Bir millətik, iki dövlət Eyni arzu, eyni niyyət

Azərbaycan – Türkiyə münasibətləri II beynəlxalq elmi konfransının materialları 

418 

 

E-Ticaret Kavramı  

20. yüzyılın  son  çeyreğinde  yaşanılan  teknolojik  devrim  sadece  günlük yaşamı  etkilemekle  kalmamış  iş 

yaşamı ve ekonomik faaliyetler ile ilgili tüm alanları doğrudan yeniden yapılandırmaya başlamıştır. 20. Yüzyılın 

ikinci yarısında ortaya çıkan iki icat iş dünyasını derinden etkilemiştir. Bunlardan birincisi bilgisayar ikincisi ise 

internettir.  İnternetin  oluşturduğu  çevre  sayesinde  ise  tüm  işletmeler  müşterilerine  bir  “tık”  yani  dokunuş 

mesafesinde olmuşlardır

1

. Gelişmeye ve yaygınlaşmaya 90’lı yıllarda başlayan internet kullanımı yaygın olarak 

elektronik posta gönderme, internet üzerinden haberleşme, bilgi edinme ve basit oyunların  oynanması gibi 

durumlar  için  kullanılırken  günümüzde  sesli  ve  görüntülü  görüşme  dâhil  sayısız  işlem  için  kullanılmaya 

başlamıştır.  Her  geçen  gün  kullanıcı  sayısı  artan  internet  kullanımı  ticari  faaliyetler  içinde  cazip  bir  ortam 

olmuş,  kişisel  ve  kurumsal  olarak  pazarlama  ve  alış  veriş  işlemlerinin  internet  üzerinden  yapıldığı,  iletişim 

teknolojilerindeki gelişmenin sonucu olarak ortaya çıkan ve yeni bir kavram olan e-ticaret en büyük ekonomik 

etkinlik  olmuştur 

2

.  E-ticaret  (E-commerce)  her  türlü  malın  ve  hizmetin  bilgisayar  teknolojisi,  elektronik 

iletişim kanalları ve ilgili teknolojiler (akıllı kart, elektronik fon transferi- EFT, Pos terminalleri gibi) kullanarak 

satılması  ve  satın  alınmasını  kapsayan  bir  kavram  olarak  tanımlanmakta  ve  aşağıdaki  aşamaları 

kapsamaktadır

1

: 



 

Satın alım öncesi ürün/hizmetler ile ilgili bilgilendirme ve araştırma  



 

İşletmelerle müşterilerin elektronik ortamda buluşması 



 

Ödeme sürecinin yerine getirilmesi 



 

Taahhüdün yerine getirilmesi, mal veya hizmetin müşteriye teslim edilmesi 



 

Satış sonrası bakım, destek vb. hizmetlerin temin edilmesi 

İnternetin  ortaya  çıkması  ile  birlikte  hayatımıza  giren  e-ticaret,  gelişme  yolundaki  ülkeler  açısından 

uygun rekabet ortamına karşı engellerin azaltılması ya da giderilmesi için uygun bir araç olmasının yanı sıra, 

yapısal  esnekliklerinden  dolayı  her  ülke  ekonomisi  için  vazgeçilmez  olan  küçük  ve  orta  boy  işletmelerin 

desteklenmesi açısından da büyük imkânlar sunmaktadır 

3

. Nitekim 2017 Mayıs ayı içinde İstanbul’da atılan 

imzalarla Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye KOBİ’leri pazara, finansmana ve nitelikli işgücüne ulaşım sorununa 

çözüm olmak amacıyla geliştirilmiş olan KOBİ Market (SME. Market) platformuna üye olarak sanal dükkânda 

ortak  olmuşlardır.  Bu  ülkelerin  KOBİ’leri  KOBİ  Market  üzerinde  dükkanlarını  açabilecek,  ürünlerini 

sergileyebilecek, yurtiçi ve yurtdışı pazar yerlerine erişim sağlayarak anında satış yapmaya başlayacaklardır. 

Bu sayede üç ülkenin KOBİ’leri dijital ortamda satış ile dünyaya açılma fırsatı elde etmiş olacaklardır 

4

. 

Tüketicilerin Online Alışveriş Alışkanlıkları 

Günümüzde  tüketicilerin  yaşam  koşullarının  değişmesi  ve  tüketicilerin  zamandan  tasarruf  etme 

isteklerinin  artması,  ihtiyaçlarının  çeşitlenmesi,  online  alışverişin  geleneksel  alışverişe  göre  sahip  olduğu 

maliyet avantajı, e-ticaret sitelerinde fiyat ve ürün kalitesini karşılaştırabilme, ihtiyaç duyulan ürüne hemen 

ulaşabilme ve ürün ile ilgili yapılmış olan tüketici yorumlarına ulaşılabilme gibi kolaylıklar tüketicilerin online 

alışverişe yönelmesine neden olan en önemli faktörler olarak öne çıkmaktadır 

5

, 

6

. Tabi ki bu faktörlerin yanı 

sıra  bankacılık  sistemindeki  ortaya  konulan  yeniliklerin  ve  kredi  kartı,  sanal  kart  vb.  kullanımlarının  da 

artmasının  bu  gelişmede  büyük  katkısı  olmuştur.  Tüketicilerin  online  alışveriş  davranışlarını  bilmek  son 

derece  önemlidir.  Zira  tüketici  davranışı  anlaşılmadan  ya  da  tüketiciler  tanınmadan  istek  ve  ihtiyaçlarını 

belirlemek  ve  onları  motive  eden  değişkenleri  teşhis  etmek  mümkün  değildir.  Dolayısıyla,  pazarlamacıların 

hedef  tüketicilerin  istek,  beklenti  ve  tercihlerini  önceden  öğrenmeleri  ve  bu  yönde  stratejiler  geliştirmeleri 

kaçınılmazdır 

7

. 

               Tablo 1.Türkiye ve Azerbaycan İnternet ve Sosyal Medya Kullanımı 

 

Türkiye 

Azerbaycan 

Toplam Nüfus Sayısı 

79.14 Milyon 

9.81Milyon 

Şehirleşme Oranı 

%74 

%55 

Etkin İnternet Kullanıcı Sayısı 

46.28 Milyon(%58) 

5.98 Milyon (%61) 

Etkin Sosyal Medya Kullanıcı Sayısı 

42.00 Milyon (%53) 

1.60 Milyon (%16) 

Tablo 1’de Türkiye ve Azerbaycan’ın internet ve sosyal medya kullanım rakamları yer almaktadır. Tabloya 

bakıldığında  Türkiye’de  internet  kullanımı  %58  olurken  Azerbaycan’da  %61  olmaktadır.  Sosyal  medya 

---

Azərbaycan – Türkiyə münasibətləri II beynəlxalq elmi konfransının materialları 

419 

 

kullanımına  bakıldığında  ise  Türkiye’de  oran  %53  olurken  Azerbaycan’da  sosyal  medya  kullanım  oranı  %16 

olmaktadır

8

. 

Azerbaycan’da E- Ticaret  

2016  yılı  Haziran  ayı  itibariyle  Azerbaycan’da  5,9  milyon  kredi  kartı  bulunmakta  ve  bu  kartların  online 

alışveriş ile yarattıkları ciro 13 milyar AZN (25,82 milyar  TL) olmaktadır. Azerbaycan’ın  e-ticaret sektörünün 

geçen  yıla göre yüzde 40 büyüme kaydettiği de  paylaşılan  bilgiler  arasında yer  almaktadır 

9

. Azerbaycan’da 

Japonya ve ABD'den gelen ürünler kadar güçlü olmasa da, Azerbaycanlı tüketicilerin zihninde Türk ürünleri de 

aynı şekilde teknolojik, pahalı, lüks, iyi stil ve iyi görünüm gibi algılara sahiptir. Bu algı Türk e-ticaret girişimleri 

içinde bir fırsat olarak değerlendirilebilecektir

10

. Nitekim 2016 Mayıs ayı içinde Elektronik Ticaret İşletmecileri 

Derneği  (ETİD)  tarafından  Azerbaycan'ın  başkenti  Bakü'de  gerçekleştirilen  e-ticaret  etkinliğine,  Türkiye  ve 

Azerbaycan'dan e-ticaret firmaları, perakendeciler, bankalar ve online pazarlama şirketleri katılarak sektörü 

ve  sektördeki yeni  iş  fırsatlarını  değerlendirmişlerdir 

11

.  2017 yılında  Azerbaycan’da  yapılan  bir  araştırmada 

katılımcılar internet reklamlarının en etkili reklam türü olduğunu ifade etmişlerdir 

12

. Bu sonuçta tüketicilerin 

internete yönelik olumlu algıya sahip olduklarını göstermektedir.  

Araştırmanın Yöntemi 

Tüketicilerin online alışveriş alışkanlıklarının ve online alışverişe yönelik algılarının belirlenmesi amacıyla 

15.08-15.09  2017  tarihleri  arasında  Azerbaycan’ın  başkenti  Bakü’de  kolayda  örnekleme  yöntemine  göre 

belirlenmiş  221  katılımcı  ile  yüz  yüze  anket  gerçekleştirilmiştir.  Anket  formunun  oluşturulmasında 

literatürdeki çalışmalardan

13

 yararlanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS programı aracılığı ile analiz edilmiştir. 

Bulgular  

Bu bölümde araştırma kapsamında gerçekleştirilen anket çalışmasına katılanların demografik özellikleri 

başta  olmak  üzere  online  alışveriş  alışkanlıkları  ve  online  alışverişe  yönelik  algılarına  yönelik  bulgular  yer 

almaktadır.  

Tablo 2. Katılımcıların Demografik Özellikleri 

Cinsiyet 

f 

% 

Meslek 

f 

% 

Kadın  

11

3 

51,

1 

Ev hanımı 

18 

8,1 

Erkek 

10

8 

48,

9 

Öğrenci 

26 

11,

8 

Yaş 

f 

% 

Özel sektör çalışanı 

59 

26,

7 

,75,

4 

16-20  

21 

9,5 

Kamu sektörü çalışanı 

12 

5,4 

21-25  

33 

14,

9 

Serbest meslek 

7 

3,2 

26-30  

43 

19,

5 

Esnaf 

7 

3,2 

31-35 

48 

21,

7 

Emekli  

9 

4,1 

36-40 

30 

13,

6 

Çiftçi 

3 

1,4 

41-45 

22 

10,

0 

Diğer 

80 

36,

2 

46-50 

11 

5,0 

Aylık Gelir 

f 

% 

51 ve üzeri 

13 

5,9 

1000 TL ve altı 

59 

26,

7 

Eğitim 

f 

% 

1001 TL -2000 TL 

46 

20,

8 

Lise 

20 

9,0 

2001 TL-3000 TL 

44 

19,

9 

Ön Lisans 

32 

14,

5 

3001 TL-4000 TL 

38 

17,

2 

Lisans 

81 

36,

7 

4001 TL ve üzeri 

34 

15,

4 

Lisansüstü 

88 

39,

8 

Medeni Durum 

f 

% 

 

 

 

Evli 

124 

56,

1 

 

 

 

Bekar 

97 

43,

9 

Toplam 

22

1 

10

0 

Toplam 

221 

100 

---