39
6
(– 42)
149
Bu küçəylə addımlayıram
Addım səslərim
Tamam başqa bir prospektdə.
Və orada
Eşidirəm
addımlayan özümü necə də,
Təkcə
Dumanın həqiqi olduğu gecədə.
Oktavio Pas
(– 54)
150
Ağrı və iztirab çəkənlər haqqında.
York qraflığı xəstəxanasından xəbər verilir ki, keçən bazar ayağını sındırmış dul
hersoginya Qrefton dünənki gününü sakit keçirib.
«Sandi Tayms», London.
(– 95)
151
Morellinamə
39
7
Pişiyin və ya milçəyin hərəkətlərinə adi gözlə baxmaq kifayətdir ki, bunun elmi cəlb edən
yeni görüntü olduğunu hiss edəsən, bioloq və fiziklərin instinkt və bioloji həyat kimi təzahürlərlə
əlaqədə yeganə imkan qismində təkidlə bizə təklif etdikləri bu deantropomorfizasiya nəsə
buddizmin bəzi müddəalarında, vedantda, sufizmdə, qərb mistikasında eşidilən, keçmişdə
qırılımış və unudulmuş israrlı çağırış kimi başqa bir şeydir və bizi ölümü həmişəlik rədd etmək
ideyası ilə ovsunlayır.
(– 152)
152
Yanılma
Yaşadığım bu ev hər şeyi ilə öz evimə oxşayır: otaqların yerləşməsi, girişdəki qoxu,
mebel və işıq, səhərlər günəşin çəpəki, günortalar ilıq, axşamüstü zəif şüaları; hər şey eynidir,
hətta cığırlar da, bağçadakı ağaclar da, köhnə sınıq doqqaz da, döşənmiş həyət də.
Keçən vaxtın saatları və dəqiqələri də mənim həyatımın saat və dəqiqələrinə bənzəyir.
Onlar qaçır, mənsə düşünürəm: «Doğrudan da, oxşayırlar. İndi yaşadığım saatlara necə də
oxşayırlar!»
O ki qaldı mənə, evdəki bütün əksetmə səthlərini ləğv etməyimə baxmayaraq, pəncərənin
şüşəsi (onsuz keçinmək mümkün deyil) əksimi özümə qaytarmağa cəhd edir, mən orada
özümünkünə oxşayan sifət görürəm. Hə, yaman oxşayır, boynuma alıram!
Lakin qoy, guya, onun mən olduğumu israr etməyə çalışmasınlar! Bax belə! Burada hər
şey saxtadır. Bax mənim evimi və mənim həyatımı mənə qaytaranda, əsl sifətim də özümə
qayıdacaq.
Jan Tardye
(– 143)
153
– Siz əsl buenos-ayreslisiniz, əsnəyirsiniz, onlar sizi aldadacaqlar.
39
8
–
Çalışaram əsnəməyim.
–
Yaxşı olar.
Kambasares «Sentimental musiqi».
(– 19)
154
Axır ki, çəkmələrini linoleumun üzərinə basdı, burnuna şirin-kəskin aspetika qoxusu
vurdu, çarpayıda iki yastığa söykənmiş qoca oturmuşdu, qarmağa oxşayan burnu
,
sanki
,
öz
sahibini oturmuş vəziyyətdə havadan asmışdı. Kətan kimi ağappaq idi, çuxura düşmüş gözlərinin
kənarlarında qara ləkələr gözə dəyirdi. Hərarəti göstərən vərəqdə qeyri-adi ziqzaq vardı. Niyə
özlərinə nahaq zəhmət veriblər?
Onlar heç nə danışmadılar: argentinalı dost bədbəxt hadisənin şahididir, fransız
dost isə – mançist rəssamdır, bütün xəstəxanalar istisnasız iyrəncdirlər. Morelli də yazıçıdır.
– Ola bilməz, – Etyen dedi.
Niyə olmur ki, bütün tiraj suya atılan daş kimi, lupp, indi bilərsən. Morelli cəmisi
dörd yüz nüsxə satıldığını (və hədiyyə edildiyini) onlara danışmağa ərinmədi. Hə, ikisi Yeni
Zellandiyada, təsirli təfsilatdır.
Oliveyra əli əsə-əsə siqaret çıxartdı və xəstəxana xidmətçisinə baxdı, xidmətçi
başını tərpədib onları iki saralmış pərdənin arasında qoyaraq çıxdı. Onlar dəftərləri və
bürmələnmiş kağızları çıxararaq yatağın ayaq tərəfində oturdular.
– Əgər bizə qəzetdə məlumat rast gəlsə… – Etyen dedi.
– «Fiqaro»da çıxmışdı, – Morelli dedi. – Çirkin qar adamı barədə teleqramın
altında.
– Belə də şey olar? – Oliveyra, nəhayət, pıçıltıyla dedi. – Digər tərəfdən, bəlkə də,
belə yaxşıdır. Yoxsa ətli-əndamlı qarılar əllərində albom və bankalarda ev jelesi avtoqraf üçün
bura cumuşardılar.
– Ravənddən, – Morelli dedi. – Ən dadlısı odur. Bəlkə də, gəlməmələri daha yaxşı
oldu.
– Bəs biz? – Oliveyra doğruçu təlaşla dilləndi, – əgər biz də sizi narahat ediriksə,
deyin. Hələ fürsət olacaq və s. və i.a. Nəyi nəzərdə tutduğumu bilirsiniz…
– Siz məni tanımadığınız halda yanıma gəlmisiniz. Ona görə də hesab edirəm ki,
bir az qalsanız yaxşı olar. Palata sakitdir, ən böyük hay-küyçü bu gecə saat ikidə susdu. Pərdələr
39
9
də əladır, həkim təşkil eləyib, o, mənim necə yazdığımı gördü. Ümumiyyətlə, o, mənə işləməyi
qadağan edib, ancaq xidmətçi qadınlar pərdə asdılar, odur ki, zəhləmi tökən yoxdur.
– Evə nə vaxt qayıdacaqsınız?
– Heç vaxt, – Morelli dedi. – Mənim sümüklərim burada qalacaq, uşaqlar.
– Boş şeydir, – Etyen ehtiramla dedi.
– İndi bu zaman məsələsidir. Ancaq mən özümü yaxşı hiss edirəm, qapıçı qadınla
da problemim yoxdur. Heç kəs məktub gətirmir, hətta Yeni Zellandiyadan da, oranın markaları
elə gözəldir ki. Ölü doğulmuş kitab işıq üzü görəndə yeganə nəticəsi azsaylı, ancaq dürüst
müxbirlər olur. Yeni Zellandiyalı sinyora, Şeffildli oğlan. Kiçik frankmason təşkilatı, üzvlərinin
az olması onlara ləzzət edir. İndisə həqiqətən…
– Sizə yazmaq mənim heç ağlıma da gəlməyib, – Oliveyra dedi. – Biz dostlarla
sizin yaradıcılığınıza bələdik, amma o bizə elə… Mən artıq sözlər danışmaq istəmirəm, siz
özünüz çox gözəl bilirsiniz. Biz bütün gecəni müzakirə aparmışıq, mübahisə etmişik, sizin
Parisdə olduğunuz heç ağlımıza da gəlməzdi.
– Keçən ilədək Vyerzonda yaşayırdım. Parisə kitabxanalarda qurdalanmağa
gəlmişəm. Vyerzon, əlbəttə… Naşirə mənim ünvanımı kimsəyə verməmək tapşırılmışdı. Heç
bilmirəm mənim azsaylı pərəstişkarlarım onu haradan əldə ediblər. Belim yaman ağrıyır, uşaqlar.
– İstəyirsiniz, biz gedək, – Ronald dedi. – Eybi yoxdur, biz sabah da gələ bilərik.
– O, sizsiz də ağrıyacaq, – Morelli dedi. – Gəlin fürsətdən istifadə edib siqaret
çəkək, mənə qadağan ediblər.
Ədəbi deyil, adi dil tapmaq lazım idi.
Tibb bacısı yanlarından keçəndə Morelli əlindəki siqaret kötüyünü şeytan
çevikliyi ilə ağzına soxub Oliveyraya elə baxdı ki, sanki
,
o, qoca paltarı geyinmiş oğlan uşağıydı,
kefdi, vallah.
… qismən Ezra Paundun əsas fikirlərindən çıxış edərək, lakin onun
pedantizmi
37
və ikinci dərəcəli simvollarının, başlıca kəmiyyətlərinin dolaşıqlığı olmadan.
Otuz səkkiz və iki. Otuz yeddi və beş. Otuz səkkiz və üç. Rentgen: (oxunmur).
37
Редантизм – хырдачылыг
Dostları ilə paylaş: |