Conference committees conference chairs c

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

 

1695

 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

THE İMPORTANCE OF GOYTEPE NEOLİTHİC POTTERY                  

İN THE STUDY OF  DEVELOPMENT OF EARLY POTTERY 

PRODUCTİON İN THE SOUTH CAUCASUS 

 

Valeh ALAKBAROV 

 Azerbaijan National Academy of Sciences 

[e-mail] 

AZERBAİJAN 

 

There is no doubt that the Southern Caucasus region was home to a number of prehistoric cultures 

throughout the millennia. Archaeological investigations have proved that here emergence of the first 

Neolithic cultures is dated to the end of the 7th millennium cal. BC and  the very beginning of the 6th 

millennium cal. BC. 

Along  the basin of the Kura River, in Georgia and Azerbaijan, it is only at the beginning of the 

6th millennium cal BC that a culture appeared (the so-called Shomutepe-Shulaveri culture)  to have a 

subsistence economy largely based on  fully domesticated plants and animals, -whereas in the basin of 

the Arax the culture of Kültepe in Nakhichevan the Neolithic way of life developed slightly later by 

the 2nd half of the 6th millennium cal. BC. 

Coarse  pottery  is  very  sepecific  for  the  Shomutepe  -  Sulaveri  culture  and  can  also  be 

considered  its  main  indicator.  its  production  continued  for  a  long  time    but  new  types  of  the 

vessels enlarged the assemblage in the later phases. 

Organic tempered pottery found from the ancient settlements located along the middle course 

of the Kura River mainly better manufactured and a large proportion of the pottery is polished on 

one  or  both  sides.  A  small  amount  of  vessels  were  covered  with  a  light-colored  slip,  very 

uncommon  for  coarse  pottery.  In  this  regard,  I.H.Narimanov,  who  carried  out  arch aeological 

researches in this region divided the Shomutepe-Sulaveri ceramic wares into 2 groups. 

In  the  I  group  the  vessels  are  decorated  in  different  ways.  Vertical  single  or  double  applied 

decorations  on  the  exterior  surface  occur  among  these  vessels.  This  kind  of  big-sized  vertical 

applied  decorated  vessel  are  also  known from  the site  of  Shomutepe. The  decorations  are  varied 

according to their type. The paste of the ceramic wares in the I group is tempered with sand, small 

stones  and  chamotte.  Coil and slab technology is also present in molding process and the surfacesd 

are well smoothed but not burnished.  

The  second  group  represents  reddish  colored  surfaces.  They  are  hand  molded,  sometimes 

slipped,  burnished  on  one  or  both  sides,  painted  with  geometric  designs    and  vegetal  tempered 

wares with impressed decoration. 

However, researches conducted at Goytepe  gave new insights into the Shomutepe -Shulaveri 

ceramic  production  and  we    tried  to  explore  possible  interactions  between  the  sites  along  the 

middle stream of the Kura River and Mil-Mughan and Karabakh region. 

Generally,  at

 Goytepe pottery was found in all levels. Plant  and mineral-tempered pottery was 

found in almost the same quantity; however, plant-tempered pottery often included minerals such as 

basalt and even obsidian. Moreover, the presence of mineral-tempered pottery diminished slightly in 

the  upper  levels.  The  common  use  of  mineral  temper  in  pottery  matches  with  the  previous 

characterization of pottery from the Shomutepe culture of the middle Kura.

 

Thus,  the pottery assemblages of Goytepe can be classified in six groups: 

1) Slipped, painted and polished ware; 2) Plain ware; 3)  Wiped ware; 4) Applied decoration ware; 5) 

Bitumen painted and bitumen covered ware; 6) Impressed ware 

Though  all  ceramic  ware  groups  are  not  encountered  contemporaneously  at  all    Neolithic  sites, 

they  are  partially  present    in  all  Shomutepe-Sulaveri  sites.  Generally,  it  is  still  unclear  where  the 

pottery  production  started.  And  whether  the  pottery  was  locally  produced  or  this  tradition  has  been 

brought here from other areas. 

In  the  Southern  Caucasus  region,  a  long  time  before  the  pottery  production,  the  people  who 

obtained  their  food  with  hunting  and  foraging  did  not  produce  vessels  from  the  baked  clay,  instead 

they  used  containers  made  of  baskets,  leather,  wood,  engraved  stones  or  other  organic  materials. 

---

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

 

1696

 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

However,  the  transition  to  a  sedentary  occupation  and  domestication  of  wild  plants  necessitated 

vessels of longer staying and durable for cooking. Though it is difficult to say exactly when and where 

the  formation  of  the  pottery  making  started,  there  are  some  evidence  of  proving    the  production  of 

pottery  locally  characterized  at  the  archaological  sites  along  the  Kura  River.  It  is  known  that  the 

Neolithic  people  discovered  the  use  clay  and  the clay  has  become  an  important factor in  their  lives. 

This clearly showed itself in building houses, storage bins and clay figurines. Simply, they adopted the 

idea  of  solid  and sustainable  clay  after  cooking  in  any  gained  accidental  experience  and the  tried  to 

solve what  more is required in their daily needs. This experience manifests itself in making pottery 

made of clay.  

Namely,  the  fact  that  the  Shomutepe  type  early  pottery  production  consists  of  coarse  ceramics 

with a large,  mineral content and without decorations supports our views. Afterwards, the addition of 

straw  and  other  tempers  that  might  have  improved  the  firing  process  was  based  on  the  experience 

gained by the local potters in the process of pottery making and using.  

While  comparing  Goytepe  ceramic  wares  with  the  pottery  of  Neolithic  archaeological  sites 

specified  as  Shomutepe  culture  along  the  Kura  Basin  and  the  sites  of  Karabakh,  Mil-Mughan    and 

Nakhchivan  new  information  and  interesting  facts  have  emerged.  Therefore,  the  study  of  Goytepe 

ceramic  wares  has  a  special  significance  in  terms  of    investigating    the  establishment  of  bilateral 

relations  on  the  basis  of  an  interchange  between  neighboring  regions,  and  as  a  result  of  this 

relationship preparation of ceramic production techniques and technologies, the formation of vessels 

form and decoration.  

 

 

QƏDİM TÜRK TAYFASI – KƏNGƏRLİLƏR 

 

İlqar HACIYEV 

AMEA Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi 

[e-mail] 

AZƏRBACAN 

 

Azərbaycan  xalqının  formalaşmasında  iştirak  edən  tayfalardan  biri  Kəngərlilər  tayfasıdır. 

Kəngərlilər  türk  tayfası  olub  qədim  tarixə  malikdirlər.  Aral  və  Balxaş  gölləri  arasında  Çin 

mənbələrində  “Kənquşu”,  Avestada  “Xənqxoy”  adlandırılan  Kənq  adlı  dövlət  olmuş,  bu  dövlət  III 

əsrdə  hunlar  tərəfindən  işğal  edilmişdir.  Kəngərli  sözü  də  bu  zaman  yaranmışdır.  Güman  edilir  ki, 

Kəngərlilərin  bir  hissəsi  hunların  tərkibində    IV-V  əsrlərdə  Azərbaycan  ərazisinə  gəlmişlər.  Lakin 

tarixçi  alim  Mahmud  İsmayılov  Kəngərlilərin  miladdan  öncə  Azərbaycan  ərazisində  yaşadığını, 

Strabonun və Böyük Plininin əsərlərində bu fakta rast gəlindiyini bildirir, Dədə Qorqud dastanında da 

Kəngərli adına Kanqalı formasında rast gəlindiyini göstərir. 

Qədim Çin salnaməsində Kəngərli tayfası belə təsvir olunur: “Onlar o qədər igiddirlər ki, ölümə 

sevinclə gedirlər, onların hücumlarına heç bir düşmən tab gətirmir” 

Tarixçi-şair  Aqil  Kəngərli  Kəngərlilərin  6000  illik  tarixə  malik  olmasını,  adlarının  ilk  dəfə 

Şumerlərlə  bağlı  çəkilməsini,  bugün  fars  körfəsi  adlanan  körfəsin  uzun  əsrlər  Kəngər  körfəsi 

adlandırıldığını bildirir.  

Kəngərlilərin  Azərbaycan  ərazisində  geniş  miqyasda  yerləşməsini  IX-X  əsrlərdə,  Səlcuqların 

hakimiyyəti  zamanında  təsadüf  edənlərdən  də  var.  Onların  oğuzlarla    birlikdə  Qafqaza  böyük  köçü 

olduğu göstərilir. 

XI əsr Bizanslı müəllif Feofilakt Bolqarski kəngərlilər haqqında bəhs edərkən yazırdı: “Onların 

(kəngər  –  peçeneqlərin)  hücumu  ildırım  çaxması,  geri  çəkilmələri  eyni  zamanda  həm  ağır,  həm  də 

yüngül  idi…  Onlar  öz  çoxluqları  ilə  yaz  arılarını  ötüb  keçiblər,  indiyəcən  heç  kəs  bilməmişdir  ki, 

onların sayı minlərlədir, yoxsa on minlərlə, onların miqdarı saysız-hesabsızdır”. 

1501-ci ildə Səfəvilər dövləti yarandıqdan sonra Kəngərlilərin bu dövlətin ictimai, siyasi, mədəni 

həyatında fəal iştirak etməyə başladılar. Nadir şah Əfşarın ölümündən sonra Kəngərli tayfasından olan 

Heydərqulu  xan  1747-ci  ildə  özünü  xan  elan  etdi  və  Naxçıvan  xanlığının  əsasını  qoydu.  Xanlığın 

ərazisi  Zəngəzur  dağlarından  Araz  çayının  vadisinə  qədər  olan  torpaqları  əhatə  edirdi  və  İrəvan, 

---