D ü Ş Ü n c e d ü n ya s I n da
Yüklə 1,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ______________________________
- Giriş Türkiye Turan’ın Neresindedir
- “Kardeşim! Sen o yanda, ben bu yanda Kaygıdan kan yutuyoruz, bizim adımıza Layık mı kul olup durmak, gel gidelim
42 D Ü Ş Ü N C E D Ü N Y A S I N D A T Ü R K İ Z Sovyet siyaseti tarafından tehlikeli görülmüş ve yasaklanmış, bir kısmının da sınırları çok daraltılmıştır. Mesela hem Sovyet Türkolojisi, hem de bugünün Rus Türkolojisi Türk denildiğinde Türkiye Türklerini, Türkçe denildiğinde de Türkiye Türkçesini anlar, ayrı Türk halklarının her birini ayrı millet, lehçelerin her birini de ayrı diller olarak değerlendirir. Yani hem Çarlık, hem de Sovyet siyasetinin böl ve yönet prensibi değişmemiştir, ne yazık ki Türkiye’den de bir kısım Türkolog bu tavrı kabul etmişlerdir. Bu Kurultay’ın pek çok ilmî ve siyasi sonucundan söz edilebilir, ancak göz ardı edilmemesi gereken çok önemli bir husus da kurultaya katılarak ilmî, yer yer de siyasî tartışmalar yapan bilgin ve aydınların sonlarının nasıl olduğudur. Katılımcılardan Samoyloviç gibi bazı Rus bilginler de dâhil olmak üzere Türk soyluların pek çoğu 1939’u görememiş ve Stalin zindanlarında yok edilmişlerdir. Bu kişilerin ölümlerinde hangi düşünceyi savundukları ya da hangi konuda kimlerle tartıştıkları araştırıp soruşturulmamış, Kurultay’a katılmış olmak öldürülmek için yeterli sayılmıştır. Öldürülen bilginlrden bazıları şunlardır: Rus Samoyloviç, Estonyalı Zifeldt, Azerbaycanlı Zeynallı, Kazakistanlı Baytursun, Kırgızistanlı Tınıstanov, Tataristanlı Galimcan Şeref, Tataristanlı Galimcan İbrahim, Tataristanlı Gaziz Gubeydullin, Başkurdistanlı Salih Atnagulav, Kırımlı Bekir S. Çobanzade vb. 15 ______________________________ 1 NERİMANOĞLU, K. V., ÖNER, M. (2008), 1926 Bakü Türkoloji Kurultayı Tutanaklar, Ankara: TDK yayınları, s. 57. 2 age., s. 58 3 age., s. 61 4 age., s. 108. 5 age., s. 142 6 age., s. 198 7 age., s. 220. 8 age., s. 231. 9 age., s. 260. 10 age., s. 321 11 age., s. 340 12 age., s. 343. 13 age., s .360. 14 Türklerin tarihte ve bugün kullandıkları alfabeler, Hatice Şirin-User’in Başlangıcından Günümüze Türk Yazı Sistemleri adlı eserinde çok geniş bir biçimde anlatılmıştır. 15 Stalin zulmünde yok edilen bilginlerin ve aydınların kimlik ve hayatları Prof. Dr. Ahmet Buran tara- fından yayınlanan Kurşunlanan Türkoloji adlı eserde etraflıca anlatılmıştır. 20. Yüzyıl Türk Aydınlanması: Türk İ ye’dek İ Turan ve Turan’dak İ Türk İ ye * Sakarya Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi. Prof. Dr. Reca İ Coşkun * Giriş Türkiye Turan’ın Neresindedir? Bu yazı iç içe geçmiş iki olguyu konu edinmektedir: Türk aydınlanması ve Turancılık. Bu ikisinden hangisinin diğerini tetiklediği sorusu doğru olmayacaktır. Zira ortada iç içe geçmiş karmaşık etkileşimler vardır. Gerçekten de 1900’ların başları değişik fikri, siyasi ve askeri dalgaların iç içe geçtiği bir İstanbul görünümü verir. Bir yandan geri kalmışlık sarmalından kurtulamayan bir ülke diğer yandan birbiri peşi sıra aydınlanma hamlesine kalkışan yürekli, vatanperver fikir ve ilim adamlarının büyük kalkınma hamleleri vardır. Bir tarafta Türk tarihinin en utanç verici yenilgilerinden olan Balkan hezimeti, öte yanda bunun hemen akabinde yazılan Çanakkale destanı… Bir yanda birbiri ardı sıra kaybedilen vatan toprakları, diğer yandan Türklüğün önüne açılan yeni ve büyük Turan ufku… Bir tarafta yüzlerce yıllık kardeşliğe sırtını dönen dindaşlar; diğer yandan Afganistan ve Buhara gibi Türkistan topraklarının fakir halklarının topladıkları yardımlarla kurulan Türkiye Cumhuriyeti. Böylesi bir ortamda fikri akımların en belirgin üç ayağı olan İslamcılık, Türkçülük ve Avrupacılık birbirlerinin kulvarlarına girip 43 44 D Ü Ş Ü N C E D Ü N Y A S I N D A T Ü R K İ Z çıkmakta; farklı kombinasyonlarla değişik tonlar kazanmakta ve yakın bir gelecekte kurulacak olan Türkiye Cumhuriyeti’ne kendi rengini vermeye çalışmaktadırlar. Savaşın, ihanetin, yenilginin, zaferlerin, darbelerin, komitacılığın tozu dumana kattığı bu devrin bir özelliği de Türk aydınlarının yüzyıllar sonra ilk defa yönlerini kadim atalar yurduna çevirme gereği duymalarıydı… Turan ilk kez yüksek sesle dile getiriliyordu. Hayal ile gerçek arasında bir yerdeydi bu ülkü… Ama önce birkaç anekdotu aktarmak gerekir. • 1860’ların sonu… Moskova’da askeri okulda eğitim görmekte olan 16-17 yaşların- da Kırımlı bir Türk genci arkadaşıyla birlikte okulundan kaçar. Uzun bir yolculuk sonucunda Odessa’ya gelirler. Niyetleri İstanbul’a geçip Girit’te Rumların başlat- tıkları isyanı bastırmak için hazırlanmakta olan Türk ordusuna katılmaktır. Pa- saportları yoktur. Çarlık polisine yakalanırlar. Adları: İsmail Gaspıralı ve Ahmet Mirza’dır… • Sene 1912… Osmanlı ve Türk tarihinin en kara günleri yaşanıyor. Balkan hezime- ti sonrasında İmparatorluk dağılmanın eşiğindedir. Edirne, Balkanlardan canını kurtarabilen göçmenlerle dolu... 20 yaşında bir Azerbaycanlı genç. Yanında üç ar- kadaşı daha var. Gence’den Batum’a geçiyorlar. Bir Rum’dan İran pasaportu satın alıyorlar. Edirne’ye gidiyorlar. Niyetleri Türk Ordusu’na gönüllü yazılmak ve Bal- kanların intikamını almaktır. Bu genç, Azerbaycan milli marşının ve Çırpınırdın Karadeniz’in yazarı; Stalin kasabının kurşuna dizdirdiği Ahmet Cevat’tır… • Osmanlı Sevr Anlaşmasını imzalamış. Batı Türklüğü esaretle yok olmak arasında gidip geliyor. Ata Yurt’tan yiğit sesler yükseliyor. Ceditçiler önderliğinde bağım- sızlık savaşları veriliyor. Lakin Doğu Türklüğü de ağır bir baskı altındadır ve ça- resizdir. Bir Kazakistanlı yiğit ben diyeyim şiir siz deyin ağıt yakıyor: “Uzaktaki Kardeşime…” diye… “Kardeşim! Sen o yanda, ben bu yanda Kaygıdan kan yutuyoruz, bizim adımıza Layık mı kul olup durmak, gel gidelim Altay’a, atandan miras altın tahta.” • Şiirin yazarı büyük Turan şehidi Mağcan Cumabay’dır. O ve arkadaşları Stalin kasabı tarafından şehadete gönderildiler. Mezarları bilinmiyor… • Sene 1922… Yunan Ordusu’nun İzmir üzerinden başlayan ve Anadolu’nun içeri- lerine doğru kıvrılan işgal yürüyüşü bütün Türk Dünyasını ve Türkleri merak ve endişe içerisinde bırakmıştır. Ankara’dan top sesleri duyulurken Türk ve İslam dün- yasının yegâne bağımsızlık ümidi de sönecek diye yastadır bütün gönüller. Birden makus talih yenilir. Türk Ordusu Ağustosun sonlarında Yunan Ordusu’nu önü- Turan ilk kez yük- sek sesle dile ge- tiriliyordu. Hayal ile gerçek arasın- da bir yerdeydi bu ülkü… Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|