BoğAZİÇİ. Boğaz-iÇİ, eski çağlardaki isimleri ile, pontus Euzinus ( Karadeniz) ve Propontis
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
maksatla, Bebek bahçesine sahilde (Hammer 'e göre, eski Diana Dyctynna mabedi yerinde veya yakınında ) güzel bir köşk yapıldığı gibi, ayrıca bir cami (Bebek Çelebi camii ; 1912 'de evkaf nezareti tarafından, mimar Kemâl Bey 'e tamir ettirilmiştir) ile kâfi derecede dükkân inşa edilmiş, „kayalar ve Hasan Halife yalısına varıncaya kadar, sahil ve cebel tarafları rağbet edenlere taraf-ı mîrîden bey' ve temlik" olunarak, bir kaç ay içinde burada güzel bir köy kurulmuştur ( h. 1138; Çelebi-zâde, ayn. esr.). O vakit bu köşke verilen Humayun-âbâd ismi bu semte alem oldu. Bu kasrı asrın sonlarına doğru yeniden inşa ettiren kapudan-ı derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa 'dır. Abdülhamid I. aradasırada buraya gelirdi. Kapudan paşa bu köşkü padişaha takdim ettikten sonra, vaktin reisülküttâbı ve ecnebi sefirleri zaman-zaman, bilhassa yaz mevsiminde, burada toplanarak, müzakereler yaparlardı. Bâzı ecnebi muharrirlerin buna „konferans köşkü" demesi bundandır (Andreossy, M., Constantinople et le Bos-phore de
Selim III. bu kasrı yeniden inşa ve tezyin ettirdi; onun zamanında köşkte kardeşi Beyhan Sultan oturuyordu (Hammer, ayn. esr.; Başvekâlet arşivi, Cevdet, saray, nr. 5805 ). Bu kasr, 1846'ta, Abdülmecid tarafından, yıktırı-lıncaya kadar, Humayun-âbâd adını muhafaza etti. Bundan sonra yeniden yaptırıldı ise de, bu isim unutuldu ; Bebek kasrı, Bebek köşkü diye tanındı. XIX. asır başında, şeyhülislâm, kahya-bey v.s. gibi, bir çok devlet ricalinin burada köşk ve sâhilhâneleri vardı. Bu meyanda Ab-dülhak Molla 'nın, teşrifatçı İbrahim Paşa 'nın babası bebekli Sâib Bey 'in, sonra Rauf Paşa 'ya, Emin Alî Paşa 'ya ve nihayet hidiv
İsmail Paşa 'ya intikal eden Dürrî-zâde Arif Efendi 'nin yalıları burada idi. Mısırlı Halim Paşa yalısı büyük Bebek te bulunuyordu. Küçük Bebek 'te de sadrâzam mütercim Rüştü Paşa 'nın yalısı vardı; bu yalı sonradan Cevdet Paşa 'ya intikal etti. Bu yah'.ar ile köşklerin bulunduğu arazinin bir kısmı Robert College arazisine dâhildir. Yine Selim III. devrinde Bebek 'te, donanma için, bir kaç depo vardı. Kayalar tarafında Mehmed IV. devrinde nişancı olan Ahmed Efendi ( Paşa ; ölm. 1662 ) tarafından yaptırılan Kayalar-mescidi vardı ve bunun altından bir ayazma geçerek, kayalardan inerdi. Yakınında ve deniz kıyısında olan çeşme ( 1177 h.) Tavukçu Reis adı ile mâruf re-isülküttab Mustafa Efendi 'nin hayratından idi (bu çeşme 1332 'de yol tesviyesinde yıktırıl678 BOĞAZİÇİ. mıştır). Bu reisülküttâbın geniş bir bahçesi bulunan buradaki yalısı devrin devlet ricalinin ve hattâ Avrupa elçilerinin sık-sık ziyaret ederek müzakereler yaptıkları bir yerdi. Yine mescidin civarında, Bayramiye tarikatinden Pîr Ali Aksarayî'nin oğlu olup, 935 ( 1528/1529) 'te idam edilen ve Oğlan Şeyh namı ile mâruf bulunan İsmail Mâşûkî 'nin mezarının bulunduğu Kadiri dergâhı vardı. Reisülküttâbın evi ile kadiri dergâhının arkasındaki sırtlarda bulunan Deli Hüseyin Paşa bağı da Robert College 'in eline geçti. Bu dergâhın civarında Mahmud II. zamanında ismini Musahip Said Efendi 'nin verdiği Yılanh-Yah meşhurdur. Kayalar mezarlığının yanında, Durmuş Dede tekkesi vardı. İstanbul 'a gelen gemiler, bu dervişe eşya ve yiyecek getirerek, hayır duasını alırlar, İstanbul 'da odununu ve zahiresini satıp Karadeniz *e selâmetle çıkmak isteyen yolcular da, buradan geçerken, sahile öte-beri
bırakırlardı. R u me l i - H i s a r ı . Rumeli-Hisarı burnu, burada mevcut Hermes adak yerinden dolayı, Hermaion adını taşıyordu (Hermoeum promon-torium, Hammer, Hist. de l'Empire Ott., II, 375). Keza vaziyetinden dolayı Lemocopion ve dalgaların gürültüsü bir köpeğin havlamasına teşbih edilerek, Pyrhias Kyon ( „kızıl köpek" ) adları da verilmişti. Burada, iskitlere karşı harbe giden Dârâ 'nin ordusunu geçirmek üzere, si-samlı Androkles sallar ile meşhur bir köprü yapmıştı (bk. Dionysios, ayn. esr.). Rumeli-Hisarı adı Fâtih 'in burada yaptırdığı hisardan [ bk. RUMELİ-HİSARI ] gelir. Bebek ve Baltalimanı koyları arasında genişçe bir çıkıntı üzerinde bulunan bir mevkidir. Rumeli-Hisarı, yangını müteakip, Mahmud I. tarafından yeniden yaptırılan (1746) iskele mescidi banisi Hacı Kemâleddin mahallesi ile, mescidinin banisi (1540) defterdar Mustafa Efendi olan arpa emini Ali Torlak (Ali Dede mescidinin banisi), Kale-İçi ve Meydan mahallelerini hâvidir ( Hadikat al-cavâmi' ;
mahallelerden bağ ve bahçesiz, kayalar üzerinde 1000 'den fazla evden ibaret bir semt olarak gösterir. Buradaki muvakkithâne Beyhan Sultan (Mustafa III. 'nin kızı) tarafından yaptırılmıştır. Cuma ve bayram günleri hisara bayrak çekilir ve padişah boğaza çıktıkça, buradaki toplar onu selâmlardı ( Başvekâlet arşivi, Cevdet, saray, 208, 6233). Her devirde saray ve devlet ricalinden bir çoğunun burada bağ ve yalıları vardı. Bu meyanda XVII. asırda Vâlde Sultan (Mehmed IV. 'in vâldesi) 'in yaptırdığı köşk ( Başvekâlet arşivi, İbmilemin, saray, 633 ), XVIII. asır Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|