Conference committees conference chairs c

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

 

1687

 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

New Man and his myth. The party propaganda took the leading role in this official endeavor using the 

printed press as its main loudspeaker. Thus, the Party entrusted its propaganda and press with the task 

of  educating  people  in  order  to  transform  them  into  New  Socialist  Men.  To  fulfill  this  mission,  the 

press produced “numerous models of New Man, ideological symbols in flesh” represented by model 

workers  or  peasants,  exemplary  cadres  “who  consciously  worked  for  the  new  state.” This  created  a 

socialist  pantheon  populated  by  ordinary  heroes,  “warrior(s)  for  socialism” whose  exemplary  work 

elevated them to status of model of New Man. Moreover, not only work, but also living a “cultured” 

existence functioned  as  a  means  for  defining  and  identifying  the  New  Man.  This  propagandistic 

making of extraordinary people out of ordinary individuals reflected the ideologically motivated faith 

that each of them was a potential hero, had a fullness of life, strength, and beauty which were realized 

by  mobilizing  the  will  and  serving  a  larger,  trans-individual  whole:  society,  humanity,  or  even  the 

course of history.  

I  use  the  term propaganda to  define  the  organized  and  deliberate  process  of  communicating 

certain ideas and values.  The main purpose of this process is to convince people to think and act in a 

certain way that would ensure the fulfillment of some specific objectives which would bring benefits 

to  the  organizers  of  this  process.  The  Romanian  communist  regime  used  various  propaganda 

instruments, such as the printed press, and radio, in order to broadcast its ideological message to the 

population at large.  

According to Matthew Lenoe, who analyzed the Soviet newspapers and their contribution to “the 

production of culture” during the NEP years, propaganda performed exclusively an educational role: it 

taught “peasants and proletarians to read, drawing them into political life, transforming their worldview  

(…)”  and  thus  being  “with  the  long-term  project  of  educating  the  downtrodden  (…)  masses  to  be 

worthy citizens of the socialist utopia.”. Similar to the Soviet case, as my paper will show, the Romanian 

communist regime used propaganda as the main means of educating population. Consequently, raising 

people’s  “cultural  level”  aimed  at  eradicating  illiteracy  or  acquiring  professional  knowledge  or  any 

other type of knowledge as “cultured” existence became the defining feature of the New Man. 

 In order to create and then to complete the creational process of  the New Man, the communist 

ideology  promoted  a  new  “life  style”  for  this  Man,  who  had  to  be  the  most  diligent  and  also  the 

healthiest  human  ever.  Besides  the  fact  that  the  state  –  by  the  introduction  of  censorship  and  other 

types  of  limitations  –  decided  what  kind  of  books  are  likely  to  be  read,  what  kind  of  movies  to  be 

watched, which countries to be visited by the New Man, at the beginning of the 9

th

 decade of the last 

century, the Party decided to control even one of the most intimate activity of people: eating. The new 

alimentation system imposed by the regime was said to be based on the newest nutrition research, but 

in  fact,  it  was  a  consequence  of  the  disastrous  economical  situation  of  Romania.  The  austerity  laws 

elaborated in the 80s (food, electricity and gas shortenings) were not an expression of the benevolent 

attitude of the Party for the health of the people as all the papers wrote, but a real „domestic genocide”. 

This paper aims to describe how the scientific mythology of the New Alimentation was created (the 

nutritional  propaganda  –  posters,  commercials)  and  what  was  hidden  behind  it,  by  analyzing  the 

Romanian papers, periodicals and medical writings of the 80’s. Also, an important part of the research 

is dedicated to the study of the collective mentality and the elements which continue to punctuate the 

Romanian collective mental state even after 25 years since the fall of the Communist regime.  

 

 

---

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

 

1688

 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

MONQOLLAR DÖVRÜ İSLAM TARİXŞÜNASLIĞININ 

XÜSUSİYYƏTLƏRİ 

 

Arzu XASIYEVA 

AMEA akad.  Z.M.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutu 

AZƏRBAYCAN 

 

İslam tarixşünaslığı dedikdə isə tarixşünaslığın İslamdan sonra yaranan və külli miqdarda tarixi 

əsərlərin yaranmasına səbəb olan dövrü nəzərdə tutulur. Hz. Peyğəmbər dövründən başlayaraq Qurana 

şərhlər verən və ya Hz. Peyğəmbərin həyatından bəhs edən əsərlər yaranmağa başlayır. Məhz İslamın 

ilkin dövrlərində yaranan tarixşünaslıq ədəbi və şifahi ənənə ilə zəngin idi, yaranmış əsərlərdə tarixi 

metodologiya, məqsəd, faydalılıq, zəruri məlumatlar demək olar ki yox idi. Əsərlərin mövzuları adətən 

antik ərəb dövrü, müqayisəli xronolgiya, Quranda tarixi qeydlərin tərcüməsi, Hz.Peyğəmbərin həyatı 

(Sira)  və  onun  hərbi  səfərləri  (Magazi),  ərəb  qəbilələrinin  şəcərənaməsi  və  onların  qəhrəmanlıq 

fəaliyyətləri.Tarixi hadisələrin yazılma üslublarında da bəzi dəyişikliklər mövcud idi, bir qisim əsərlər 

tarixi  hadisələri  olduğu  kimi  çatdırırdı,  bir  qismində  xronoloji  ardıcıllığa  riayət  olunurdu,  digər 

qismində isə hadisələr əlifba sırası ilə şərh olunur, bir qismi isə şəcərə prinsipinə görə yazılırdı. 

Monqol  istilaları  Orta  və  Yaxın  Şərqi  öz  dağıdıcı  təsirinə  məruz  qoymuş  və  bu  proses  zamanı 

nəzm  tənəzzül  etmə  dövrünü  yaşasa  da,  tarixşünaslıq  inkişaf  mərhələsinə  qədəm  qoymuşdur.  Ərəb 

dilində  geniş  yayılmış  İslami  tarixşünaslıq  bu  proseslərdən  sonra  Elxanilər  dövründə  fars  dilli 

ölkələrdə  öz  yerini  fars  dilinə  verdi.  Ancaq  qeyd  olunmalıdır  ki,  Monqol  dövrü  tarixşünaslığı 

Samanilər,  Qəznəvilər  və  Səlcuqilər  dövrünün  tarixşünaslığının  imtiyazlarından  öz  təcrübəsində 

bəhrələnmişdir. V.Bartoldun da qeyd etdiyi kimi, Müsəlman əsrinin ilk üç yüzilliyində ərəb dili demək 

olar  ki,  bütün  elmi  və  ədəbi  əsərlərin  dili  idi,  lakin  hicri  ilə  dördüncü  əsrdən  fars  dili  tədricən 

Müsəlman Şərqinin ədəbi dilinə çevrilir. Tarixçi Abbas İqbala görə XIII əsrdə yazılmış bir çox tarixi 

əsərlər  içərisində  4  kitab-  Cəlaləddin  Nəsəvinin  “Seyret”  əsəri,  Cüveyninin  “Cahanqoşa”sı,  “Tarixi 

Vəssaf”  və  Rəşidəddinin  “Tarixi  Qazani”  əsərləri  Monqol  tarixinin  4  mühüm  sütunlarıdırlar. 

Monqolların  öz  kökləri,  nəsilləri  ilə  fəxr  etmələri,  etdikləri  zəfərlərin  tarixdə  həkk  olunmasına  olan 

istəkləri,  zikr  olunan  dövr  və  şəraitdə  baş  vermiş  müharibə  və  istilalar,  Avropa  xalqları  və  xristian 

dövlətləri ilə əlaqələrin yaranması, bu əlaqələr nəticəsində geniş məlumatların əldə olunması,  çin və 

monqol  elmləri  (texniki),  dövrün  tarixçilərinin  digər  xalqların  tarixinə  maraq  göstərməsi,  monqol 

tarixi  barədə  yeni  məlumatlar  əldə  etmək,  Qazan  xan  kimi  hakimin  tarixşünaslığı  inkişaf  etdirmək 

üçün  səyləri,  Cüveyni  və  Rəşidəddin  kimi  divan  nümayəndələrinin

 

idarəçiliyi,  geniş  biliyi,  Səlib 

yürüşlərinin səbəbləri və s. səbəblər tarixi əsərlərin geniş rəvac tapmasına güclü təsir etmişdir. Ancaq 

yaranmış tarixi əsərlərin adları ərəbcə verilirdi, bunun əsas səbəbi kimi isə islamın ilkin dövrlərində 

qonşu ölkələr kimi İranda da ərəb dilinin dominant mövqe qazanıb İslam tarixşünaslığının rəsmi və əsl 

dili olmasıdır.   

Yuxarıda  qeyd  etdiyimiz  tarixşünaslığın  mühüm  xüsusiyyətlərini  şərh  etdikdən  sonra  dövrün 

tarixi əsərlərini qruplaşdırıb belə qeyd etmək olar:  

1)  Ümum  tarixçilik:  Nəsrullah  Əbdullah  bin  Ömər  Beyzəvinin  4  hissədən  ibarət  “Nizam  ət-

təvarix” əsəri (başlanğıcdan Monqol hücumunadək İran tarixi), Fəzlullah Rəşidəddin Həmədaninin 3 

cildlik “Cami ət-təvarix” əsəri, Əbu Süleyman Davud bin Əbülfəzl Məhəmməd Bənakətinin 9 hissəli 

“Tarixi  Bənakəti”  əsəri  (müsəlman  və  qeyri  müsəlman-  ingilislər,  portuqaliyalılar,  polşalılar,  şimali 

İtalyanın Lombardi nahiyəsinin əhalisi- xalqların tarixi), Həmdullah ibn Əbubəkr Mustovfi Qəzininin 

6  babdan  ibarət    “Tarixi  qozidə”  əsəri  (yaradılışdan  Xacə  Qiyasəddin  Rəşidinin  zamanınadək  olan 

hadisələr tarixi), Mirxondun “Rozət əs-səfa” əsəri (dünyanın yaradılışından tarixçinin dövrünədək olan 

hadisələri əhatə edir), İbn Təqtəqi kimi tanınan Məhəmməd bin Əli Təbatəbaiyinin “Tarixi Fəxri” əsəri 

müxtəsər yazdığı sözləri sıxışdırıb mənanı qəliz verdiyi bu əsər də

 

bəzi mühüm məlumatları özündə 

ehtiva edir (İslam xəlifləri, onların vəzirləri, xilafət dönəminin arasında hakim olan sultan və padşahlar 

haqqında məlumat), Əbubəkr Əl-qutbi Əl-əhərinin “Tarixi Şeyx Üveys” əsəri (Hz.Adəmdən müəllifin 

dövrünədək olan hadisələr), Hafiz Əbru kimi tanınan Şəhabəddin Əbdullah bin Əburəşidin 4 cildli 4 

hissəli  “Zobdət  ət-təvarix  və  ya  Məcmə  ət-təvarix”  əsəri,  Xandəmir  kimi  tanınan  Qiyasəddin  bin 

Həmaməddin  Hüseyninin  4  cildlik  “Həbib  əs-siyar  fi  əxbar  əfrad  bəşər”  əsəri  (əvvəlki  hissələri 

---