G. YU. Valukonis, SH. O. Muradov, 2001y.
2.2-rasm. Biogeotsenozning tuzilmali-funksional sxemasi.
Biogeotsenoz ta‟rifidan
kelib chiqqan holda, uni
ikkita bosh tuzuvchilarga
ajratish mumkin: tirik organizmlar jamoasi (biotsenoz)
va abiotik omillar-muhit
yig„indisi (biotop yoki ekotop). O„z
navbatida, biotsenoz o„simliklar
jamoasi
(fitotsenoz), hayvonot dunyosi (zootsenoz) va mikroorganizmlar (mikrobotsenoz),
ekotop esa iqlimiy (klimatop), suvli (gidrotop) va tuproq-gruntli (edafotop)
komponentlardan tuzilgan.
SHuni ta‟kidlash lozimki, ba‟zi olimlar biogeotsenozlarning
mavjudligini
umuman tan olishmaydi yoki ularni ekotizimlar tushunchasi bilan o„xshatishadi.
SHuning uchun «biogeotsenoz» va «ekotizim» tushunchasiga
yana bir marta
qaytish lozim.
Bu tushunchalar bir-biriga yaqin. Biroq ular bir-biriga o„xshash so„zlargina
emas. Ekotizim tushunchasi o„zining beo„lchovligi bilan biogeotsenozdan kengdir,
ya‟ni istalgan biogeotsenoz ekologik tizimdir, har qanday biogeotsenoz ekotizim
hisoblanib, tizimning «atomar» tuzuvchisi sifatida qatnashadi.
Ekotizim
biogeotsenozning bir qismi bo„lishi mumkin, lekin shunday ekotizimlar mavjudki,
ular biogeotsenoz tarkibiga kirmaydi.
Dostları ilə paylaş: 
