C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İNFEKSİON XƏSTƏLİKLƏRİN TƏSNİFATI
23
şərti patogcn mikrofloranın fəallaşması nəticəsində baş verir. Autoinfeksiya bu və ya digər təsirlərdən orqanizmin reaktivliyinin zəifləməsi nəticəsində əsasən badamcıqlarda, bronxlarda, ağ ciyərlərdə, yoğun bağırsaqda, sidik çıxarıcı yollarda, dəridə inkişaf edir. Yalnız bir növ mikroorqanizm tərəfindən törədilən xəstəlik monoinfeksi-ya, bir neçə mikroorqanizmlərin iştiraki ilə baş verən xəstəlik isə qarışıq ya mikst infeksiya (assosiasiya
salmonelloz, BVH, vəba və s.) qoşulur. Qarışıq infeksiyanın ən çox rast gələn forması - ikincili infeksiyadır. Orqanizmin zəifləməsi, normal mikrofloranın pozulması ikinci infeksiyanın qoşulmasına və ya şərti patogen floranın fəallaşmasına səbəb olur. İNFEKSİON XƏSTƏLİKLƏRİN TƏSNİFATI Qədim dövrlərdən indiyə qədər infeksion xəstəliklərin bu və ya digər prinsiplərə əsaslanan təsnifatlarını vermişlər. XX əsrin ortalarında bütün infeksion xəstəlikləri iki qrupa bölməyi təklif etmişlər: >* - antroponozlar - yalnız insanlara xas olan və insandan insana ötürülən xəstəliklər. - zoonozlar - həm heyvanlara, həm də insanlara xas olan və heyvanlardan insana ötürülən (insandan insana yoluxmayan) xəstəliklər. Sonralar törədicilərin yaşadığı mühit nəzərə alınmaqla, ekoloji təsnifat irəii sürülmüşdür. Əks cpidemik tədbirlərin planlaşdırılmasmda, həyala keçirilməsində əhəmiyyəti olan bu təsnifatda törədicilərin yaşamaq üçün uyğunlaşdığı mühitdən kənarda mövcud ola bilməməsi prinsipi əsas götürülmüşdür və üç qrupa ayırmışlar: - antroponozlar (qarın yatalağı, difteriya, qızılca və s.); - zoonozlar (bruselloz, samoneiloz, quduzluq və s.); - sapronozlar - abiotik mühitdə - torpaq, su, bəzi bitkilər və s. - yaşamağa uyğunlaşmış törədicilərin törətdiyi xəstəliklər (legionelloz, klostridiozlar, NAQ infeksiya, vəba və s.). lərə uyğun gəlir. Hazırda tam kamil olmasa da 43-cü Ümumdünya Səhiyyə Assambleyasının xəstəliklərin beynəlxalq təsnifatına 10-cu baxışı zamanı qəbul olunmuş təsnifat təklif edilir: Sapronozlar içorsindən saprozoonozlan da (törədiciləri həm xarici mühitdə, həm də heyvanlarda yaşayan) ayırırlar. Bu qrupa qara yara, iersinioz, lcptospi-roz, listerioz, yalançı vərəm və s. aid etmək olar. Keçmiş SSRİ məkanında vaxtı ilə rus alimi L.B. Qromaşevskinin təklif etdiyi təsnifat istifadə edilirdi. Bu təsnifat törədicinin yoluxma mexanizminə və orqanizmdə lokallaşmasına əsaslanmışdı. Bütün infeksiyaları 5 qrupa ayırırdı: - bağırsaq infeksiyaları - fekal-oral yoluxma - tənəffüs yollarının infeksiyaları - hava-damcı yolu ilə yoluxma - transmissiv və ya qan infeksiyaları - qansoran həşəratlar vasitəsi ilə yoluxma. - xarici örtük infeksiyaları - təmas yolu ilə yoluxma - müxtəlif yoluxma mexanizminə malik infeksiyalar. Qromaşevskinin verdiyi bu təsnifat kamil olmayıb antropanoz xəstəlik
downloaded from KitabYurdu.org 24
- bağırsaq infeksiyaları: bura fekal-oral yoluxma mexanizminə malik bir çox bakterial, virus mənşəli və ibtidailərin törətdiyi xəstəliklər daxildir - vərəm - bakterial zoonozlar - digər bakterial xəstəliklər - cinsi yolla ötürülən infeksiyalar - spiroxetaların törətdiyi digər xəstəliklər - xlamidiyaların törətdiyi digər xəstəliklər - rikketsiozlar - mərkəzi sinir sisteminin virus infeksiyaları - buğumayaqlılarla ötürülən virus mənşəli qızdırmalar, hemorragik qızdırmalar - dəri və selikli qişaların zədələnməsi ilə gedən virus infeksiyaları - insan immun çatmamazlıq virusu - İİV- infeksiyası - digər virus infeksiyaları - mikozlar - ibtidailərin törətdiyi infeksiyalar - pedikulyoz, akaria və digər infektasiyalar - infeksion və parazitar xəstəliklərin nəticələri İNFEKSİON XƏSTƏLİKLƏRİN ƏSAS MÜALİCƏ PRİNSİPLƏRİ İnfeksion xəstəliklərdə müalicənin əsas prinsipi onun kompleks şəkildə aparılmasıdır. Kompleks müalicəyə pəhriz, yataq rejimi, etiotrop, patogenetik və simptomatik terapiya vasitələri aiddir. Bu zaman hər bir xəstəyə fərdi yanaşmalı, xəstənin yaşı, cinsi, yanaşı xəstəliklər, xəstəliyin dövrü, ağırlıq dərəcəsi, ağırlaşmaları nəzərə alınmalıdır. Xəstənin müalicəsi təyin edilən pəhriz və yataq rejimi ilə başlanmalıdır. İstifadə edilən qida rasionu zülallara, yağlara, karbohidratlara gündəlik tələbatı tam ödəməklə yanaşı, vitaminlərlə, minerallarla zəngin olmalıdır:- Pəhriz təyin edərkən xəstəliyin patogenezi mütləq nəzərə alınmalıdır. Zədələnən üzv
və sistemlərə müvafiq pəhriz
seçilməlidir. Məsələn, dizenteriyada bağırsağın zədələnməsini nəzərə alaraq kolitik pəhriz (4a, 4b, 4 saylı pəhriz), VH-də isə qaraciyər pəhrizi (5a, 5b, 5 saylı) təyin edilməlidir. Xəstənin müvafiq rejimi gözləməsi, ona qulluq da aparılan müalicədə əhəmiyyətli rol oynayır. Rejimin seçilməsi də xəstəliyin patogenezinə, ağırlığına müvafiq olaraq müəyyən edilir. Məsələn, qarın yatalağında nazik bağırsaqda əmələ gələn xoralarla əlaqədar ağırlaşmalar (bağırsaq qan axması, bağırsaq deşilməsi) baş verə bilməsi ehtimalına görə xəstələrə normal temperaturun 7-10-cu gününə kimi ciddi yataq rejimi təyin edilir. Pəhriz və yataq rejimi hər ikisi patogenetik müalicə vasitələrindən olub, bəzi xəstəliklərin (məsələn, AVH-nin yüngül formalarında) müalicəsində yalnız onların təyini ilə kifayətlənmək olar. Etiotrop müalicə - infeksion xəstəliyi törədən amilə və onun toksininə qarşı aparılır. Praktiki təbabətdə çox sayda etitrop müalicə vasitələri məlumdur. Antibakterial downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|