BoğAZİÇİ. Boğaz-iÇİ, eski çağlardaki isimleri ile, pontus Euzinus ( Karadeniz) ve Propontis

Galata  ile  Yeniköy  'den alırlardı. Mahmud Iî. 

devrinde rum zenginleri,  Yeniköy  'de, osmanlı 

mimarîsine  en güzel  numune  olacak zarif  yalılar 

yaptırmışlardı. Burada romlardan  başka, ermeniler  de 

vardı. Bunlar  evlerini  siyaha  ve rumlar  ise, kırmızıya 

boyatmak mecburiyetinde  idiler.  Mamafih  sonradan bu 

usûl terkedilmiş,  yeşil  müstesna olmak  üzere4 Hıristiyanlar 

ikametgâhlarını  istedikleri  renge boyatabilmişlerdir. 

Bir  az ilerideki  Köy-Başı 'nda bir tabya 

ve daha ilerideki  koyda Kalender  köşkü vardı. Bu ad, 

burada medfun bu isimdeki  bir dervişten alınmış olacağı 

gibi,  sakin denizi  sebebiyle  verilen  Eudios Kalos 'tan 

mu-harref  bulunacağı da düşünülebilir  (Hammer,  göst. 

ger.). Buradaki  köşk, Ahmed III. devrinde, Damad 

İbrahim  Paşa tarafından yaptırıldı. O zamandan  beri 

burası Boğaziçi  'nin en güzel  mesirelerinden  biri  oldu. 

1243 (1827/1828  ) türk-rus harbinde Mahmud  II. 

Sancağ-ı Şerifi  çıkarıp, Kalender köşküne koymuş ve 

burası üssü!-harekât  ittihaz  olunmuştu. 

T a r a b y a . Bu liman,  İstinye  gibi, denize  hâkim 

milletler  için,  ehemmiyetli  ticarî bir mevki  olmuştur. 

1352 'de, cesevizler  ile  Venediklilerin  deniz harbi 

esnasında Venediklilerin  amirali  Nicolo Pisani 

burayaçekilmişti. 

Bizanslılar  devrinde burada, içinde  harp 

esirleri  hapsedilmekte  olan bir mahpes bulunuyordu. 

Eski çağda Pharmacias adını taşıyan ve Medea'nmzehiri 

ile  münasebetdar görülen  bu yer, sonradan 

havasının güzelliğinden  dolayı, Therapia  (»tedavi" ) 

tesmiye  olunmuştur.  Musahipleri  Şemsi Paşa, Celâl  Bey 

ve şâir Bakî gibi  zevat ile  Boğaziçi  'nde muhtelif 

yerlerde,  has bahçelerde, manzarası güzel  korularda ve 

sahillerde  ziyafetler  tertip eden Selim  II., o devirde 

---

balıkçı kulübelerinden  başka bir şey bulunmayan 

Tarabya 'da, bir kasaba kurulmasını ve kendisi  için  bir 

köşk yaptırtmasını Sokullu  'ya emretmiş  ve ondan sonra 

burası da mamur  olmuştur ( Evliya  Çelebi,  ayrı. esr.). 

Sonradan, güzelliği  dolayısiyle,  bilhassa rum 

zenginlerinin  ikamet  ettiği  bir yer idi. Hattâ hükümet 

aleyhine  bunların gizli  tasavvur ve kararları  burada 

konuşulur, Eflâk-Boğdan  beyüklerindeki  -.iftirakçı 

hareketler  ile  rum ihtilâlleri  buradan idare edilirdi. 

Mâruf  rum ailelerinden  olup, bu gibi fesad 

hareketlerinde  elebaşılık ettiği  hükümetçe anlaşılan 

Ypsiîanti'le-rin  Tarabya 'daki sâhilhâaeîeri,  bu yüzden 

müsadere edilmiş  ve Selim  III. tarafından Fransa 

sefaretine  bir sayfiye  olmak üzere  verilmişti.  Bundan 

başka, vaktiyle  burada bulunan  îsveç ve Napoli 

elçilerine  mahsus yalılara  ilâveten,  sonradan İngiltere, 

Almanya,  Romanya ve Danimarka  sefaretleri  de birer 

sayfiye  edinmişlerdir.  Bu yalılar  ekseriya  şark zevkine 

göre tefriş edilirdi.  Yazm buralarda  hayat çok canlı 

olurdu. İsveçli  seyyah B]'örnstahl 'in buradan yazdığı 

dikkate  değer mektupları  bu hayattan  bahseder ( 

Hammer,  agn. esr. ). Aynı zamanda, Tarabya koyunda 

nihâyetlenen  yeşil  vadi de cazip bir mesire idi. Evliya 

Çelebi  zamanında, Tarabya, 1033 'te uğradığı knzak 

taarruz  ve tahribatının izlsnni  muhafaza  etmekle 

beraber, 

BOĞAZİÇL 68! 

imar  da görmekte  idi. Burada banisi tüccardan Elhâc 

Osman Ağa olan bir cami vardır ki, bu, evvelâ  Mustafa 

III. devrinde, Alacacı Hüseyin  Ağa, sonra 1244 'te 

Silâhdar-ı  şehriyârî Ali  Ağa taraflarından  tâdil  ve tevsi 

edilmişti.  Tarabya 'da Mahnıud II. ve Bezmiâlem 

Valide  Sultan taraflarından  yaptırılmış iki  çeşme de 

---

vardır. 

K i r e ç - B u r n n . Buraya, boğazın şimal  ucu 

göründüğü için, Karadeniz  'in kilidi  ve anahtarı 

mânasına „Kleides  kai kleithra  tou Pontou" denirdi. 

Bizanslılar  devrinde burada Euphemia  'ya tahsis edilmiş 

ve her kesin ziyaret  ettiği  bir ayazma vardı. Kefeli-Köy 

'e giderken  yüksekte bulunan  bir kaya, Dionysios 

zamanında, ismini  bir efsâneden alan  Dikaia  Petra 

(»âdil taş") çok meşhurdu. 

Burası Tarabya ile  Büyük-Dere  arasında bir 

mahalledir.  İskânı hususunda XIX. asırda, Fuad Paşa 

'nın sadareti esnasında ve 1293 harbinde teşebbüsler ve 

gayretler  gösterildi.  Kireçburnu  camii  namı ile  bir cami, 

Kireçburnu  sedleri  ad!ı iki  sedd ile,  biri  1163 'te 

gümrük  emini  Ishak Ağa tarafından hayrat  olarak, 

diğeri,  1237 'de tabyalar  inşa edildiği  vakit  yaptırılan iki 

çeşmesi vardır. Ağaç-Altı  namı ile  tanınan mevkide 

rumların  çok ziyaret  ettiği  bir ayazma  bulunur. 

K e f e l i - K ö y , Kireçburnu  'ndan sonra, Büyük- 

Dere körfezine  dökülen derenin munsabında daha 

ziyâde  balıkçıların oturduğu bir köydür. Adını, Kırım 

'in imparatorluğa  ilhakından  sonra, Kefe 'den 

getirilerek,  buraya yerleştirilen  mu-haeırîardan almış 

olması muhtemeldir.  Burada Kapudan-ı derya Uluc 

Hasan Paşa ( ölm. 1589/1590)'nm  yaptırdığı bir mescid 

vardır. Bilâhare,  şeyhülislâm  Damad-zâde  Abu '1-Hayr 

Ahmed Efendi ( ölm. 1144 = 1731/1832  ) buradaki 

yalısında son zamanlarını  geçirdiği  esnada, bu mescide 

cuma vaizi  tâyin  eylemiştir  (Davhat al-mafâ'ih, s. 89 ). 

Büyü k-D ere. Büyük-Dere  ve vadisi eskiden 

Bathykolpos adı ile  tanınmıştı. Megarahlar  tarafından 

vücuda getirilen  Saron adak yerinden  dolayı buraya 

Saron körfezi  veya Saron burnu ( Büyük-Dere  burnu ) 

---