BuludHeyderEliyev indd
Yüklə 1,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
32 yi və ümumxalq müzakirəsinə verməyi çox vacib sayırdı. Onun bütün məsələlərdə olduğu kimi bu istiqamətdə də mövqeyi olduqca dəqiq və dəfələrlə ölçülüb biçilmiş məz- mun, mahiyyət daşıyırdı: “... bizim bu gün və gələcəkdə qəbul edəcəyimiz qanunlar və xüsusən əsas qanunumuz – konstitusiya gərək elə bir konstitusiya olsun ki, bir tərəfdən insanların hüquq- larını qorusun, insan azadlıqlarını, demokratiyanı təmin etsin, siyasi plüralizmi təmin etsin, mətbuat, söz, din, dil azadlığını tə- min etsin, ikinci tərəfdən isə dövləti, cəmiyyəti idarə etmək üçün təsisatların yaranmasını təmin etsin ki, bu cür hallara yol veril- məsin. Ona görə də, güman edirəm, biz elə bir konstitusiya ya- radacağıq ki, bu konstitusiya Azərbaycan Respublikasının nəinki qısa müddətdə, həm də uzun müddətdə müstəqillik yolu ilə get- məsini təmin edəcəkdir, Azərbaycan Respublikasında demokratik hüquqi dövlətin qurulmasını təmin edəcəkdir və ölkəmizdə olan bütün vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını təmin edəcəkdir”. Heydər Əliyev qəbul etdiyi qərarlarda, israrlı olduğu məsələlərdə həmişə hər kəsdən üstün mövqedə dayanırdı. Bunun ən başlıca səbəblərindən biri onun müzakirə olunan predmetlə, obyektlə bağlı kifayət qədər məlumatlı, bilgili olması idi. Odur ki, yeni konstitusiya layihəsinin hazırlan- masında, o cümlədən referendum yolu ilə Azərbaycan Res- publikasının Konstitusiyasının qəbul olunmasında bir sıra vacib məqamlarla bağlı çox dəqiq təhlil imkanına malik idi. Məsələn, o, “Azərbaycanın yeni konstitusiyası necə olmalıdır?” sualına elə məntiqli, sistemli izah verirdi ki, konstitusiya- mızın tarixi barədə geniş, əhatəli məlumat verməklə yana- şı, müstəqil Azərbaycan Respublikasının konstitusiyasının hazırlanmasını şərəfli, məsuliyyətli, müqəddəs bir iş kimi nəinki mütəxəssislərin (hüquqşünasların), o cümlədən yeni 33 konstitusiya layihəsinin hazırlanmasında iştirak edən işçi qrupunun, eləcə də hər bir vətəndaşın diqqətinə çatdırırdı. Bununla da çox ciddi ideoloji bir işin nəzəriyyəsini, bütöv- lükdə nəzəri əsaslarını ümumiləşdirərək dolğun forma və məzmunda təqdim edirdi. Heydər Əliyevin konstitusiya- mızın tarixi barədə söylədikləri dövlət quruculuğu prosesi- nin aparılmasına, inkişaf etdirilməsinə və hər bir Azərbay- can vətəndaşının hüquqlarının qorunmasına təminat verən prinsipləri özündə əks etdirirdi. Çoxlarının bilmədiyi, ya da çox az bildiyi tarixi, milli məsələlərə aydınlıq gətirirdi. Heydər Əliyev faktlarla sübut edirdi ki, Azərbaycan Res- publikasının konstitusiya tarixi böyükdür: “Azərbaycan Res- publikasının ilk konstitusiyası, demək olar ki, 1919-cu ildə qəbul edilibdir. Ancaq bu, konstitusiya olmayıbdır. Müstəqillik haqqın- da akt qəbul olunubdur. 1919-cu ildə ilk Azərbaycan Demokratik Respublikası dövlət müstəqilliyi haqqında akt qəbul edibdir. Bu akt konstitusiya xarakteri daşıdığına görə biz onu Azərbaycan dövlətçiliyində konstitusiyanın başlanğıcı kimi, konstitusiya ya- ratmaq işinin başlanğıcı kimi qəbul edə bilərik”. Heydər Əliyev tarixi xronoloji ardıcıllıqla Azərbayca- nın Sovetlər İttifaqı dövründə qəbul etdiyi konstitusiya- dan əsl tarixçi, hüquqşünas kimi bəhs edir, bir çox qaran- lıq məqamlara aydınlıq gətirirdi. 1919-cu ildə Azərbaycan Demokratik Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında qəbul olunmuş aktdan sonra 1921, 1924-cü illərdə Azər- baycanda qəbul edilmiş konstitusiya barəsində maraqlı məlumat verirdi: “... bildiyiniz kimi, 1920-ci ildə Azərbay- canda Sovet Sosialist Respublikası yaranıbdır. Bu respublika 1921-ci ildə Azərbaycanın ilk konstitusiyasını qəbul edibdir. O vaxt hələ Sovetlər İttifaqı yox idi. Yaranmış və şübhəsiz ki, kom- 34 munist hakimiyyəti altında olan respublikalar müstəqil idilər. Bu konstitusiya müəyyən dəyişikliklərlə 1937-ci ilə qədər davam edibdir. Baxmayaraq ki, 1924-cü ildə, Sovetlər İttifaqı yaranan- dan sonra onun konstitusiyası da yaranmışdı, amma Azərbay- canda 1921-ci ildə qəbul edilmiş konstitusiya davam edirdi. Ancaq şübhəsiz ki, ona dəyişikliklər, əlavələr olunmuşdu”. Heydər Əliyev sonrakı dövrlərdə Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasında qəbul olunmuş konstitusiyalar barədə anlaşıqlı məlumatı təkcə öz biliyinə çevirməmiş, onu geniş ictimaiyyətə çatdırmağı, o vaxtlar Azərbaycan Respublikası müstəqil dövlət olmadığı üçün həmin konsti- tusiyalarda kommunist ideologiyasının, sovet hakimiyyəti- nin prinsiplərinin əks olunduğunu dönə - dönə xatırlama- ğı özünə borc bilmişdir. Onun 1937, 1938-ci illərdə qəbul olunmuş konstitusiyalar barədə dediklərində real Azərbay- can konstitusiyasının tarixi vərəqlənir: “1936-cı ildə Sovetlər İttifaqının yeni konstitusiyası qəbul edildikdən sonra – 1937-ci ildə Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının yeni konstitusi- yası qəbul olunub. Bu konstitusiya 1978-ci ilə qədər yaşayıbdır. 1977-ci ildə Sovetlər İttifaqının yeni konstitusiyası qəbul olunub və ondan bir il sonra, 1978-ci ilin aprelində Azərbaycan Respub- likasının yeni konstitusiyası yaranıbdır”. Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasında 1978-ci və müstəqillik əldə etdikdən sonra 1991-ci ilin oktyabrın 18- də qəbul olunmuş konstitusiya aktındakı siyasi məqamlara xüsusilə diqqət yetirirdi. Əsasən 1991-ci il oktyabrın 18-də qəbul olunmuş konstitusiya aktına qədərki 1978-ci il kons- titusiyası barədə deyirdi: “İndiyə qədər Azərbaycan Respubli- kası 1978-ci ildə qəbul olunmuş konstitusiya ilə yaşayır, işləyir. Doğrudur, bu müddətdə konstitusiyaya bir çox əlavələr, dəyi- Yüklə 1,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|