Бялядчи-ъядвял
Yüklə 3,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Копрофаг – няъисля гидаланан 1 «Гара эцндяликляр» (инэ.)
38 6 Albana
Berqin skripka, fortepiano və 13 nəfəs aləti üçün Kamera konsertinə anonim şərhindən (Pahe Voxun qeydi, PL, 8660)
Daha maraqlı şeylər tapmaq intizarında söyüşə-söyüşə məşq etmək, eyni zamanda qəribə sözlər uydurmaq üçün Kuka güc-toplamaq-üçün-yatmağa gedəndən sonra (ya da ona qədər ki, tez getsin) gecə yarısı ilə saat iki arasında aptekə toplaşmışdılar; Kuka inadkarlıq göstərir, getmir, ancaq insan cinsindən olan yırtıcıların bütün şifahi təhqirlərinə cavab olaraq təbii və xoş təbəssümlə müşayiət olunan bu müqavimət onu əldən salır. O hər dəfə daha erkən yatmağa gedir, ancaq insan cinsindən olan yırtıcılar ona şirin yuxu arzulayaraq nəzakətlə gülümsəyirlər. Onların ən neytralı olan Talita bu zaman etiketlər yapışdırır və qalın «İndex Pharmacorum Gottinga» cildinin içində eşələnir. Məsələn, belə çalışmalar olur: məşhur soneti küfrlərlə təhrif edərək tərcümə etmək:
Son dərəcə ölü, dəhşətli keçmiş, Öz lovğa uçuşunla bizi yenidən dirildəcəksənmi?
Yaxud: Trevelerin qeyd dəftərçəsindən bir səhifə: «Bərbərxanada növbəmi gözləyərkən «YUNESKO»-nun broşürasına nəzər salıb aşağıdakı sözlərə diqqət etdim: «Opintotveri (Tuöläisopiskelija) Työväenopisto». Pedaqogika üzrə fin jurnallarını xatırladır. Oxucu üçün əvvəldən axıracan irreallıqdır. Onlar mövcuddurmu? Ancaq milyonlarla sarışın üçün «Opintotveri» – Ümumtəhsil məktəbi üçün vəsait»dir. Mənimçünsə… (Əsəb tutması.) Ancaq onlara «cafisho» sözünün oğru dilində «fırıldaqçı» mənası verdiyi bəlli deyil. İrreallıq artır. İşə bir bax, bu texnokratlar hesab edirlər ki, guya, «Boinq-707»də Helsinkiyə bir neçə saata uçmaq olar… Nəticəni hər kəs özü çıxarır. Məni isə, zəhmət olmasa, massaj edin, Pedro».
Mənanın tapılması üzrə çalışmalar üçün söz birləşmələri. Talita Genshiryoku, Kokunai, Jijo sözləri üzərində baş sındırır və qərara gəlir ki, onlar böyük ehtimalla Yaponiyada 38 7 nüvə araşdırmalarının inkişafı mənasındadır. O, sözləri o tərəf-bu tərəfə çevirərək buna daha çox əmin olurdu, bu zaman onun əri, düşünmək üçün bərbərxanadan topladığı materialları verən məkrli tədarükçü daha bir söz birləşməsi atır: Genshiryoku Kaigai Jijo, yəqin ki, xaricdə nüvə tədqiqatlarının inkişafı mənasındadır. Talita analiz edərək nəticə çıxarır və sevincdən həyəcanlanır: Kokunai =Yaponiya, Kaigai isə = xaric deməkdir. Ancaq Laskano küçəsində yaşayan boyaqçı Matsiu bu tapıntıyla razı deyil, odur ki, zavallı Talita uğursuz poliqlot kimi quyruğunu qısmalı olur.
Müəyyən fərziyyələrə əsasən ləkəlmə: məsələn, «İsanın hiss olunan ikicinsliyi» məşhur sətri bu fərziyyələrə cavab verən bütöv bir sistemi hərəkətə gətirir. Məsələn, Bethovenin koprofaq
30 olduğu haqda fikir söyləmək və s. Ser Rocer Keyzmentin şəksiz müqəddəsliyinin müdafiəsi «The Black Diaries» 1 dən gəlir. Buna tamamilə əmin olan və bu fikri bölüşən Kukanın təəccübünə rəğmən.
Mahiyyət etibarilə bu o deməkdir ki, beyinlərin yuyulması peşəyə sədaqətdən doğur. Hələlik buna gülürlər (ancaq bəlkə də, Atilla marka toplayırmış), ancaq Arbeit macht frei 2
hadisə…
Morellinin tamamilə başqa şeyi nəzərdə tutduğuna əmin olmaqçün cəmi bir neçə səhifə oxumaq yetər. O, Zeitgeist 3 in dərin qatlarına eyham vurur, o yerə ki, orada onun düşüncədən məhrum məntiqi özünü ayaqqabı bağlarıyla boğur, qanunla elan edilmiş düşüncəsizliyi rədd etmək gücündə deyil – bunu əsərin yetkin-məntiqi ideyası da sübut edir. Morelli məkanın mənəvi əsasları adlandırılmalı olan bütün tarazlıq qanunlarını və prinsipləri pozaraq gah irəli atılır, gah da geri çəkilirdi, ona görə də tamamilə mümkün idi ki (halbuki, belə bir şey heç olmayıb da, lakin olmayacağına da heç bir əminlik yoxdur), danışdığı əhvalata cəmisi beş dəqiqə ayıraraq Avstriya anşlyusunun Aktium döyüşünü təsvir etsin (üç əsas sözün «a» hərfiylə başlaması onunçün tarixi məqamların seçilməsində həlledici rol oynaya bilər), ya da, məsələn, Koçabamba küçəsində min ikiyüzüncü evin qapısını döyən adam içəri keçəndən sonra Pompeydəki Menandrın evinin həyətinə düşə bilər. Bütün bunlar kifayət qədər bayağı,
30
1 «Гара эцндяликляр» (инэ.) 2
Иш азадлыг демякдир. (алм.) 3
Заманын рущу (алм.) 38 8 Bunyuelvari idi, ancaq onların başlıca dəyəri Klubun gözündən yayınmırdı: təhrikçilik, daha dərin və kəskin olan başqa mənaya qarşı açıq kinayə ortadaydı. Daha çox İncillərdə, Upanişadlarda və şaman trinitrotoluolarından 31 başlayan digər söhbətlərdə parlaq şəkildə təqdim olunan kəndirbazlıqlara oxşayan bu cür oyunbazlıqlara müraciət edən Morelli öz məşğuliyyətini davam etdirməkdən və mahiyyət etibarilə fitnə-fəsad, gözdənsalma və lağlağıdan ibarət ədəbiyyat uydurmaqdan həzz alırdı.
Qəflətən sözlər, bütün dil, bütöv üslubun qurulması, semantika, psixologiya, məharətlə qurulan bütöv bir inşa – hər şey dəhşətli xarikiriyə yönəlirdi. Banzay! Və heç bir təminat olmadan yeni qayda-qanunlara, lakin axırda həmişə kitabdan kənara uzanan və hansısa «mümkünə», hansısa «ola bilər»ə tuşlanmış bir ip olur ki, bu da birdən-birə əsər haqqında donmuş daş təsəvvürləri havadan asılı vəziyyətə gətirir. Dəqiqliyə ehtiyacı olan Periko Romeronu həyəcanlandıran, Oliveyranı ləzzətdən titrəməyə məcbur edən, Etyenin xəyallarını alt- üst edən, Sibillanı hər əlində bir ənginar ayaqyalın oynadan da elə buydu.
Alma arağı və tütünlə zəhərlənən mübahisələrdə Etyenlə Oliveyra elə hey sual verirdilər ki, görəsən niyə Morelli ədəbiyyata bu qədər nifrət edir və nədən «Exeunt» Rembonu təkrarlamaqdansa, yaxud «kolta-32»nin tərifəlayiq dəqiqliyini sol gicgahında yoxlamaqdansa, ədəbiyyatın içindən ona nifrət edir. Oliveyra güman edirdi ki, Morelli ədəbi yaradıcılığın iblisanə təbiətinə şübhə edir (onda bəs ədəbiyyat nədir, hətta əgər o içdiymiz gnosis, praxsis, yaxud ethos və haradasa mövcud olan bir çox, bəlkə də, sadəcə, uydurma həblər kimi olsa belə). O, ən qızışdırıcı yerləri araşdıraraq Morellinin yazdığı hər şeyi boyayıb-bəzəyən xüsusi üslubu yeni qüvvəylə hiss etdi. Bu üslubda ən çox hiss olunan məyusluq (lakin gizlicə hiss olunurdu ki, bu məyusluq heç də kitabda təsvir olunan şəraitə və hadisələrə aid deyil, məhz onlardan danışmaq manerasına aiddir), – Morelli bunu bacardığı qədər malalayırdı – bu məyusluq bütün təhkiyəyə sirayət edirdi. Yalançı konfliktin və formanın ləğvi özlüyündə qocanın forma materiallarını öz üsulundan istifadə edərək ifşa etməsində ifadə olunurdu; əmək alətlərinə şübhəylə yanaşdığından əməyin bu alətlərlə əldə olunmuş nəticələrini də inkar etmiş olurdu. Kitabda danışılanlar heç kəsə lazım deyildi, orada heç nə yox idi, çünki təhkiyə pis idi, ona görə ki, sadəcə, danışılırdı və bu, ədəbiyyatdan başqa bir şey deyildi. Müəllifi hirsləndirən bir məqam da özünün yazdığı və ümumiyyətlə, kiminsə yazdığıydı. Aşkar paradoks ondan ibarət idi ki, Morelli uydurduğu epizodları üst-üstə qalaqlayır və öz işini bilən yazıçının əlində olan bütün mümkün vasitələrdən istifadə edərək müxtəlif formalar hazırlayırdı. Elə təəssürat yaranmırdı ki, o, yeni nəzəriyyə təklif edir, orada intellektual düşüncələr üçün material yox idi, lakin hər hansı quru izahat və ya analitik araşdırmadansa, dünyanın bu qədər çürüməsi, onun faş etdiyi yalanlar və dünyanın üzərinə dağıtmaq deyil, qurmaq naminə hücum etməsi onun yazdıqlarında daha aydın və dəqiq
31
Тринитротолуол – партлайыъы маддя Yüklə 3,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|