Biosfera haqida

2.1-rasm. Tirik materiya va uning muhit bilan o‘zaro munosabatini 
anglatadigan ierarxik darajalar
Har xil darajadagi biotizimlar turli xil fanlarni: 
genetika 
- genetik tizimlarni, 
sitologiya
- xujayralarni, 
fiziologiya -
organlarni o„rganish predmeti hisoblanadi. 
Birmuncha yuqori darajada tuzilgan biotizimlar bitta fan doirasida tadqiqot qilish 
imkoniyatiga ega emas. SHunday qilib, organizmlarni 
botanika,
zoologiya, 
mikrobiologiya, mikologiya
(zamburug„, qo„ziqorinlar to„g„risidagi fan), 
ixtiologiya
(baliqchilik), 
ornitologiya
(qushlar to„g„risidagi fan), 
antropologiya
(insonlarni o„rganish) va boshqalarni o„rganadi. 
Organizmlarni tur sifatida, muhit bilan o„zaro munosabatini autekologiya 
(alohida ekologiya) o„rganadi. Ekologiyaning predmeti muhim organizmlar 
tuzilishidan tashqari populyasiya, ekotizim, butun biosferani o„zida 
mujassamlantiradi. 
Biotizimning quyi bosqichi (darajasi) 
populyasiya (
fransuzcha populatsion 
– aholi, atamani 1903 yil Daniya biologi Vilgelm Lyudvig Iogansen (1857-1927) 
kiritgan
 
hisoblanadi. 
Populyasiya - bu o‘ziga o‘xshashlardan ma’lum belgilari bilan 
farqlanadigan, o‘zidan keyin nasl qoldirish xususiyatiga ega, ma’lum 
makonda tarqalgan bir turga mansub individlar yig‘indisidir.
Ayrim hollardagina tur yagona panmikatsiyalardan tashkil topgan bo„ladi. 
Ko„p hollarda esa u yuzlab, hatto minglab mahalliy panmikatsiyalarni o„z ichiga 

---

oladi. Panmiksiyalardagi individlar bir-biridan yoshi, jinsi bilan odatda, o„zaro 
chatishadigan har xil avlodlarga, hayot bosqichining turli davrlariga, beqaror 
guruhchalarga (poda, to„da, oila va boshqalar) mansubligi bilan farq qiladi. 
Populyasiyalar