Biosfera haqida

1. Ekologik omillarning umumiy ta’rifi 

2. Ekologik omillar tasnifi 

3. Abiotik omillar 

4. Biotik omillar 

5. Ekologik omillarning o‘zaro ta’siri 

6. Ekologik omillar va ekologik jarayonlar 
 
Tayanch iboralar: abiogenli, valentlik, geterotroflar, destruktsiya, 
konservatsiya, sut emizuvchilar, radikal tadbirlar, steno, termitlar, tolerantlik, 
evri, epipet. 
1. Ekologik omillarning umumiy ta’rifi.
Omillar atamasi bilan muhit, 
atrofdagi organizm yoki ularning jamoasini sharoit va elementlarining vaqt va 
makonda dinamik xilma-xilligi tavsiflanadi. Omil-jarayon yoki uning sharoitini, 
jarayonga ta‟sir etuvchi harakat kuchini yoki qandaydir jarayon yoki hodisaning 
mavjudlik shart-sharoitini ifodalaydi. 
 
Ekologik omil – muhitning har qayday elementi (yoki sharoiti) bo‘lib, 
tirik organizmlarning hech bo‘lmaganda bir rivojlanish fazasiga bevosita yoki 
bilvosita ta’sir ko‘rsatish qobiliyatiga ega. Ekologik omilga nisbatan tirik 
organizmlar moslashishiga harakat qiladi. 
2. Ekologik omillar tasnifi. 
Ekologik omillar odatda jonsiz (abiotik) tabiat 
omillari, jonli (biotik) tabiat omillari turkumga bo„linadi. Muhitning ekologik 
omillarini batafsil tasniflash I.N. Ponomaryova (1978) tomonidan taklif etilgan. Bu 
taklif 4.1 jadvalda keltirilgan. 
Ba‟zi mualliflar antropogen omillarni (ularning muhimligi va o„ziga 
xosligidan kelib chiqib) alohida turkumga ajratishadi. 4.1 – jadvalda keltirilgan 
tasniflash biogeotsenozni ekotop va biogeotsenozga hamda uning komponentlarini 
tuzuvchilarga bo„lishga to„liq mos keladi. 
4.1 jadval
Muhitning ekologik omillarini tasniflanishi 
 

---