Ýctimai Birliyi Vidadi küç
Yüklə 1,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
34 Şeyx əl‐Kövsəri sözünə davam edir: “Bu hədisi mötəbər sayanlara tövsiyə olunur ki, Allahın elçisinin (Ona xeyir‐dua və salam olsun!) nə demək istədiyi barədə, açıq‐aydın dəlil olmadan dərhal hökm çıxarmasınlar. Deməyimiz vacibdir ki, xilas olan firqə – səhabələrin (Allah onlardan razı qalsın!) və böyük əksəriyyətin zəruri olaraq əməl etdikləri dini təsbitlərdən yapışan firqədir. Qalanlar isə zəlalət içəri‐ sindədirlər. Firqələrə bölünmə bəşər tarixi durduqca davam edəcəkdir. Odur ki, say məsələsini yalnız bir qəbil firqə ilə və yalnız bir dövrlə məhdudlaşdırmaq doğru olmazdı. Axı, bu aləmdə nə qədər ki, bəşər həyatı davam edəcək, bir o qədər də şəxsi fikirlər ortaya atılacaq, rəylər yaranacaq. Bütün firqələr barəsində, “say məhdudluğu” söhbətini kənara qoyaraq danışsaq, (kimi isə nəyəsə) təhkim etməkdən özümüzü qorumuş olarıq. Və bunun (“say məhdudluğu” söhbətinə sonqoymanın) sayəsində islama aidiyyəti olmayan lağlağıların masqarasına alət olmaq‐ dan qurtulmaq mümkündür. İbn Həzm “əl‐Fəsl” kitabının “İman” bölümündə “Ümmətin yet‐ miş üç firqəyə bölünməsi” hədisi haqda yazır: “(Bəziləri) Peyğəmbərdən (Ona Allahın xeyir‐duası və salamı olsun!) belə bir hədis nəql etmişlər ki, qədərilər ∗∗ və mürcilər bu ümmətin atəşpərəstləridir. Habelə, rəvayət olunmuşdur ki, bu ümmət yetmiş və bir neçə firqəyə parçalanacaq, biri çıxılmaqla hamısı cəhən‐ nəmə girəcəkdir. Əbu Məhəmməd deyib: “Bu iki hədis istinad baxı‐ mından səhih deyildir. Bu, ahad xəbərləri təsdiqləyənlərə görə dəlil ola bilməz, qaldı ki, ahad xəbərləri, ümumiyyətlə qəbul etməyənlər olsun!” İbn əl‐Vəzir “əl‐Əvasim vəl‐Qəvasim” əsərində yazır: “Nəbadə, səni (hədisə) əlavə edilmiş “Biri istisna olmaqla hamısı cəhənnəmlikdir” sözləri aldatsın. Çünki o, fitnə‐fəsad çıxaran əlavədir. Dinsizlərin hoq‐ qabazlığı olması ehtimalından da uzaq deyildir. İbn Həzm də deyib ki, bu hədis səhih deyildir.” Əş‐Şəms Məhəmməd ibn Əhməd əl‐Bəşari əl‐Müqəddəsi “Əhsən ət‐Təqasim” kitabında firqələri sadalayıb “Yetmiş iki firqə cənnətlik, biri isə cəhənnəmlikdir” və “Yetmiş iki firqə cəhənnəmlik, biri isə xilas olandır” hədislərini qeyd etdikdən sonra deyir: “Sonuncu hədis geniş yayılıb məşhur olsa da, birincisi istinad baxımından daha səhihdir” 1 . ∗∗ Qədərilər: insanın öz hərəkətlərinin yaradıcısı olduğunu iddia edən dini-rasional cərəyanın mənsublarına verilmiş ad – tərcüməçinin qeydi. 1 Şeyx əl-Kövsəri. Kitab ət-təbsir fid-din, səh., 7-8. 35
Və nəhayət...
Artıq cəmiyyətin ümumi leksikonuna daxil olmuş şiə və sünni islamı ifadələrini xatırladıqca ürəyim ağrıyır.
Məgər ümmətimizin islamı ikidir?! İslam islamdır və ziyadə təsvir və qeyri‐ənənəvi əlavələrdən xalidir.
Şübhəsiz, Allah islamı bizə din olaraq seçmiş, peyğəmbərlərin atası Həzrəti İbrahim də (Ona salam olsun!) yeddi min il əvvəl bizi bu gözəl adla çağırmışdır. Daha sonra peyğəmbərlərin sonuncusu Məhəmməd ibn Abdullah (Ona Allahın xeyir‐duası və salamı olsun!) tarix səhnəsinə çıxmış, bizə doğru yol bəxş etmiş, neməti tamamlamış, bizlərə vəhy və hidayət miras buraxmışdır. Biz onun mirasından yapışmışıq, bu hənif islamla ayaqüstündəyik, onunla şərəf‐izzət tap‐ mışıq; ondan üz çevirib başqasına yönəlmərik, heç yönəlməmişik də!
Müsəlmanlar bir çox məsələdə fikir ayrılığına düşmüşlər. Ancaq heç bir müsəlman islamdan qeyri adla çağırılmasına razı olmaz; bu görkəmli və üstün adı kənara qoyaraq başqa ada meylini salmaq onun üçün yolverilməzdir.
Elə isə nə baş verir? Həqiqət bundan ibarətdir ki, dini və ümməti üçün Allahdan qorxmayan insanlar şayiə və zənnin qara buludlarını ətrafa yaymışlar. Söhbət elə şayiə və zəndən gedir ki, onlar müsəl‐ manları pərən‐pərən salan, beyinləri boş təsəvvürlərlə, ardınca da qəlb‐ ləri sapqın hisslərə dolduran gizli səbəb rolunu oynamışdır.
Xalq kütlələri, çox təəssüf ki, əsası olmayan müştərək yalanların qurbanıdır.
Hər gün bir yalanın üstü açılır, həqiqət ortaya çıxır; bu yalanın səbəbkarları, ona alət olanlar vaxt gələcək qüssələnəcəklər.
Əgər əvvəlkilər belə bir acı zəhəri içmişlərsə, onda biz nə üçün bu zəhəri içməyə bu şəkildə həris olduq?
Bir dəfə yanıma sıravi birisi gəlmişdi. Yaman acıqlı idi. Soruşdu: – Necə ola bilər ki, Əzhər şeyxi 1 şiəliyin də digər məşhur məzhəblərdən sayılması haqda fitva çıxarıb?
1 Şeyx Mahmud Şəltut nəzərdə tutulur – müəllif. 36 Ondan soruşdum: – Şiələr haqda nə bilirsən? Bir qədər susdu və birdən dilləndi: – Dinimizdən olmayan insanlardır onlar! Ona dedim: –Ancaq mən görmüşəm ki, onlar da bizim kimi namaz qılır, bizim kimi oruc tuturlar. Kişini heyrət bürüdü: – Bu, necə ola bilər axı? Cavab verdim: –Qəribəsi budur ki, onlar da bizim kimi Quran oxuyur, Peyğəmbərə təzim göstərir, həccə gedirlər. –Mənə isə demişdilər ki, onların başqa bir quranı var və onlar Kə`bəyə onu yandırmaq üçün gedirlər. Halına acıyaraq ona baxdım: –Sənin üzr yerin var! Bəzilərimiz digərləri haqda şayiə yayırlar ki, onlar Kə`bəni dağıtmağa, şanını ləkələməyə çalışırlar. Sanki mü‐ səlmanlar eyni ümmətin övladları deyillər, ruslar və amerikalılar kimi bir‐birinə ədavət bəsləyən xalqlar mislindədirlər.
Mən bəzi alimlər arasında çəkişmələrin mövcudluğunu inkar etmirəm. Ancaq bu çəkişmələr əsas vermir ki, ümməti parçalamaq, onun indisi və gələcəyi üçün baş ağrısına çevrilmək baxımından onları (çəkişmələri – mütərcim) ümumi həyata sirayət etdirmək lazımdır.
Tutaq ki, əbləhlər, kütbeyinlər belə bir səhvə keçmişdə yol veriblər, ancaq bəs kimin sayəsində bu şər ayaqda durub?! Bütün müsəlmanlar bunun acısını çəkir. Bu şəri kim yaşadıb ki, axırda bir əcnəbi gəlib sual edir ki, sünni və şiə islamı həqiqətənmi mövcuddur?
Allah Nadir şahdan müsəlmanları birləşdirmək cəhdlərinə görə razı qalsın! Ancaq dövrümüzdə məzhəbləri bir‐birinə yaxınlaşdırma vəzifəsi liderlərdən qabaq alimlərin üzərinə düşməlidir.
Doğrudur, çəkişmələr siyasi zəmində başlanmışdı; hökmdarların istəkləri, hakimlərin məqsədləri onu daha da qəlizləşdirmiş, mürəkkəb‐ ləşdirmişdi. Siyasətçilər sələflərinin səbəbkar olduqları fitnə‐fəsadı islah etməli, keçmişdə parçalanmaya, dağınıqlığa sərf etdikləri güclərini indi vəhdət və birləşdirmə üçün cəm etməlidirlər.
Ancaq indiki dövrdə, dediyim kimi, bu iş alimlərin vəzifəsidir. Çünki elm daima hakimiyyətin nəzarəti altında olub, tədqiqatlar hökmdarların arzusuna uyğun məcrada aparılıb; mənfəətpərəst hökm‐ 37 dar getmiş, aldadılmış elm əhli isə qalmışdır. Mən burada ümumu və onlara bənzəyənləri nəzərdə tuturam.
Bizlərin – islam yükünü çiyinlərində daşıyanların vəzifəsi – vəziyyəti düzəltmək, dedi‐qodunu ortadan qaldırmaqdır.
Düşünürəm ki, böyük alim Şeyx Mahmud Şəltutun fitvası bu istiqamətdə böyük məsafə qət edən addımdır. Bu, elm və hakimiyyətdən olan ixlaslı (səmimi) insanların cəhdlərinin yenidən gündəmə gətiril‐ məsidir; şərqşünasların “Bu ümmət bir bayraq altında birləşənədək nifrət və kin‐küdurət onu həzmi‐rabedən keçirəcəkdir!” iddiasının puça çıxardılmasıdır.
Bəli, bu fitva, düşünürəm ki, yolun ilk qədəməsi, işin baş‐ lanğıcıdır.
Yolun ilk qədəməsi Allahın tamamladığı və bizə din olaraq seçib‐ bəyəndiyi islamın möhtəşəm adı altında birləşməyimizə pəncərədir.
İşin başlanğıcı isə müsəlmanların şanı‐izzəti və aləmlərə lütf olmalarını ifadə edən birləşdirici ilahi missiyaya – risaləyə aparan yolun əvvəlidir.
Zənn, xurafat, mövhumat sünni və şiələri kütləvi surətdə məhv edir...
İfrat gerilik isə onları Allahdan və həyatın həqiqətlərindən uzaqlaşdırır.
Dünya sürətlə dəyişir, xalis maddi tərəqqi nərdivanı ilə qalxır, sanki yad məxluqlarmış kimi, geridə qalmış cəmiyyətlərə çəp‐çəp baxır.
Belə sapqınlığın əlacı yalnız islamdadır. Ancaq hansı islamda? Ariflərin qardaşlaşdığı, aqillərə dözümlülük ruhu bəxş edən islamda!
Cəhalət və boşluq etiqadın əsaslarını sarsıdar, əhəmiyyətsiz və puç nəsillər yetişdirər. Od‐alov barəsində yalan uydurub onun yandırıcı olmadığını iddia etməklə kökümüzün və pöhrələrimizin yanaraq məhv olmasına necə icazə verə bilərik axı?!
İş yaxıngörənlərin təsəvvür etdiyindən də çox gecikibmiş. Düşünürəm ki, yol olduqca uzundur...
Ancaq biz bu yolu tapmışıq, onu qət etməyə başlamışıq. Kəsə yolla gedən mənzil başına tez yetişir!
*** *** *** 38
Təfriqə və parçalanmağa qəsdən baislik etmək necə də nifrətəlayiq əməldir.
Ola bilsin ki, hansı isə bir problemə baxışda nöqteyi‐nəzərlər müxtəlif olsun və insanlar həmin problemə münasibətdə fərqli mövqelərdən, məzhəblərdən çıxış etsinlər...
Ancaq o yerdə ki, ağızlar müxtəlif fikirlər söyləmir, baxışlar fərqlənmir, – orada bəzi insanlar firqə yaratmağı, onu real həyata dürtməyi özlərinə necə də rəva bilirlər.
Haqlı və ya haqsız olmalarına əhəmiyyət verməyən bəzi şəxslər məndə təəssüf hissi yaradır. Əfsuslar olsun ki, sağa‐sola ittiham yağdıran və bu ittihamların nə ilə nəticələnəcəyini vecinə almayan bəzi insanlar belə bir xəstə əxlaqla islam düşüncəsi meydanına daxil olmuş, islama və ümmətə pislikdən başqa heç bir şey bəxş etməmişlər.
Bir dəfə belə insanlardan birinin elmi toplantıların birində şiələrin ayrıca qurana sahib olduğunu və bu quranın məlum Qurandan ayələrinin əskikliyi ilə fərqləndiyini iddia etməsinin şahidi oldum. Ondan soruşdum ki: “Dediyin həmin quran harada saxlanılır?”
Həzrəti Məhəmmədə (Ona Allahın xeyir‐duası və salamı olsun!) peyğəmbərliyin verilməsindən indiki dövrədək olan zaman kəsiyi ərzində üç qitəyə hakim kəsilmiş islam dünyası 14 əsrdir ki, yalnız bir – əvvəli və sonu bəlli olan, ayə və sözləri konkret sayda tərtib olunmuş Quran nüsxəsini tanıyır! Elə isə mövcudluğu iddia olunan quran haradadır?
Bəs, belə bir uzun dövr ərzində bircə insanın belə, nə üçün həmin “quran”ın bir nüsxəsi ilə tanış olmaq ağlına gəlməyib?
Nə üçün bu iftira ortaya atılıb? Kimin sayəsində belə şayiələrə qəsdən imza atılır? Öz qardaşları barədə bədgümana düşsünlər deyə, – onsuz da onların kitabları haqda xoş düşünmürlər – təcrübəsiz naşılar arasında belə şayiələri yayanlar kimlərdir?
Qahirədə çap olunmuş Quranla Nəcəfdə və ya Tehranda şiələrin müqəddəs saydıqları Quran eynidir. Şiələr də Quranı evlərində istifadə edir və onun barəsində nə isə qəribə şeyin olduğunu ağıllarına gətirmirlər; ona, onu nazil edənə – Şanı Uca Olana, onu insanlara çatdırana (Ona Allahın xeyir‐duası və salamı olsun!) pərəstiş edirlər. Elə isə nə üçün bu insanlar və onların kitabı barədə yalan uydurulur?!
Bu böhtançılardan elələri də vardır ki, şiələrin Əlinin, sünnilərin isə Məhəmmədin davamçıları olmaları fikrini yayırlar. Onlar iddia 39 edirlər ki, şiələrə görə Əli peyğəmbər olmalıymış, ancaq səhvən peyğəmbərlik başqasına verilib!
Bu, iyrənc cəfəngiyyat, biabırçı saxtakarlıqdır. Ancaq bu cəfəngiyatın doğru qəbul edilməsi ümmətin sünni və şiə övladları arasında vaqe olmuş rüsvayçı qırğınlara imza atmış, din qardaşları sayılan bu insanları bir‐birinin ətini yeməyə sürükləmişdir. Necə də alçaldıcı bir haldır!
Şiələr Həzrəti Məhəmmədin (Ona Allahın xeyir‐duası və salamı olsun!) peyğəmbərliyinə inanır və Həzrəti Əlini ona mənsub olub onun sünnəsinə sarıldığı üçün şərəfli sayırlar.
Onlar da digər müsəlmanlar kimi, heç kəsi Həzrəti Məhəm‐ məddən üstün tutmur, itaətkarlıqda onu ən layiqli insan hesab edirlər. Elə isə necə olur ki, onlara iyrənc böhtan atılır?
Reallıq bundan ibarətdir ki, müsəlmanları bir‐biri ilə çəkişən qruplara bölmək istəyənlər bölünmə üçün ağlabatan bəhanə tap‐ madıqları zaman təfriqə “səbəblər”i uydurdular. Düzgünlük meydanı daraldığından yalan meydanı onlar üçün gen olub!
Mən şiələrlə sünnilərin arasında fiqhi və nəzəri ixtilafların olmasını inkar etmirəm. Bu ixtilafların bəzisi əhəmiyyətsiz, bəzisi də ciddidir. Ancaq bu ixtilaflar sözügedənlərin arasındakı soyuqluğa səbəb olacaq gücdə, həcmdə deyildir. Sünni məzhəblərinin, hətta onlardan birinin davamçıları arasında belə, fiqhi və nəzəri ixtilaflar mövcuddur. Buna baxmayaraq, ağıllı insanlar bu ixtilafların gizli və ya aşkar düşmənliyə çevrilməsinə imkan verməyiblər.
Sünnilərin Əhli‐beyti sevib Əhli‐beyt üzvlərinə yamanlıq etmək‐ dən ifrat dərəcədə çəkindiklərini başa düşmək şiələrin xeyrinə olub. Sünnilərin də mənfəətindəndir ki, onlar şiələrin Peyğəmbərin sünnəsinə əməl etməyi özlərinə lazım bilib ondan sapmağı zəlalət saymalarını başa düşmüşlər.
Baş vermiş fiqhi və ya nəzəri ixtilaflar xüsusi elmi mənbələri olan nöqteyi‐nəzərlərə çevrilməməlidir. Belə ixtilafların daşıyıcılarının niyyəti Allah üçündür və onlar yanılsalar da, doğru desələr də savab qazanarlar.
Bəzən bir qrup insan sərtlik nümayiş etdirərək başqaları haqda deyirlər: “Onlar yəqinliklə xətaya düşmüşlər!” Qoy, düşsünlər, ancaq bunun qəlblə, imanla nə əlaqəsi var?!
Tutaq ki, natiq hansı isə bir sözün deyilişində, yazıçı da onun yazılışında, mühasib rəqəmlərin qeydində, tarixçi də faktların dəqiq‐ ləşdirilməsində səhv edib. Hesab et ki, bunların hamısı baş verib. Ancaq 40 bunun dinin mahiyyətinə, kafir və ya mömin olub‐olmamağa nə dəxli var?
Əgər bir insan mənim kimi, Allahın kitabına və Peyğəmbərin sünnəsinə (Ona xeyir‐dua və salam olsun!) inanırsa, hər gün beşvaxtlıq namazını qılırsa, hər il Ramazan orucunu tutursa, imkan düşdüyündə həccə gedirsə, onda mən onun kafir adlandırılmasını özümə necə rəva bilərəm axı?! Olsa‐olsa, həmin insan bəzi problemləri səhv anlayıb, bir qrup şəxs barəsində də yanlış fikrə düşüb!
Qoy, bu və ya digər şəxslər həqiqi xətalara yol versinlər. Halbuki, ən böyük səhv mövcud yanlışlıqları etiraf etməməkdir. Axı nə üçün fiqhi və nəzəri problemlərin yeganə həlli sayılan zaman əlac olaraq seçilmir? Təəssüf ki, insanlar əlacı mübahisə mərəkələrində görürlər və bu mərəkələrdə polemiklər vicdanlarını, saflıqlarını itirirlər. Ya da döyüş meydanlarına həll yolu gözü ilə baxılır və belə meydanlarda imanın isməti zay edilir, şeytanın nəriltisi hər yeri bürüyür.
Bir çox məsələdə yaranmış fiqhi və ya nəzəri ixtilaflar gündəlik yeyilən çörək loğmasına oxşamır ki, onları da əcələ ilə hezmi‐rabedən keçirmək mümkün olsun. Ancaq sözügedən çəkişmələrə zəmin yaradan problemlərin müsəlmanlar tərəfindən bir kənara atılması və unudulması qeyri‐mümkün iş də deyildir. Bu problemlərlə məşğul olmaq əvəzinə qurub‐yaratmaq, təqvalı insanlara və yaradıcı cəhdlərə Allah üçün dayaq olmaq lazımdır.
Köklü və əsassız ixtilaflarla baş qatmaq islamla uyuşmur. Kimlər ki, belə işlərə hərisdirlər, onlar heç bir şeydə Allah adamı deyillər. Document Outline
Yüklə 1,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|