Camal Zeynaloğlu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
94 işlərində və uşaqların tərbiyəsi ilə kişilərin az məşğul olması və ya heç məşğul olmaması da ailədaxili münaqişələrə, gərginliyə, yersiz söz-söhbətlərə, incikliklərə gətirib çıxarır. Ailə münaqişələri öz səbəblərinə görə fərqlənir. Onlardan ən önəmliləri aşağıdakılardır: - ailə üzvlərinin özünüifadə etməsi azadlığının məhdudlaşdırılması; - ailənin qəbul etdiyi davranış normalarından kənara çıxması; - ailədə əks meyllərin, əks maraqların meydana çıxması; - ailədə tərəflərdən kiminsə tələbatının ödənilməməsi; - ailənin avtoritar formada idarə edilməsi; - ailədə maddi problemlərin mövcudluğu; - ailəyə kənar müdaxilənin olması; - ailədə qısqanclığın və xəyanətin sezilməsi; - ailədə qarşılıqlı güzəştin olmaması; - ailədə tərəflər arasında təkəbbürlülüyün olması; - ailədə tərəflərin ailə məsuliyyətini lazımınca dərk etməmələri; - ailədə tərəflər arasında qısqanclıq hissinin güclü olması; - ailədə maddi və mənəvi təlabatlara kəskin ehtiyac duyulması; - ailədə tərəflərin seksual disharmoniyası və s. Ailədaxili münaqişələrin baş verməsində özünü qiymətləndirmənin də rolu az deyildir. Çünki tərəflərdən hər hansı biri ailədə özünü yüksək qiymətləndirirsə, bu zaman ailədə istər-istəməz narazılıq yaranır. Ər özünü yüksək qiymətləndirirsə, bu halda evdə ancaq onun dediyi fikir, söz və qərarın əsas götürülməsi deməkdir. Yəni ailədə arvadın dediyi ən ağıllı fikir belə ər tərəfindən qəbuledilməz hesab olunur. Və bu zaman ailədaxili narazılıq, münaqişə baş verir. Amma ailədaxili söz-söhbətin olmaması, narazılığın yaranmaması və münaqişənin baş verməməsi üçün gərəkdir ki, tərəflərin hər ikisi özünü adekvat qiymətləndirsinlər. Yəni tərəflər ailədə həm öz fikirlərində, davranışlarında, münasibətlərində korrektə etməlidirlər. Bu zaman ailədə qarşılıqlı anlaşma, qarşılıqlı 95 hörmət və rəftar, səmimi münasibət yaranır ki, bunun da nəticəsində ailədaxili münaqişədən qaçılmış oluruq. Kişi heç bir halda özünü qadından üstün tutmamalı, öz fikir və qərarlarını zorla ona qəbul etdirməməlidir. Qadının ona kor- koranə qulaq asmasına, ona itaət etməsinə təkid etməməlidir. Yəni ailədə kişi patriarxal qaydalar tətbiq etməməlidir. Çünki bu kimi adət-ənənələr artıq keçmişdə qalıb. Belə olan halda müasir dövrdə yaşadığımızı, cəmiyyətdə qadınla kişinin bərabər hüquqa malik olduğunu, qadınların düşüncə tərzində böyük dəyişikliklərin baş verdiyini unutmamalıyıq. Deməli, ailədə tərəflər özlərinin həm cəmiyyət qarşısında, həm də ailə daxilində hüquqlarını, məsuliyyətlərini, ailə qurarkən götürdükləri öhdəliklərini dərk etməli, münasibətlərində bir- birlərini aşağıladıcı, təhqiramiz ifadələrə yol verməməlidirlər. Ailədə sağlam düşüncə tərzi formalaşmalıdır ki, ailədaxili münaqişələrdən qaçılmış olsun. Əgər ailədə qadınla kişi arasındakı münasibət ədalət və bərabərliyə əsaslanırsa, tərəflərdən biri o birisinə həqarətlə baxmırsa, biri özünü o birisindən üstün tutmursa, bir-birinə qarşılıqlı hörmətlə yanaşırsa, rəftar və davranışlarında bir-birinə xoş məram nümayiş etdirirlərsə, belə ailələr uğurlu və uzunömürlü ailələrdən olacaq. Ailədə həmçinin qarşılıqlı ehtiram, yoldaşlıq münasibətləri hökm sürməlidir. Amma biz qadın xarakteri ilə kişi xarakteri arasındakı bir çox fərqlərin olmasını heç də unutmamalıyıq. Amerikan psixoloqun dediyi kimi, “Qadın dünyası kişi dünyasından tamamilə fərqlidir”. Ailədə istər- istəməz qadın və kişi fərqli düşüncələrə sahibdirlər. Hər iki tərəfin özünəməxsus üstün cəhətləri vardır ki, bu zaman tərəflər bunu nəzərə alaraq bir-birlərilə sağlam səmimi münasibət qurmalıdırlar. Bu halda ailədə münaqişələrdən və yersiz söz-söhbətlərdən qaçmaq mükündür. Ailədaxili münaqişələrdən danışarkən uşaqlarla valideynlər arasındakı münaqişələri də xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Ailə üzvləri arasında münasibətlərin pozulması ailədə tələbatların 96 ödənilməməsi zərurətindən irəli gəlir. Belə ki, ailə üzvlərinin maddi (mənzil, ərzaq, geyim və s.) tələbatları ilə yanaşı mənəvi sosial tələbatları - hörmət, qayğı, nəvaziş, şəxsi ləyaqətin təsdiqi, özünün gərəkli olduğunu dərk etməyi, ünsiyyət tələbatı, qarşılıqlı anlaşmaya və ehtirama və s. olan tələbataları da ödənilməlidir. Ailədə maddi və mənəvi tələbatların ödənilməsi hər bir ailə üzvünün mənəvi rahatlığını təmin edir, ailə münasibətlərinin tənzimlənməsində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ailədaxili münaqişələr özlüyündə kiçik deyil, qlobal problem hesab olunur. Çünki ailədaxili münaqişələrə bir çox amillər təsir edir. Onu da unutmamalıyıq ki, ailə cəmiyyətin əsas nüvəsini təşkil edir. Cəmiyyətin inkişafı ilk növbədə ailənin sabitliyindən, rifahından, ailə münasibətlərinin əxlaqi və mənəvi dəyərlər əsasında təşkilindən asılıdır. Cəmiyyət həmişə çalışır ki, ailənin bünövrəsi sağlam təməl əsasında qurulsun. Həm də ailə münasibətlərin tənzimi üçün müxtəlif qanunvericilik aktlarından istifadə olunur. Bu aktlarda hər bir ailə üzvünün hüquq və vəzifələri də əks etdirilmişdir. Ailədaxili münaqişələrin təzahür sahələrinə uşaqlar, ailə üzvləri, yaxın qohumlar və dostlar, cəmiyyət aid edilir. Hər bir normal ailə şəraitində boya-başa çatan uşaqlarda yüksək əxlaqi keyfiyyətlər, insanlara hörmətlə yanaşma, özündən kiçiklərə qayğı göstərmək və kömək etmək, yoldaşlarına qarşı rəftar və davranışlarında səmimiyyət hissinin yüksək olması təşəkkül edə bilir. Münaqişəli ailələrdə isə uşaqlarda insan münasibətlərinin pis nümunələrini nümayiş etdirirlər. Ailədaxili münaqişələr bütün ailə üzvlərinə təsir etməklə yanaşı, yaxın qohum və dostlara, son nəticədə isə ümumən cəmiyyətə mənfi təsir göstərir. Ona görə də həmin təsirləri və mənfi nəticələri təfsilatı ilə şərh etmədən əsas məsələnin həmin münaqişələrin vaxtında düzgün təhlil edilməsi, onları doğuran səbəb və nəticələrin dəqiq müəyyənləşdirilməsi və aradan qaldırılması üçün adekvat yol və vasitələrin tapılmasındadır. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|