Chet el adabiyoti

 

 

30 

 

tilida (Yanglish Egamova tarjimasi). Gyote lirikasining asosiy mavzusi. Gyotening 

madaniyat va san'at ishlariga munosabati. Gyotening ijtimoiy va adabiy qarashlari. 

Gyote  poetik  ijodining  cho'qqisi  -  "Mag'ribu  mashriq  devoni"da  falsafiy  lirika 

yaratishi. 

 "Faust"  -  Gyote  ijodining  cho'qqisi.  Asarning  g'oyaviy  mazmuni.  Faust  obrazi, 

uning falsafiy va badiiy ahamiyati, uning evolyusiyasi. Xalqqa xizmat qilish fikri-

qahramonning  oliy  maqsadi.  Tragediyaning  asosiy  qahramonlari  (Faust, 

Mefistofel,  Margarita,  Yelena,  Vagner  va  boshqalar).  Tragediyaning  falsafiy 

tomoni.  Asarning  optimistik  ruhda  tugashi.  Asarning  badiiy  xususiyatlari,  tili, 

uslubi.  Gyote  asarlarining  ahamiyati.  Gyotening  asarlari  o'zbek  tilida  (Erkin 

Vohidov tarjimasi). 

 SAVOLLAR: 

 1.  Klassitsizmning asosiy prinsiplari nima? 

 2.  Barokko qanday oqim va uning vakillari kimlar? 

 3.  Lope de Veganing "Qo'zibuloq" asarining konflikti nimada? 

 4.  Molerning "xarakterlar komediyasi" deb nomlangan asari qaysi? 

 5.  Lafonten masallaridagi xalqchillik nimada? 

 6.  Ma'rifatchilik adabiyotining asosiy xususiyatlari nimalardan iborat? 

 7.  Defoning asarlarida xalqqa munosabati qanday? 

 8.  Defoning pedagogik qarashlari qanday? 

 9.  Sviftning satirik sifatida tanilishiga nima sabab bo'lgan? 

 10.  Svift ijodiy metodi. 

 11.  Volterning klassitsizm va realizmga munosabati qanday? 

 12.  Russoning pedagogik qarashlari. 

 13.  Shiller asarlaridagi isyonkorlik ruhi. 

 14.  Gyote asarlarining xalqchilligi nimada ko'rinadi? 

 15.  "Faust" asarining falsafiy xususiyatlari nimada? 

 ADABIYoTLAR 

 1.  Azizov  q.,  Qayumov  O.  "Chet  el  adabiyoti  tarixi",  (XVIII-XX  asrlar)  T., 

"O'qituvchi", 1987 yil. 

 2.  qayumov  O.  "Chet  el  adabiyoti  tarixi"  (Ilk  O'rta  asrlar,  Uyg'onish  davri  va 

XVIII  asr  Farbiy  Ovro'po  adabiyoti).  Ikkinchi  nashri,  "O'qituvchi"  nashriyoti,  T., 

1979 yil. 

 BADIIY ADABIYoTLAR 

 1. Byorns Robert "qo'shiq va balladalar", T., Adabiyot va san'at nashriyoti, 1971 

y. 

 2.  Gyote  Iogann  Volfgang  "Yosh  Verterning  iztiroblari",  T.,  Adabiyot  va  san'at 

nashriyoti, 1975 y. 

 3.  Gyote  Iogann  Volfgang  "Faust",  T.,  Adabiyot va san'at nashriyoti, 1972-1974 

y. 

 4.  Defo  Daniel  "Dengiz  sayyohi  Robinzon  Kruzoning  hayoti  va  ajoyib 

sarguzashtlari", T., "Yosh gvardiya", 1965 y.  

 5. Lope de Vega "qo'zibuloq". Toshkent, Samarqand. 1933 y. (lotin grafikasi). 

---

 

 

31 

 

 6. Svift Jonatan "Gulliverning sayohatlari", T., "Yosh gvardiya".   1974 y. 

 7. Shiller Fridrix "Makr va muhabbat" T., Nafis adabiyot davlat nashriyoti, 1939 

y., (lotin grafikasi). 

 QO'ShIMChA ADABIYOTLAR 

 1. Anikst A.A. "Daniyel Defo", M., 1957 y. 

 2.  Dubashinskiy  I.A.  "Puteshestviya  Gulliverom"  Djonatana  Svifta,  M., 

"Vo'sshaya shkola", 1969 y. 

 3. Muravev V.S. "Puteshestviye s Gulliverom", M., "Kniga", 1972 g. 

 4. Nurmatov O'. "Shiller tragediyalari o'zbek tilida", "Sharq yulduzi", 1985 y., N 

1. 

 5. Urnov D.M. Robinzon i Gulliver, Sudba dvux literaturno'x geroyev. M., 1973 

y.  

 6. Urnov D.M. "Defo", Molodaya gvardiya, 1978 y. 

  

 16- mavzu: 

                                                XIX 

ASR 

 

ChET 

EL 

ADABIYOTIDA 

ROMANTIZM  

                                                            Reja: 

 1. Ingliz romantizm adabiyotining vujudga kelishi 

 2. Fransiya romantizm adabiyoti 

                               3.    Amerika romantizm adabiyoti 

             Romantizm. Xarakter yaratish. Kontrast obraz. 

  Ingliz romantizmi. Liro-epik doston. Lirika. Roman. Tarixiy roman. 

  Fransuz romantizmi. Lirika. Dramaturgiya. Publitsistika. Roman. 

 Nemis romantizmi. Ertak janri. Folklor. Ocherk. Xalq qo'shiqlari. Ballada.  

 Ovro'po  romantizm  adabiyoti  XVIII  asrning  oxiri  va  XIX  asrning  boshlarida 

shakllandi.  XVIII  asr  ma'rifatparvarlari  o'z  faoliyatlari  bilan  oqilona  davlat, 

oqilona jamiyat o'rnatilishi tarafdorlari edilar. Ammo XVIII asr oxirida yuz bergan 

inqilob  va  uning  natijalari  ma'rifatparvarlar  ishonchini  oqlamadi,  yangicha 

tartiblar o'rnatildi. Bu odamlar ongida, fanda, madaniyat va adabiyotda, san'atning 

barcha  sohalarida  keskin  o'zgarishlarga  olib  keldi.  Adabiyotda  yangi  adabiy 

oqimlar  vujudga  keldiki,  ularning  biri  o'tmishga  yuz  o'girib,  o'rta  asrchilik 

an'analarini maqtab asarlar yozsa, ikkinchisi xalq intilishlarini ifodalovchi asarlar 

yozib,  ma'rifat,  ozodlik,  tenglik,  birodorlik  ideallariga  sodiq  bo'lib  qoldilar. 

Davrning  adabiy  oqimlari  o'rtasidagi  kurash  va  aloqasi.  Ilg'or  g'oyali  romantiklar 

xalqqa  ishonch  bilan  qarab,  uning  taqdiriga,  urf-odatlariga,  milliy  an'analariga, 

og'zaki  ijodga  ijobiy  munosabatda  bo'ldilar.  Ular  deyarli  barcha  adabiy  janrlarda 

ijod  qildilar.  Asarlarida  kuchli,  ehtirosli  qahramonlar  yaratib,  mavjud  tuzumga 

nisbatan  murosasizlikka,  unga  qarshi  isyonga,  norozilikka  chaqirdilar. 

Obrazlarning  boyligi  va  rang-barangligi,  chuqur  lirizm,  hayotiy  voqealar 

tugunidagi  murakkabliklar  va  qarama-qarshiliklarni  ko'ra  bilishi  bilan  ilg'or 

romantiklar jahon adabiyoti rivojida yangi bosqich yaratdilar. 

 XIX  asrning  tanqidiy  realist  yozuvchilari  voqelikni  kengroq,  chuqurroq  aks 

---