C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
21
mərhələlərindən, klinik formalarından asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, VH-də sarılıq önü dövrdə dispeptik, kataral, astenovegetativ, artralgik sindromlar; sarılıq meydana çıxdıqdan sonra isə sarılq və xolestaz sindromu diaqnostik hesab edilir. Patogenetik diaqnozda olan dəyişikliklər müalicədə də düzəliş aparmağı tələb edir. Məsələn, salmonellozun mədə-bağırsaq forması salmonella sepsisi ilə ağırlaşarsa rehidratasion tədbirlərdən dezintoksikasiya-edici və etiotrop müalicəyə keçmək lazımdır.
gedən xəstəliklər, xəstəliyin dövrləri, ağırlaşmaları və s. nəzərə alınaraq qoyulur. Bununla belə xəstəliyin gedişində meydana çıxan, diaqnozu təsdiq və ya inkar edən yeni kliniki-laborator əlamətlər mütləq nəzərə alınmalıdır. Sağalmanın - sanogenezin diaqnozu - infeksion xəstəliklərin nəticəsini, ağırlaşmaları, orqanizmin kompensasiya vəziyyətini, sağalmanın tam və ya natamam olmasını özündə əks etdirir. Bu diaqnozun müəyyən edilməsi xəstəliyin uzaq nəticələrinə nəzarət və epidemioloji nöqteyi-nəzərdən vacibdir. Kli-nik-morfoloji sağalma ilə yanaşı, törədicilərin orqanizmdən təmizlənməsi -eleminasiyası diqqət mərkəzində olmalıdır. laqda tetrasiklin) diaqnoz təsdiq olunmuş hesab edilir. Oxşar kliniki gedişə malik xəstəlikləri bir- birindən fərqləndirməklə diaqnozun müəyyən edilməsi -diaqnosis dijferentialis; bir neçə xəstəliyi bir-bir inkar edib, birini saxlamaq isə -diaqnosis per exclusionem adlanır. Kompleks müayinələr əsasında diaqnozu qoyulan infeksion xəstəliklərin müxtəlif klinik formalarını müəyyən etmək olur:
etmək mümkün olmur. Belə hallarda aparılan effektli etiotrop müalicə ilə diaqnoz qoymağa cəhd edilir - diaqnosis ex juvantibus. Etiotrop müalicə müsbət nəticə verərsə (məsələn, amöbiazda antiparazitar preparatlar, səpgili yata
meydana çıxması ilə özünü göstərir. Müddətinə görə: kəskin və xroniki; ağırlığına görə: yüngül, orta ağır və ağır formalara bölünür. Meydana çıxan klinik əlamətlərin xarakterinə görə xəstəliyin tipik - xarakter əlamətlərlə; atipik - abortiv, silinmiş və ildınmsürətli formaları da ayırd edilir. İldırım sür əlli forma qısa müddət davam edən (1-neçə saatdan, 1-neçə günədək) ağır gedişi ilə seçilir. Letallıq çox yüksək olur. Kəskin forma - kəskin başlaması və əlamətlərin kəskin büruzə verməsi ilə xarakterizə olunur. Törədici orqanizmdə qısa müddət qalsa da ətraf mühitə külli miqdarda xaric olduğundan xəstənin yanındakıları yoluxdurma ehtimalı yüksək olur. Lakin xəstə yatağa düşüb, ətrafdakılardan təcrid olunduğundan elə bir epidemioloji təhlükə təşkil etmir. Xroniki forma - uzun müddət davam edir. Residiv, kəskinləşmə və remis- siyalarm bir-birini əvəz etməsi ilə gedir. Kəskinləşmə - əlamətlərinin sönmə dövründə yenidən şiddətlənməsidir. Məsələn, VH-də sarılığın azalaraq yenidən artması, qarın yatalağında daimi qızdırmanın təkrar olunması və s. downloaded from KitabYurdu.org 22
çıxmasıdır. Residivlər arası dövr remissiya (remissio - azalma, zəifləmə) dövrü adlanır. Kəskinləşmə və residiv zamanı klinik-labarator və epidemioloji göstəricilər yenidən meydana çıxır, xəstəlik uzanır, xəstə infeksiya mənbəyi kimi təhlükəli olur. Xroniki formada xəstələrdə ağırlaşmaların baş verməsi, qalıq əlamətlərlə sağalma istisna olunmur. Tam sağaldıqdan sonra həmin xəstəliyə yenidən yoluxma reinfeksiya, əgər xəstəlikdən tam sağalmamış, törədicilər orqanizmdən təmizlənməmiş həmin xəstəliyə yenidən yoluxma olarsa sup er infeksiya adlanır. Makroorqanizm ilə mikroorqanizmin qarşılıqlı təsirindən infeksion prosesin manifest formaları ilə bərabər bir sıra xəstəliklər zamanı (salmonelloz, qarın yatalağı və s.) gəzdiricilik də (bakteriya-, virus-, p ar azitgəzdir ənlik) formalaşır. Bu zaman orqanizmdə həmin xəstəliyə qarşı müvafiq immunoloji, morfoloji, fuksional dəyişikliklər getsə də infeksion proses büruzə vermir, əla-mətlərsiz - subklinik səviyyədə keçir. Kəskin və xroniki ola bilər. Xroniki bak-teriyagəzdirmə orqanizmin immunoloji sisteminin zəif reaksiyası ilə izah olunur. Gəzdirənlik epidemioloji nöqteyi-nəzərdən ətrafdakılar üçün xüsusilə təhlükəlidir. infeksion xəstəliklərin subklinik forması ancaq labarotor - bakterioloji və seroloji müayinələrə əsasən müəyyən edilir. Bu halda da orqanizmdə immunoloji, morfoloji dəyişikliklər getməsinə baxmayaraq xəstəliyə məxsus heç bir klinik əlamət olmur. Xəstəlik mənbəyi kimi belə şəxslər ətrafdakıları yoluxdurmaqla yanaşı, bəzən əhali arasında bir sıra xəstəliklərə (mcninqokokk, diftc-riya, poliomielit, VHA) qarşı sox sayda insanları əhatə edən immunlaşmış qruplar yaranır və beləliklə xəstəliyin yayılmasının qarşısı almır. Latent infeksiya - mikro- və makroorqanizmin qarşılıqlı münasibətindən irəli gələn infeksion prosesin xüsusi bir formasıdır. Bu əsasən törədicinin pato-genüyinin azalması, onun «qüsurlu» formaları (məsələn, viruslarda «qüsurlu» subvirus hissəcikləri, bakteriyalarda L- forma, sferoplastlar) ilə əlaqədar olur. Bu zaman törədici orqanizmdə hüceyrə daxilində qalaraq xarici mühitə ifraz olunmur, yalnız bəzi faktorların (stress, travma və orqanizmin reaktivliyinin zəifləməsinə səbəb olan digər faktorlar) təsirindən orqanizmin zəifləməsi nəticəsində fəallaşır və infeksion xəstəliyin kəskin forması inkişaf edir. Məsələn: bruselloz, herpes, sitomeqalovirus və s. Ləng (slow) infeksiya - infeksion prosesin daha bir nadir forması olub adətən patoloji proses müəyyən bir üzv, toxuma və ya sistemdə (əsasən sinir sistemində) inkişaf edir. İnkubasion dövrün uzanması - aylarla davam etməsi, xəstəliyin gedişində müəyyən qanunauyğunluğun olmaması, prosesin ləng, ancaq inadlı olaraq proqressivləşib ölümlə nəticələnməsi ilə foqlənir. Ləng infek-siyalara bir sıra virionların törətdiyi xəstəliklər - İİV- infeksiya, proqressivləşən anadangəlmə məxmərək, sklcrozlaşan yarımkəskin qızılca panensefaliti, prion xəstəlikləri - Kuru, Kreytsfeld-Yakob xəstəliyi və s. aid edilir. Hazırda təbabətə 30-dan artıq ləng infeksiya məlumdur. Ekzogen infeksiyalar - infeksion xəstəliklər törədicinin xarici mühitdən orqanizmə düşməsilə əlaqədar olaraq baş verir. Məlum olan əksər infeksiyalar ekzogen xarakter daşıyır. downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|