BoğAZİÇİ. Boğaz-iÇİ, eski çağlardaki isimleri ile, pontus Euzinus ( Karadeniz) ve Propontis
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
'ya verilen bu kasr, onun da idamından sonra muhtelif kimselere geçti, fakat bir kısmı has bahçeye tefrik edilerek (1065 tarihine âit bir vesika için bk. Başvekâlet arşivi, İbnülemin, dâhiliye, nr. 448) Mirgûn ismi bütün semte alem oldu ( krş. Hadikai al-cavâmi'). Abdülhamid I. devrinde şeyhülislâm Mehmed Esad Efendi 'den mahlûl kalan buradaki köşk ve sâhilhânenin yerine, padişahın emr: ile, yeni bir cami ile dükkânlar ve hamam inşa edilerek, bir köy kuruldu ki, burası Selim III. devrinde daha ziyade inkişaf etti. Abdülhamid I. vakfından bir çemşe ile, Haseki kadın sarayı adı ila mâruf bir eve bitişik diğer bir çeşme ( banisi, Murad IV.), büyük Reşid Paşa hayratından üçüncü bir çeşme vardır. Emirgân 'm suyu boldur. Bu çeşmelere Valide bendinden su gelir. Kanlı kavak diye mâruf olan su da köyün suyu olup, menbaı 3 km. kadar cenûb-i garbîde ve Hacı Osman bayırındadır. Sahilin şimal kısmında Mısır hıdivi İsmail Paşa 'nın köşkleri bulunuyordu. Bunun yanındaki bahçe de meşhur bir mesire idi. Burası 1943 te İstanbul belediyesi tarafından, halka mahsus bir gezinti yeri hâline getirilmek üzere, satın alındı. Sahilin cenup kısmında Mirgûn camii bitişiğinde Şerif Abdullah Paşa sâhilhânesi vardır ki, bugün ahfadı elinde bulunan bu yalının tezyinatı çok güzel olan selâmlık dâiresi güzel bir sanat eseri sayılmaktadır. Gerek hidiv ailesinin, gerek Şerif Abdullah Paşa 'nın Mirgûn 'de yaptıkları bir takım hayrat daha vardır. Koru civarında tesis edilip de bilâhare harâbiye yüz tutması yüzünden belediyece yıktırılan hastahâne bu meyandadır. Boğaziçi 'ndeki gümrüklerden biri de burada bulunuyor ve aidatı, beratla, saray mensuplarına v.s. tevcih ediliyordu (1211 tarihli bir vesika için bk. Başvekâlet arşivi, Cevdet,
saray, nr. 1889 ). 1 s t i n y e. Çok güzel tabiî bir liman olarak, eski zamanlardan beri meşhur bulunan İstinye 'nin eskiden 3 adı vardı: 1. Stenös (boğazın medhâline yakın bir koy olmasından dolayı); 2. Leosthenes veya Leasthanes ( Megaralıların burada yetiştirdikleri bir nebattan dolayı) ; 3. Sösthenion (Argonotların Anıykos 'u mağlûp etmelerinin şükran hâtırası olarak inşa ettikleri adak yerinden dolayı). Burada daha evvelce Arn-phiaraos adak yeri bulunuyordu ve bunu büyük Konstantin bir hıristiyan mabedine tahvil etmişti. Bizanslılar zamanında burada imparatorların sarayları vardı ki, 921 'de Boğaziçi 'ne kadar gelen Tuna bulgarları, bunlardan Roına-nus 'un sarayını yakmışlardı. Bizans '1 denizden istilâya gelen kavimlerin, bu meyanda rusların, gemileri burada demir atardı. Boğaziçi 'nin en derin koyu etrafında olan bu köy, XVI. asır ortasından itibaren inkişaf etmiştir. Sakinleri yerli ram ahali ile daha ziyade denizcilerden (Kürekçibaşı Ahmed Bey, gemi kaptanlarından Derviş Reis v.s. gibi ) ibaretti. Bunların sâhilhâneleri ve tesis ve inşa ettikleri mescit ve mahallelerden baş fcSo
ka, Bayezid II. 'in torunu Nesli Şah Hanım Sultan 'm yaptırdığı mescit ve mahalle vardır ki, inşa tarihi ve bu mescidin İstanbul 'daki vakıflarını gösteren vakfiyesi 947 (1540) tarihlidir (Hadikat al-cavümı). Evliya Çelebi zamanında limanın ağızmda bir de misafirhane vardı (Segahainâme, göst. yer.). Koyun sahilinde ve iç tarafta bulunan köşkler ve yalılar zenginlerin rağbet ettiği bu semti her devirde Boğaziçi 'nin en mâmur köşelerinden biri yapmış ve koyun nihâyetindeki çayırlık meşhur bir mesire hâline gelmiştir. Civarındaki tepelerde kireç ve
taş ocakları bulunduğu gibi, bilhassa Cezayirli Gazi Hasan Paşa zamanında faaliyet gösteren ve en büyük gemilerin kalafat ve tamir edilmelerine müsait bir kalafat yeri de mevcuttu. Meşrutiyet devrinde de burada „tâmir havuzları ve destgâhları osmanlı anonim şirketi" adı ile bir bahrî müessese tesis edilmiştir. Bu müessese cumhuriyet devrinde devlet deniz yolları idaresinin elinde, bu neviden işlere ayrılmıştır. Y e n i - K ö y . Yeni-Köy sahili, burada yetiştirilen çilek dolayısiyle, Komarödes ve bir az ilerisi Bakchiai tesmiye olunmuştu. — Kalender-Koyu, bir barbar kiralının adini (Pitheku Limen) taşımakta idi. Aynı zamanda bizanslılar buraya, sakin denizi sebebiyle, Eudios Kalos demişlerdir. Kanunî 'nin zamanında te'sis edilmekle bugünkü ismini alan bu köy (rum ahali tarafından verilen Neochorio veya Romanya'dan gelen ııîahların te'sis ettiği hakkındaki rivayetler için bk. Boğaziçi, nşr. Şirket-i hayriye ), türklerin Boğaziçi 'ndeki imarcı ve medenî rollerini ve hizmetlerini bariz bir şekilde gösterir. Yeni-Köy, Evliya Çelebi zamanında, 3.000 evli ve bağlı bahçeli bir kasaba idi. Galata naibi idaresinde olup, su-basısı, yeniçeri serdarı, çavuş ve yasakçıları vardı. Halkı hep trabzonlu ve Karadeniz sahilinden gelme idi. Zâten Tarabya, Bü-yükdere, Sarıyer ahalisi de ekseriyetle bu gibi dışarıdan gelenlerden idi. Burada banileri, Osman II. devrinde kapudan-ı derya ve sadrâzam olan Güzelce Ali Paşa ((ŞeîeM Ali Paşa, ölm. 1620/1621) ile Zenbiüi AH Efendi'nin oğlu Fazlı Efendi (ölm. 1583) olan Ali Paşa ve Molla Çelebi eâmileri ve Şeyh İsmail 'in halveti tekkesi de vardı (bk. I;Iadtkat
Karadeniz'e çıkan gemilerin kaptanları peksimetlerini Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|