Cumhuriyyet Kitab indd
Yüklə 7,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- N.Yusifbəyli
- O, mə- lumatlandırdı ki, bu qarışıq- lığı yaradanlar öz əhalimiz deyil, özgə dövlətdən gə- lənlərdir və onların da
- Mikoyanların hava və həvəsinə, kefə – mayəşasinə qurban etmək istəmirik. İmtahan parlaq bir surətdə keçdi” 36 .
- N.Yusifbəyli çıxışında bu fikri vurğuladı: “ Dağıstan hər kimin əlində olur- sa-olsun, istər Denikin, istər sair bir qüvvə, xülasə Dağıstan düşmən əlin
CÜMHURİYYƏT QURUCULARI 90 N.Yusifbəyli fəaliyyət proqramının təqdimatında ölkənin dəmiryolu prob- leminə də toxunub hökumətin Ələt-Culfa dəmiryolunun başa çatmasına çox əhəmiyyətli yanaşdığını qeyd etdi. N.Yusifbəyli hərbi işin hökumətin fəaliyyətinin əsasını təşkil edəcəyini, əs- gərin ehtiyacına, ləvazimatına hökumətin ayrıca diqqət edəcəyini, “əsgərlik kimi müqəddəs vəzifənin ilk əvvəl zənginlərin, varlıların, ziyalıların övladlarının və- zifəsi olduğunu hökumətin onlara anladacağını, bundan boyun qaçıran olarsa, lazım gələn cəzanın veriləcəyini” söylədi. N.Yusifbəyli başçılıq edəcəyi hökumətin fəaliyyəti haqda məlumatları belə yekunlaşdırdı: “Xülasə, əfəndilər! Təkrar edirəm. Hər şeydən əvvəl istiqlalımız qüvvətə və millətin əzminə möhtacdır. Birincisi hərbiyyə nazirimizin müqtədir və təcrübəli əllərində olub, ikincisi isə sizin əllərinizdədir. Əfəndilər! Təşkil etdiyim hökumət aramızda olan bütün firqələri (partiyaları – red.) əhatə etmir. Onun üçün təbii müxalifətdə qalanlar dəxi sizin aranızda ola- caqdır. Mən ancaq bir şeyə əminəm, o da istiqlaliyyət məsələsində olan birliyi- nizdir. Bu məsələdə mənimlə və təşkil etdiyim hökumətlə həmrəy olmayan bir kəsin belə olmadığını bilir və bunun üçün də var qüvvəmlə və böyük inamımla çalışacağımı vəd edirəm” 33 . 1919-cu ilin mayın 6-da Azərbaycan Parlamentinin növbəti toplantısı keçi- rildi. Parlament üzvü Ə.Qarayevin təklifi ilə Bakıda başlanan tətil məsələsi mü- zakirəyə çıxarıldı. Çıxışçı elektrik və dəmiryolu sahəsində başlanan tətilin su kəmərini əhatə edə bilməyəcəyindən danışaraq, parlamentin və hökumətin öz tərəfindən hansı tədbirləri görəcəyi ilə bağlı məlumat verilməsini bildirdi. Bu, vacib olduğundan növbəti məsələlər gələn iclasa saxlanıldı. Bakıda baş- lanan tətillərlə bağlı ilk çıxışı M.Ə.Rəsulzadə etdi. Sonra söz Nazirlər Şurasının Sədri N.Yusifbəyliyə verildi. O, çıxışında dedi: “Möhtərəm məbuslar! Bu tətil iqtisadi olmayıb, siyasi olduğunu güman edirəm, bilməyən yoxdur. Bu tətilin siyasi olduğunu tətil edənlər və tətil etdir- mək istəyən adamların özləri də inkar etmirlər. Onlar öz məclislərində açıq de- yirlər ki, biz gərək bütün Rusiyada, o cümlədən də, Azərbaycanda da – onu da Rusiyanın bir parçası hesab edirlər, “Sovdepya” (“sovet” – red.) hökuməti təşkil edək. Onlar bunu inkar etmirlər və bu məqsədə çatmaqdan ötrü də vəsiləyə müraciət ediblər və edirlər” 34 . 33 “Azərbaycan” qəzetində Parlament hesabatları və şərhlər (noyabr 1918 – aprel 1920) I c. B., 2015, s. 637-638. 34 “Azərbaycan” qəzetində Parlament hesabatları və şərhlər (noyabr 1918 – aprel 1920) II c. B., 2016, s. 98. NƏSİB BƏY YUSİFBƏYLİ 91
N.Yusifbəylinin Hərbi nazirə məktubu.
bildirdi ki, mövcud Hökumət ölkədə bütün sahələrdə azad- lığın olması üçün işlər gör- müşdür. O, qeyd etdi ki, hö- kumətimizə müəyyən qruplar tərəfindən “bəy, xan hökumə- ti” deyilsə də, “iş başında olan hökumət öz demokrat və xalqpərəst əməli ilə demok- ratlığını isbat etmişdir”. O, mə-
ti – red.) neft verməz. Lakin bunlar deyir ki, yolu şərtsiz açın, gəlsinlər. Buna heç bir hökumət, heç bir fəhlə, türk demokratiyası və heç bir azərbaycanlı razı olmaz” 35 . N.Yusifbəyli tətil edənlərə qəti şəkildə xəbərdarlıq etdi: “Əgər bir kəs tərə- findən işləmək istəyənlərin üzərinə hücum olunarsa, hökumət var qüvvəsi ilə buna mane olacaq”. Baş Nazirin bu çıxışından sonra parlament hökumətin tətilin dayandırılması ilə görəcəyi bütün işlərə dəstək olacağını bildirən qətnamə qəbul etdi. 35 “Azərbaycan” qəzetində Parlament hesabatları və şərhlər (noyabr 1918 – aprel 1920) II c. B., 2016, s. 99. CÜMHURİYYƏT QURUCULARI 92 Azərbaycan hökumətinin qətiyyətli mövqeyi, ziyalıların, fəhlə və qulluqçu- ların birgə səyi ilə tez bir zamanda ölkədə tətil dayandırıldı. Ü.Hacıbəyli “Azərbaycan” qəzetində bu uğurlu hadisə ilə bağlı “Siyasi imta- han” adlı məqaləsində yazırdı: “Biz istiqlalımızı satmaq, millətimizi məhv və na- büd etmək, vətənimizi xarabazara döndərmək istəmirik! Biz candan əziz tutdu- ğumuz Azərbaycanımızı dünən bolşeviklərlə “hökumətlik” üstündə qarpış-qar- pış salan, bu gün isə bolşevikləri köməyə çağıran, dünən ingilislərə yalvaran, bu gün ingilisləri söyən Curayev, Anaşkin və Mikoyanların hava və həvəsinə,
Azərbaycan Parlamentinin mayın 25-də keçirilən iclasında Dağıstanda baş verən hadisələr də müzakirəyə qoyuldu. Denikin ordusunun və “könüllülər”in Petrovsk və Dərbəndi işğalı Azərbaycan hökumətini narahat edirdi. Bu məsələyə münasibət bildirən N.Yusifbəyli parlament üzvlərinə bildirdi: “Bu günə qədər bizim sərhədimizi heç kəs keçməmişdir və ancaq meyitlərimiz üstündən keçə bilərlər!” N.Yusifbəyli Azərbaycanın Teymurxanşurada olan Dağıstan hökuməti nəz- dindəki nümayəndəsi Ə.Haqverdiyevin teleqrafını oxudu. Teleqrafdan məlum oldu ki, Petrovskiyə gələn könüllü ordu, İttihadi–Cəbaliyyun hökumətini ta- nımaqdan imtina edərək, Dağıstan Hökumətini tanıyır və onun daxili işlərinə qarışmır. N.Yusifbəyli məlumatında bildirdi ki, könüllü ordu qüvvələrinin Dağıs- tanda – Azərbaycan sərhədində toplaşması ölkəmiz üçün təhlükəli olduğun- dan, ingilis komandanlığının nümayəndəsi Satilvort ilə danışıqlar aparılmışdır. N.Yusifbəyli çıxışında bu fikri vurğuladı: “ Dağıstan hər kimin əlində olur- sa-olsun, istər Denikin, istər sair bir qüvvə, xülasə Dağıstan düşmən əlin- də olarsa, biz təhlükə altında qalırıq” 37 . 36 Ü.Hacıbəyli. “Siyasi imtahan”. “Azərbaycan” qəzeti, 11 may 1919, №177. 37 “Azərbaycan” qəzetində Parlament hesabatları və şərhlər (noyabr 1918 – aprel 1920) II c. B., 2016, s.188. Yüklə 7,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|