mirge qa’dem taslawi mu’mkinligi haqqinda da ko’p izlenip, bul haqqinda a’dil jol tabiw ushin umtilg’an. Olar o’zlerinin’ a’ne usi mazmunda do’retken shig’armalarinda a’dep-ikramli boliw, awizbirshilikli tatiw shan’araq quriw baxitqa jetelewshi isenimli jollardan ekenligin ko’rsetip bergen. Olardan Farabiy, Beruniy, Ibn Sino, Yusup Xos Xojib, Maxmud Qashqariy, qayqawis, nawayi, A’jiniyaz Berdaq h.t.b.
Olar shan’araqtag’i perzent ta’rbiyasi, ta’rmis ma’deniyati, turmis quriwshi jaslardin’ a’dep-ikramli, minez-qulqi qanday boliwi shan’araqta jigit ha’m qizdin’ qalay ta’rbiyalaniwina baylanisli. Jaslarimizdin’ baxitli boliwi ushin duris ta’rbiya aliw za’ru’rligin tu’sindirgen alimlar o’zlerinin’ bilimleri u’lken turmis ta’jiriybelerine su’yenip a’depnamalar, na’siyatnamalar ha’m a’dep-ikramliqqa tiyisli bahali shig’armalarin miyras etip qaldirg’an.
Farabiydin’ dun`yaqarasi ta’biyiy ha’m ja’miyetlik pa’nlerdin’ en’ basli mashqalalarin sheshiwge qaratilg’an. Ol ulli matematik, shipaker, ataqli filosof, joqari da’rejeli ta’rbiyashi ha’m ko’zge ko’ringen alim edi.
Farabiy insannin’ minez-qulqi haqinda aytar eken, ol minez-quliqti ja’ma’a’t miynetisiz ko’z aldina keltire almaydi. Birgelikte miyne etiw ja’miyetti payda etetug’inniday minez-quliqti da ja’miyet miyneti jaratadi.
u0 jildan aslamiraq hu’kimlik etken kommunistlik ideologiya balalardi

ha’r ta’repleme ta’rbiyalawda shan’araq ta’rbiyasina da o’z ta’sirin tiygizdi. Ga’rezsizlik bunday unamsiz illetlerge shek qoydi. Milliy qa’diriyatlar qayta tiklendi. Ta’lim-ta’rbiya tarawinda biybaha esaplang’an danishpan alimlarimiz Farabiy, Beruniy, Ibn Sino, Yusip Xos Xojib, A’jiniyaz, Berdaqlardin’

do’retpelerinde bala ta’rbiyasi, shan’araq ta’rbiyasi haqqindag’i pikirleri barliq adamlar ushin da’slepki pedagogikaliq tu’siniklerdi qa’liplestiriwde bul jumis bahali material boladi.

2.