C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
13
alır. Nöqtəvari qansızmalar - petexiya, nisbətən iri (2-5 mm) və girdə - purpura, 5 mm-dən böyük, düz olmayan formalı qansızma isə ekximoz adlanır. Petexiya çox vaxt epidemik səpgili yatalaqda, purpura və ek-ximoz meninqokokkemiyada, hemorragik qızdırmalarda rast gəlinir. Bir sıra xəstəliklərdə ağır gedişlər zamanı petexiya başqa növ səpgilərdən (rozeola, pa-pula, ləkədən) sonra inkişaf edir və II-li petexiya adlanır. Papula - papula - damarların genişlənməsi ilə yanaşı, dərinin səthi qatının infıltrasiyası nəticəsində əmələ gələn, dəri səthində hündürə qalxmış, kənarları hamar, girdə, çəhrayı ya qırmızı rəngə çalan səpgilərdir. Bəzən papu-lanı rozeola və ləkədən ayırmaq çətin olur. Belə olduqda papula ölçüsünə görə rozeola-papula (1-5 mm) və makulo-papula (5-20 mm) adlanır. Rozeoleoz-papulyoz səpgi çox vaxt qarın yatalağında, paratiflərdə; makulo-papulyoz səpgi isə qızılcada, siçovul səpgili yatalağında və s. rast gəlir. Düyüncük - tuberculum - papulaya oxşar, bərk infıltrat şəklində əllənən səpgidir. Meydana çıxdığından sonra nekrozlaşır, yerində sonradan çapıqlaşan və ya atrofıləşən xora əmələ gəlir. Bəzi dərin mikozlarda, leyşmaniozun dəri formasında rast gəlinir.
məhdud xarakterli bərkləşməsidir. Suluq - urtica - bir neçə millimetrdən, 15-20 sm-dək ölçüdə dərinin mə-məcikli qatının kiçik sahədə ödəmləşməsi nəticəsində qəflətən meydana çıxan, çox vaxt qaşınma ilə müşayiət olunan solğun-çəhrayı və ya açıq-qırmızı rəngli səpgilərdir. Tez, izsiz itir. Əsasən allergik reaksiyalarda, zərdab xəstəliyində müşahidə edilir. Qabarcıq - vesicula - 1-5 mm ölçüdə, içərisi şəffaf ya qanlı maye ilə dolu səpgidir. Deşildikdə yerində eroziya zonası görünür, quruduqda isə üzərində qartmaq əmələ gəlir. A.dətən heç bir iz qoymadan sağalır. II-li infeksiya keçərsə irinciyə - pusiulaya çevrilir və çox vaxt çapıqlaşma verir. Lokal
iltihabı’ dəri nahiyyəsində topa-topa meydana
çıxan qabarcıqlar herpes adlanır. Qa-barcıqlar əsasən təbii çiçəkdə, su çiçəyində, herpes infeksiyasıııda müşahidə edilir.
qabarcığa oxşayır. Əsasən polimorf eksudativ eritemada rast gəlir. Pulcuq - squama - səpgilər çəkildikdən sonra yerində buynuz qişanın qopması (deskvamasiyası) ilə əlaqədar meydana çıxır. Ölçüsündən asılı olaraq müxtəlif formada qabıqlanmalar qeyd edilir: - kəpəyəbənzər - dərinin üzəri çoxlu pulcuqla örtülür - un səpilmiş kimi - lövhəşəkilli - pulcuğun ölçüsü 1-5 mnı - yarpaqşəkilli - pulcuqlarm ölçüsü 5 mm-dən böyük olur. Kəpəyəbənzər qabıqlanma qızılcada, lövhə və yarpaqşəkilli isə skaıiati- nada qeyd edilir. Pulcuqlar ovucun içində və ayağın altında daha iri olur. Piqmentləşmə - piqmentalio - I-li səpgi elementlərinin (papula, pustula, düyüncük) yerində dəri piqmentinin ya hemoqlobinin toplanması nəticəsində əmələ gəlir, adətən qonur rəngdə olur.
gəlir.
downloaded from KitabYurdu.org 14
çapıqlaşma verir.
etməsi nəticəsində əmələ gəlir. İnfeksion xəstəliklərdə qeyd edilən səpgi elementləri I-li və II-li ola bilər. Dəyişməmiş dəri üzərində əmələ gələnlər I-li, I-li səpgilərdən sonra meydana çıxanlar isə II-li səpgi elementləridir. Məsələn: rozeola, ləkə, eritema, hemor-ragiya, papula, düyüncük, düyün, suluq, qabarcıq, qabar - I-li; pulcuq, piqmentləşmə, xora, çapıq - II-li səpgilərə aiddir. Bəzən səpgiləri I-li və II-li olaraq bölmək çətin olur. Müayinə apararkən selikli qişalarda baş verən dəyişikliklərə də diqqət yetirmək lazımdır. Bir sıra yoluxucu xəstəliklərdə əsnək, ağız boşluğu, konyuk-tiva, cinsiyyət üzvlərinin selikli qişalarmda hiperemiya, səpgi, eroziya, qansız-ma, ərp və s. diaqnostik əhəmiyyət daşıyan dəyişikliklər aşkar edilə bilər. Məsələn: qızılcada - yanağın selikli qişasında Filatov-Koplik ləkələri; epidemik səpgili yatalaqda - Rozenberq simptomu - yumşaq damaqda nöqtə şəkilli səpgilər, Kiari-Avsın simptomu - konyuktivanın selikli qişasında göy-bənövşəyi rəngli ləkələr; difteriyada - əsnəkdə, badamcıqlar üzərində ərpin olması. Bəzi infeksion xəstəliliklərdə - qara yarada, taun, tulyaremiyada və digərlərində - törədicinin daxil olduğu yerdə (adətən bədənin açıq yerlərində) diaqnostik əhəmiyyət daşıyan dəyişikliklər - ilkin affekt əmələ gəlir. Sayı 1-2, nadir hallarda isə çox olur.
xəstəliklərin diaqnozunda əhəmiyyətli olduğuna görə diqqətlə müayinə edilməlidir. Limfa düyünlərinin böyüməsi, ölçüləri, konsistensiyası, ağrılı, hərəkətli və ya hərəkətsiz olması, həmin nahiyyədə dərinin rəngi nəzərə alınmalıdır. Ola bilsin ki, bir və ya bir neçə və çox sayda limfa düyünləri böyüsün. Məsələn, bruselloz, infeksion mononukieoz, məxmərək zamanı böyümüş çox sayda bərk və kiçik ölçülü (buğda, noxud boyda), palpasiyada ağnsız limfa düyünləri aşkar edilir. Taunda, tulyaremiyada isə prosesə cəlb olunan limfa düyünlərinin sayı az (bir və ya bir neçə) olur, böyük ölçülərə (qoz, yumurta boyda) çatır. Tulyaremiyada zədələnən limfa düyünü - bubon hərəkətli və az ağrılı olursa da, taunda kəskin ağrılı olub, periadenit inkişaf etdiyindən ölçülərini təyin etmək mümkün olmur. Əksər hallarda böyümüş limfa vəziləri tədricən sorulur, bəzən isə (vərəm, tulyaremiya, taun) irinləyir və fistula əmələ gəlir. Daxili orqanların müayinəsi müəyyən ardıcıllıqla aparılmalıdır. Ürək-damar, tənəffüs, həzm, sinir, sidik-cinsiyyət sistemləri; dayaq-hərəkət aparatı, immun sistem, qan, endokrin sistem diqqətlə müayinə edilməlidir. İnfeksion xəstəliklərin diaqnozunda bədən temperaturunda olan dəyişikliklərin dinamik müşahidəsi olduqca vacibdir. Qızdırmanın səviyyəsi, gün ərzində dəyişməsi, davam etmə müddəti (temperatur əyrisi); onu müşayiət edən üşütmə-titrəmə, tərləmə, təngnəfəslik, taxi- və ya bradikardiyanm və s. bu kimi əlamətlərin olması araşdırılmalıdır. Temperaturun səviyyəsinə görə: subfebril (38°-yə qədər), möhtədil (38-39°), yüksək (39-41°) və çox
çox)
qızdırmalar müəyyən
edilir. Ayrı-ayrı infeksion xəstəliklər müxtəlif xarakterli qızdırma ilə gedə bilər. Eyni bir infeksion xəstəliyin orqanizmin downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|