38
0
– Sibilla isə mən olmuşam, – Talita Trevelerə bir az da qısılaraq dedi. – Bilmirəm, başa
düşürsən, ya yox.
– Deyəsən, hə.
– Bu nə vaxtsa olmalıydı. Bir şey qəribədir: niyə o, öz səhvinə bu qədər təəccübləndi.
– Sən ki, Horasionun necə adam olduğunu bilirsən: aləmi bir-birinə vurur, sonra
kənardan elə baxır ki, guya, heç nədən xəbəri yoxdur.
– Mənə elə gəlir ki, biz onu limanda qarşılayanda da ona belə gəlmişdi, – Talita dedi. –
İnanmaq çətindir, o heç mənə baxmadı da, siz hər ikiniz məni it kimi qovdunuz, pişik
qoltuğumda yola saldınız.
– Xırda becərmə obyekti, – Treveler dedi.
– O, məni Sibillayla dəyişik salmışdı, – Talita israrla bildirdi. – Yerdə qalanlar isə mütləq
baş verməliydi, Seferinonun mütləq sadalamaları kimi, bir-birinin ardınca.
– Sibilla da, – Treveler siqareti elə sümürdü ki, qaranlıqda bütün sifəti işıqlandı, –
uruqvaylıdır. Ona görə də tamamilə qanunauyğundur.
– Qoy danışım, Manu.
– Danışmasan yaxşıdır. Mənası yoxdur.
– Əvvəl qoca əlində göyərçin gəldi və biz zirzəmiyə düşdük. Biz aşağı düşərkən Horasio
elə hey ona rahatlıq verməyən hansısa dəlikdən danışırdı. O, ümidsiz bir vəziyyətdəydi, Manu,
onun təmkinli görünüşünə baxmaq qorxuluydu, əslində isə… Biz liftlə düşdük və o,
soyuducunun qapısını örtməyə getdi, dəhşət idi.
– Demək, siz ora düşdünüz, – Treveler dedi. – Bəs sonra.
–
Bu, sənin düşündüyün kimi deyil, – Talita dedi. – Məsələ bizim düşməyimizdə deyil.
Biz danışırdıq, ancaq mənə elə gəlirdi ki, guya, Horasio tamamilə başqa bir yerdədir və başqa bir
qadınla danışır, deyək ki, suda batmış bir qadınla. Mənim elə indicə ağlıma gəldi, Horasio heç
vaxt Sibillanın çayda boğulması haqda danışmayıb.
– O heç boğulmayıb da, – Treveler dedi. Mən buna əminəm. Doğrudur, bununla bağlı heç
bir məlumatım yoxdur. Ancaq Horasionu tanımaq yetər.
– Horasio elə bilir ki, o ölüb, Manu, ancaq eyni zamanda onu yanında hiss edir, bu gecə
mən o idim. O deyir ki, onu gəmidə də görüb, San-Martində körpünün altında da... O, qarabasma
görürmüş kimi danışmır və inandırmağa çalışmır. O, elə danışır ki, guya, bütün bunlar, doğrudan
da, var. O, soyuducunu bağlayanda mən qorxdum və nəsə, artıq yadımda deyil nə dedim, o,
mənə elə baxdı ki, sanki
,
mənə yox, başqasına baxırdı. Ancaq mən qətiyyən zombi deyiləm,
Manu və heç kəsin də zombisi olmaq istəmirəm.
Treveler əlini onun saçlarında gəzdirdi, ancaq Talita səbirsizcəsinə kənara çəkildi. Onlar
çarpayıda oturmuşdular və Treveler arvadının titrədiyini hiss etdi. Bu istidə – o titrəyir. O dedi
38
1
ki, Horasio onu öpüb və bu öpüşün mahiyyətini izah etməyə çalışdı, ancaq söz tapmayıb
qaranlıqda əlləriylə Trevelerə toxundu, yumşaq ovuclarını üzünə, əllərinin üstünə qoydu,
sinəsində, dizlərində gəzdirdi və bundan Trevelerin imtina edə bilməyəcəyi izahat doğdu, bu
toxunuş ona sirayət edirdi, o, haradansa çox dərinlikdən, ya da olduqca yüksək bir yerdən gəlirdi,
haradansa, ancaq bu gecədən, bu otaqdan yox, sirayətedici təmas, onun vasitəsilə Talita ərinə
hakim olurdu, nəsə xəbər verməyə çalışan anlaşılmaz danışıq kimi, qabaqcadan hiss olunan
görüşün əlaməti kimi, amma ona bu xəbəri gətirən səs titrəyir, sınırdı və bu xəbəri ona
anlaşılmaz bir dildə çatdırırdı, ancaq hər halda, o, indi çox lazımdır və tələb edirdi ki, onu
dinləyib qəbul etsinlər, o, tüstü və prpobkadan olan lət, məsaməli divara çırpılırdı, çılpaq,
sürüşkən, anlaşılmaz, əldən sürüşüb çıxır və göz yaşlarıyla birlikdə suya tökülürdü.
«Beynimizdə qotur var», – Treveler düşündü. O, qorxu, Horasio, lift, göyərçin haqqında
nəsə eşitdi; qulağının informasiya qəbul etmək funksiyası yavaş-yavaş geri qayıtdı. Deməli belə,
demək, o, yazıq-bədbəxt qorxub, görəsən onu öldürməyib ki, gülməlidir.
– O elə belə də dedi? İnanmaq çətindir, özün bilirsən, o necə məğrurdur.
– Yox əşi, elə deyil, – Talita siqareti ondan alıb lal kinokadrdakı kimi acgözlüklə
sümürərək dedi. – Mənə elə gəlir ki, onun hiss etdiyi qorxu – sonuncu sığınacaq kimidir, bu
özünü aşağı atmazdan qabaq məhəccərdən yapışmaq kimi bir şeydir. O, bu qorxunu bu gün hiss
etməyinə necə də sevindi, mən bilirəm, çox sevindi.
– Bunu, – Treveler əsl yoqa kimi nəfəs alaraq dedi, – hətta Kuka da başa düşməzdi, inan
mənə. Mən belə bununçün bütün əqli potensialımı işə salmalıyam, çünki sənin sevincli qorxu
haqqında bəyanatını, əzizim, razılaş ki, həzm etmək çətindir.
Talita bir az tərpənərək Trevelərə söykəndi. O, yenidən əriylə birlikdə olduğunu bilirdi,
bilirdi ki, boğulmayıb, Manu onu suyun üzündə saxlayır, aşağıda isə suyun dərinliyində
mərhəmət var, ecazkar mərhəmət. Onlar hər ikisi bunu eyni anda hiss etdilər və bir-birinə doğru
əyildilər ki, sonra öz içlərinə, sözlərin, nəvazişlərin və dodaqların bir çevrədə fırlandığı ümumi
yerlərinə yıxılsınlar – ah, bu sakitləşdirici metaforalar, – hər şeyin əzəlki halına qayıtmasından
məmnun əski həsrətlərinə dönsünlər və görsünlər ki, hər şey əvvəlkidir, sən yenə əvvəlki kimi
üzürsən, fırtınalara, səni kimin çağırmasına və necə yıxılmağına baxmayaraq.
(– 140)
134
S i z i n b a ğ
38
2
Yadda saxlamaq lazımdır ki, necə deyərlər, «fransız üslubunda» planlaşdırılmış, çiçək
ləklərinin, qazonların, cığırların ciddi həndəsi ölçülər əsasında salındığı bağ yüksək səviyyəli
bilik və ciddi qulluq tələb edir.
İngilis üslubunda olan bağda isə, əksinə, həvəskar bağbanın buraxa biləcəyi səhvlər
asanlaqıla ört-basdır edilə bilər. Bir neçə kol, bir kvadrat qazon, divar və ya canlı hasar boyu
çiçək ləkləri – bütün bunlar dekorativ və olduqca praktik ansamblın bir-birinin ardınca nəzəri
cəlb etməyən əsas elementləridir.
Əgər bədbəxtlikdən ayrı-ayrı nüsxələr lazımi nəticəni verməsələr, onları başqa bir yerə
əkmək olduqca asandır; və onlar bütün bağın qeyri-mükəmməl olduğu və baxımsızlıq duyğusu
yaratmayacaqlar, çünki bağın hər tələfinə səpələnmiş müxtəlif rəngdə və boyda olan güllər hər
zaman göz oxşamağa qadirdir.
Bu planlaşdırma üsulu Böyük Britaniya və Birləşmiş Ştatlarda fövqəladə qiymətlidir və
«mixed border» adlanır, yəni «qarışıq qazon». Bu şəkildə əkilmiş çiçəklər sarmaşaraq bir-birinə
qarışır və əgər onlar özləri bitiblərsə, bağa təbii görünüş verirlər, eyni zamanda, kvadrat və
dairəvi ləklərdə əkilmiş çiçəklər də hər zaman süni mənzərə yaradaraq qüsursuzluq və
mükəmməllik tələb edir.
Başqa sözlə, həm praktik, həm də estetik baxımdan həvəskar bağbana mixed border
tövsiyə olunur.
«Almanque Hachette»
1
.
(– 25)
135
– Beş barmağının beşini də yalayacaqsan, – Xekrepten dedi, – mən qızarda-qızarda
ikisini yemişəm, çox ləzzətlidir.
– Şəkərsiz mate də dəmlə, əzizim, – Oliveyra dedi.
– Bu dəqiqə, sevgilim. Qoy soyuq kompresini dəyişim.
– Sağ ol. Qəribədir, gözübağlı qoğallar da varmış, çe. Yəqin ki, bizimçün kosmosu kəşf
etmək istəyənlər belə məşq edirlər.
– Sən Aya xüsusi aparatlarla uçanları deyirsən? Onları, deyəsən, kapsulun, ya da ona
bənzər bir şeyin içinə soxurlar, eləmi?
– Tamamilə doğrudur, əllərinə də mate ilə qoğal verirlər.
1
«Ашетт» алманахы (фран.)