Büyük Tasarım
Yüklə 2,44 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ® ® ® ® ® ® ®
14 Dünya haritası Evreni temsil etmesi için bir dizi örtüşen kuram gerekebilir; tıpkı bütün yeryüzünü gösterebilmek için birbiriyle örtüşen haritaların gerekmesi gibi. lı bir alana -örneğin, enerji gibi belirli niceliklerin küçük oldu ğu durumlara- uygulanabilen uyarlamalarıdır. Tıpkı Merkator Projeksiyonu’nun birbirinin üzerine binen haritaları gibi, üst üs te geldikleri yerlerde aynı fenomeni öngörürler. Ancak, dünyanın bütün yüzeyini en iyi şekilde gösterecek düz bir harita olmadığı gibi, bütün durumlara ait gözlemleri en iyi şekilde ifade edecek tek bir kuram da yoktur. M-kuramının yaratılış sorusuna nasıl yanıtlar verdiğini de tar tışacağız. M-kuramına göre tek evren bizimki değil. Aksine, M-kuramı çok sayıda evrenin yoktan var edildiğini öngörür. Bu evrenlerin yaratılışı doğaüstü bir gücün veya Tanrı’nın müdahale sini gerektirmez. Aslında bu çokluevrenler kendiliklerinden fizik yasasından doğarlar. Onlar bilimin öngörüsüdür. Her evren pek çok olası geçmişe ve şimdiki zaman gibi yaratılışından çok son raki bir zamana karşılık gelen pek çok olası duruma sahiptir. Bu durumların çoğu bizim gözlemlediğimiz evrene hiç benzemeye cektir ve herhangi bir yaşam formunun varlığı için hiç uygun ol mayacaktır. Sadece çok azı bizim gibi canlıların varlığına izin ve recektir. Böylece bizim varlığımız, bu uçsuz bucaksız evrenler di zisinden yalnızca varoluşumuza uygun olanları seçecektir. Koz mik ölçekte biz her ne kadar çelimsiz ve önemsiz olsak da, bu se- çim bizi bir anlamda yaratılışın tanrıları kılmaktadır. Evreni en derin düzeyde kavrayabilmek için yalnızca evrenin 15 nasıl hareket ettiğini değil, niçin öyle hareket ettiğini de bilmek zorundayız. Niçin hiçlik değil de varlık var? Niçin varız? Niçin başka yasalar değil de bu bildiğimiz yasalar var? Bu “Hayat’ın, Evren’in ve Her Şey’in Nihai Sorusu”dur.* Bu ki tapta yanıtını vermeye çalışacağız. Ancak, Otostopçu’nun Galak si Rehberi'nde verilen yanıtın aksine, bizimki basitçe “42”** ol mayacak. * Douglas Adams'ın Otostopçunun Galaksi Rehberi adlı kitabında Derin Düşünce adlı bilgisayara yanıt laması için sorulan soru, (ç.n.) * * Bilgisayarın bu soruya verdiği yanıt, (ç.n.) 2 ® ® ® ® ® ® ® Yasaların üstünlüğü Kurt Skoll Ay’ı ürkütür, O da Acılar Ormanı’na kadar uçar. Kurt Hati, Hridvitnir’in akrabası Güneş’in peşine düşer. “Grimnismal” The Elder Edda V iking mitolojisinde Skoll ve Hati Ay’ı ve Güneş’i kovalar. Bunlardan biri yakalandığında tutulma gerçekleşir. Bu oldu ğunda, yeryüzündeki insanlar kurtları korkutup Ay veya Güneş’i kurtarmak amacıyla ellerinden geldiğince çok gürültü yaparlar. Diğer kültürlerde de benzeri efsaneler vardır. Ancak bir süre son ra insanlar, Güneş’in ve Ay’ın onlar etrafta koşturarak bağırıp ça- ğırmasalar da tutulmadan çıktıklarını fark etmiş olmalılar. Hat ta bir süre sonra tutulmanın rastgele olmadığını da fark etmiş ol malılar. Tutulmalar kendilerini tekrar eden düzenli örüntülerdir. Bunu Ay tutulmalarında çok daha açık bir şekilde gözlemleyen Babilliler, Dünya’nın Güneş’in ışığını kesmesi yüzünden bu duru mun oluştuğunu anlamasalar da, Ay tutulmalarını oldukça doğru bir şekilde hesaplamışlardır. Güneş tutulmaları yeryüzünde an cak 30 millik bir koridor içinde gözlenebildiğinden, hesaplanma sı çok daha zordur. Yine de oluşumların düzeni bir kez kavrandı ğında, tutulmaların doğaüstü varlıkların keyiflerine bağlı olmadı ğı, yasalar tarafından yönetildiği açığa çıkmış olur. Erken dönemlerde gökcisimlerinin hareketlerini oldukça başa rılı bir şekilde öngörmelerine rağmen, atalarımızın pek çok doğa olayını önceden bilmeleri olanaksızdı. Volkanlar, depremler, fırtı nalar, salgınlar ve ayak tırnaklarının batması görünür bir neden veya bir döngü olmaksızın meydana geliyordu. Eski zamanlarda doğanın şiddetli hareketlerini kötü niyetli ya da yaramaz tanrılar panteonuna atfetmek olağandı. Genellikle felaketler, bir şekilde tanrıları kızdırmış olduğumuzun işareti olarak algılanıyordu. Ör neğin, MÖ 5600 yıllarında Oregon’daki Mazama Dağı volkanı faa liyete geçerek yıllarca taş ve yanan kül yağdırdı ve sonunda vol kanın kraterim dolduracak kadar çok yağmura neden oldu; günü- 20 Tutulma Eski zaman insanları tutulmaya neyin neden olduğunu bilmiyorlardı, ama tutulmaların döngüsel olduğunu fark etmişlerdi. müzde buraya Krater Gölü diyoruz. Oregon’daki Klamath yerlile rinin söylenceleri bu olayın bütün jeolojik ayrıntılarıyla tamamen örtüşür, ancak felakete neden olan bir insan portresi çizerek bir parça dram eklemişlerdir. İnsanların suçluluk duyma becerileri o kadar büyüktür ki, mutlaka kendilerini suçlayacak bir yol bulur lar. Söylenceye göre Aşağı Dünya’nın şefi Llao, Klamath şefinin güzelim kızına âşık olur. Kız aşkını kabul etmeyince Llao intikam almak için insanların kabilesini ateşle yok etmeye çalışır. Şansla rına Yukarı Dünya’nın şefi Skell insanlara acır ve onunla savaşır. Sonunda Llao yaralanır ve Mazama Dağı’nın içine çekilir. Ardında büyük bir delik bırakır, sonradan bu krater suyla dolar. Eski zamanlarda doğanın nasıl işlediğini anlayamayan insan lar, hayatlarındaki her alana hükmetmesi için tanrılar icat etmiş tir. Aşk ve savaş tanrıları, güneş, yeryüzü, gökyüzü tanrıları, ok yanus ve nehirlerin tanrıları, yağmur ve gök gürültüsü tanrıları hatta depremler ve volkanların dahi tanrıları vardı. Tanrılar mem nun edilmişse insanlara iyi hava ve barış ihsan edilir, hastalık ve felaketlerden korunurlardı. Ancak memnun değillerse kuraklık, savaş ve salgın olurdu. Doğadaki neden-sonuç ilişkisi anlaşıla- madığı için bu tanrılar çok gizemliydi ve insanlar onların merha metine kalmışlardı. Ancak bundan 2600 yıl kadar önce, Miletoslu Yüklə 2,44 Kb. Dostları ilə paylaş:
|