© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin
əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi
İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu
97
İSG-lər nəticəsində Fab Pad proqram üçün əlavə maliyyə vəsaiti əldə edib, əsas tərəfdaşları
və sponsorları ilə daha yüksək profil hazırlayıb və İSG-ni strateji idarəetmə aləti kimi öz
fəaliyyətinin digər sahələrinə də tətbiq etməyə başlayıb.
Vasitə: Yerli xidmətlərə necə təsir etməli
Bu bölmədə biz yerli xidmətlərə təsir üçün Konvensiyadan necə istifadə etmək lazım olduğunu
nümayiş etdirəcəyik. Konvensiya yerli qurumlar üzərində qanuni baxımdan məcburi qüvvəyə
malik olmasa belə bu qurumların Bərabərlik Vəzifəsi də daxil olmaqla İnsan Hüquqları Aktı və
Əlilliyi olan Şəxslər əleyhinə Ayrı-seçkilik Aktına uyğun hərəkət etmək vəzifəsi var.
Bu məsələni izah etmək üçün Konvensiyadan yararlanmaq olar. İnsan Hüquqları Aktı əlilliyi
olan şəxslər tərəfindən həm məhkəmə işləri vasitəsilə, həm də məhkəmə zalından kənarda
ədalətsizliyə etiraz üçün istifadə olunub. Nümunələr üçün aşağıdakı internet səhifəsinə
baxın: www.ourhumanrightsstories.org.uk
Konvensiya İnsan Hüquqları üzrə Aktda fərdi müdafiə üçün ekvivalent hüquq, məsələn,
sağlamlıq hüququ olmadıqda çox güclü vasitə ola bilər, çünki bu sənəd dövlət qurumlarının
insanlarla necə rəftar etməli olduğu ilə bağlı aydın standartlar ortaya qoyur.
Nəhayət, Konvensiya əlilliyi olan şəxslərin insan hüquqlarına hörmət etmək, onu müdafiə və
təbliğ etmək üçün beynəlxalq səviyyədə razılaşdırılıb qəbul olunmuş standartlar toplusudur.
Bu səbəbdən yerli hakimiyyət qurumları Konvensiyaya böyük diqqət verməlidir.
Konvensiyadan aşağıdakı kimi istifadə etmək olar:
• Əgər yerli xidmətlərdən (məsələn, kifayət qədər parkinq yerinin olmaması, işçilərin
davranışı, psixi sağlamlıq vəziyyətinə görə müalicə üçün uzun-uzadı gözləmək)
narazısınıza, siz müsbət dəyişikliklərin təbliği üçün Konvensiyadan istifadə edə bilərsiniz.
Bunun üçün Konvensiyanın hansı maddələrinin münasib olduğunu müəyyənləşdirin.
Yerli xidmətlərin Konvensiyada nəzərdə tutulan standartlara nə qədər uyğun
gəlmədiyini və problemin həlli üçün dövlət qurumlarının hansı əməli dəyişikliklər etməli
olduğunu göstərin.
• Yerli bələdiyyə qurumunda və ya səhiyyə idarəsində bərabər hüquqlara məsul
əməkdaşdan, ya seçilmiş üzvdən gəlib sizin əlilliyi olan insanlar üzrə yerli qrupunuzda
İnsan Hüquqları Aktını həyata keçirmək üçün nə etdikləri, Konvensiyadan necə istifadə
etdikləri haqqında danışmağı xahiş edin. Siz özünüz ona Konvensiya barəsində birinci
məlumat verməli ola bilərsiniz.
• Sizin dairədən seçilmiş parlament üzvünə və ya Şotlandiya parlamenti üzvünə, yaxud da
Uels parlamenti üzvünə yazın, onlarla söhbət edin - onlar sizi təmsil etmək üçün oradadırlar.
• Unutmayın ki, Konvensiyaya görə, ölkələrin əlilliyi olan şəxslərə əsas köməyi azaltması
məqbul sayılmır. Əgər siz yerli xidmətlərin azalma ehtimalı ilə üzləşmisinizsə, bu
məsələni güclü şəkildə vurğulamaqdan qorxmayın. Xidmətdə olan ixtisarlara etiraz
üçün Konvensiyadan İnsan Hüquqları Aktı və Bərabərlik Vəzifəsi ilə birlikdə necə
istifadə etmək lazım olduğuna dair 4-cü hissədə sadalanan təşkilatların birindən
məsləhət alın.
İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu
© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin
əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi
98
• Siz Konvensiyanı qəbul etməyi bələdiyyə idarəsindən xahiş edə bilərsiniz, prezident
administrasiyasına yaza bilərsiniz.
Vasitə: Milli siyasətə və ya Böyük Britaniya siyasətinə təsir göstərilməsi
İstər müstəqil şəxs, istərsə də əlilliyi olan şəxslərin kiçik və ya böyük təşkilatı Konvensiyadan
istifadə etməklə milli siyasətə və ya Böyük Britaniya siyasətinə təsir göstərə bilər. Başqalarına,
yaxud başqa təşkilata qoşulmaq da olar, çünki bu zaman eşidilmə ehtimalı da artıq olur.
• Əgər siz hökumət məsləhətləşməsinə cavab verirsinizsə, öz fikirlərinizi dəstəkləmək
üçün Konvensiyanın müvafiq hissələrindən istifadə edin.
• Əgər siz əlilliyi olan şəxslər üçün daha yaxşı saziş bağlanması məqsədilə qanunda
dəyişiklik edilməsi üzrə kampaniya aparırsınızsa, Konvensiyada bu məsələlərlə bağlı nə
nəzərdə tutulduğunu yoxlayın. Parlament üzvləri ilə birgə brifinqlərinizdə Konvensiyada
deyilənlər haqqında danışın və bundan dəyişikliklə bağlı öz arqumentinizi gücləndirmək
üçün istifadə edin.
• İctimai Qanun layihəsi Komitəsinə və ya Xüsusi Komitə Sorğusuna təqdimat üçün
təklif yazarkən qanun layihəsinin əlilliyi olan şəxslərin Konvensiya hüquqları üçün
əhəmiyyətinə diqqəti cəlb edin. Orada Şotlandiya parlamenti komitələri də var ki, onlar
da Komitə sorğularının (araşdırmasının) bir hissəsi kimi qanun layihəsini araşdırmaq
üçün sübutlar tələb edirlər.
• Şotlandiya İnsan Hüquqları Komissiyası parlamentə məsləhətlər, eləcə də, qanunverici
məclisdə həll edilməsi vacib olan məsələlər barəsində qısa məlumat verir.
Nümunə: Konvensiya parlamentdə
Surbitondan olan müstəqil Lord Baronessa Kempbel yeni təklif olunan pulsuz şəxsi qayğı
hüququnu “səyyar” etmək üçün apardığı uğurlu kampaniyada Konvensiyadan istifadə etdi.
Yeni siyasət həyata keçirilərsə, pulsuz şəxsi qayğıdan bəhrələnmə hüququ olan şəxslər heç
bir maliyyə və xidmət kəsintisi olmadan bir yerli qurumdan digərinə hərəkət edə biləcəklər.
O, dəlillərlə sübuta yetirməyə çalışırdı ki, hökumət bunu əlilliyi olan şəxslərə Konvensiya
əsasında verilmiş hüquqlara, xüsusilə onların başqaları ilə bərabər əsasda yaşadıqları yeri
seçmək, işləmək və öz icmalarında iştirak etmək hüququna, istismardan, zorakılıqdan və pis
rəftardan azad olmaq hüququna hörmət naminə etməlidir. Baronessa Kempbel sübut etmək
istəyirdi ki, insanlar dəstəyin davamlılığına, fasiləsizliyinə əmin olmasalar, bütün bu hüquqlar
risk altında qala bilər.
Örnəklərin öyrənilməsi: Böyük Britaniya –
qərar qəbulunda iştirak və Britaniya qanunu
• Əlilliyi olan şəxslərin Bərabərliyi Vəzifəsinə (2006-2011-ci illər) onların ictimai həyatda
iştirakını təbliğ etmək və əlilliyi olan şəxsləri onların bərabərliyinə dair proqramların
hazırlanmasına cəlb etmək kimi vəzifələr daxildir.
• Bu, 2011-ci ildən dövlət sektorunun bərabərliyi vəzifəsi ilə əvəz olunub ki, buraya
da “müdafiə olunan xarakterik xüsusiyyətləri bölüşən şəxslərin [bu halda əlilliyi olan
şəxslərin] ictimai həyatda və ya belə şəxslər tərəfindən iştirakın qeyri-proporsional