Dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin anadan
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mirzə Fətəli Axundzadə
- Yohan Volfqanq Höte
- Əlavə 3. Nizami Gəncəvinin kitab, kitabxana və mütaliə işinə münasibəti
45 Söz gövhərinin boyunbağısını heç kim Nizami kimi düz- məyib. Haqqın minlərlə rəhməti onun ruhuna ki, həqiqətən, şeir onunla xətm olunub. Saib Təbrizi, İran şairi
İnsanın qəlbini təlatümə gətirən Nizami lirikası, dünya şöhrəti qazanan “Xəmsə” şairin mənəvi dünyasına misilsiz nümunədir, öyrənilməsi zəruri olan zəngin bədii xəzinədir. Bütün şairlər onun ustalığını etiraf etmişdir.
Nizaminin səsi səkkiz əsrdən bəri eşidilir və biz indi elə hiss edirik ki, şair sanki bizim arxamızdadır. Nikolay Tixinov, rus şairi
Nizaminin yaradıcılığı bəşəriyyətin bədii inkişaf tarixinin qızıl səhifəsidir.
dahi Azərbaycan dramaturqu
Nizami öz yaşadığı tarixi şərait daxilində əsrinin qabaq- cıl ideyalarını yeni bir yüksəkliyə
qaldırmışdır. Nizami müsəl- man Şərqindəki şairlərdən birincisidir ki, xalqların və qəbilələ- rin birliyi məsələsini xüsusi bir qüvvətlə meydana atmışdır. İ.Brakonski, rus ədəbiyyatşünası
46 Bütün dövrlərin mütəfəkkirləri Nizaminin beş poemasını poeziyanın möcüzəsi, beş incisi adlandırmışdır.
Cümlələrin yığcamlıq və təsirində, qafiyələrin bakirlik və möhkəmliyində, ifadələrin dəbdəbəli çıxmasında Nizaminin göstərdiyi qüdrətdən Firdovsidə əsər belə yoxdur və bu cəhətdən o, Nizamiyə tay ola bilməz.
İnsana məhəbbət hissi Nizaminin əsərlərində dahiyanə ifadə olunmuşdur. Yohan Volfqanq Höte, dahi alman şairi
Nizami elə bir uzaqgörən şəxsiyyət olmuşdur ki, onun yaradıcılıq gəmisi başlanğıcı və sonu olmayan “insan qəlbi”
adlanan yeganə dənizdə odadan-odaya üzür. Rudolf Qelpne, isveç şərqşünası
Nizami yaradıcılığının mərkəzində insan durur. İnsanın həyatı, mənəvi aləmi, ictimai vəziyyəti, sevinci və iztirabları, zülmə, ədalətsizliyə nifrət şairin əsərlərində öz geniş əksini tapmışdır.
47 Əlavə 3. Nizami Gəncəvinin kitab, kitabxana və mütaliə işinə münasibəti Dünyada nə qədər kitab var belə, Çalışıb, əlləşib gətirdim ələ, Oxudum, oxudum sonra da vardım, Hər gizli xəznədən bir dürr çıxardım. Nəzərə çatdıraq ki, mənəvi zənginliyi və fiziki kamilliyi özündə birləşdirən kamil şəxsiyyətin formalaşmasına təsir gös- tərən amillər sırasında kitabın, elektron nəşrlərin və mütaliənin müstəsna yeri vardır. Zəngin ideya mənbəyi olan kitab həyatı dərk etməyin, insan tərbiyəsinin əvəzsiz vasitəsidir. Kitablar ta- rixi keçmişi öyrənməyə, müasirliyi düzgün qavramağa və gələ- cəyi qabaqcadan görməyə yardımçı olur. Məhz ona görədir ki, tarixin bütün dövrlərində bəşəriyyətin ən qabaqcıl, mütəffəkir şəxsiyyətləri həm bilik mənbəyi olan kitaba, həm yazılı abidə- lərimizi mühafizə edən kitabxanaya, həm də insan mənəviyya- tını zənginləşdirən mütaliəyə yüksək qiymət vermiş, cəmiyyət- də onların hər birinin rolunu layiqincə dəyərləndirmişlər. Maraqlıdır ki, XII əsr Azərbaycan elm və ədəbiyyatının günəşi olan Nizami Gəncəvi “Xosrov və Şirin” poemasında Bərdə şəhərində qədim əlyazmalar saxlanılan zəngin kitabxana haqqında demişdir:
Dastan yoxdur əsla bu qədər şirin Ruhu oxşasa da bu gözəl dastan, Pərdədə qalmışdı bu gəlin çoxdan. Tanıyan yoxdur bu gözəl alması, Bərdədə var idi bir əlyazması
48 O ölkənin qədim tarixlərindən Bu dastanı tamam öyrənmişəm mən. O yerdə yaşayan qoca adamlar Təsvir etdi, işə mən verdim qərar. Böyük hikmət sahibi olan Nizami şəxsiyyətin formalaşma- sında elmə, biliyə, kitaba, kitabxanaya, mütaliəyə yüksək yer verməsilə yanaşı, öz əsərlərində irəli sürdüyü hikmətli fikirləri- ni oğlu Məhəmmədin təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olarkən tətbiq etmiş, onu bilikli, vətənpərvər və kamil şəxsiyyət kimi forma- laşdırmışdır. Bir sözlə, Nizami Gəncəvi özü qiymətli kitablar- dan, zəngin kitabxanalardan istifadə etməklə dahi şəxsiyyət kimi formalaşmış, eyni zamanda ölməz əsərlərində kitab, kitab- xana və mütaliə haqqında çox dəyərli fikirlər söyləmişdir. Nizamiyə hələ sağlığında dünya şöhrəti qazandırmış “Xəmsə” XII əsrdə Azərbaycan söz sənətini və kitabını elə əlçatmaz zirvəyə yüksəltmişdi ki, dünyanın bütün görkəmli alimləri, filosofları və şairləri ona həsəd aparırdılar. Dahi sənət- karın özü də elmi bilikləri toplayıb nəsillərdən-nəsillərə çatdı- ran kitaba və bu kitabları qoruyan, oxucuların istifadəsinə verən kitabxanaya hörmət və ehtiramını dəfələrlə bildirmişdir. Şair “Xosrov və Şirin” əsərində qeyd edir ki, yaxşı kitabın hər misrası onun müəllifinə uğur qazandırır, əsrlərlə yaşamasına zəmin yaradır: Yüz il sonra sorsan; “Bəs o hardadır?” Hər beyti səslənər “Burda, burdadır”. Nizami əsərlərinin qəhrəmanları da sözü uca tutan, kitaba hörmət edən, kitabxananı yüksək qiymətləndirən şəxsiyyətlər- dir. Bu baxımdan məşhur sərkərdə İsgəndər surəti diqqəti daha çox cəlb edir. “İsgəndərnamə” poemasının başlanğıcında bu kitabın başqa kitablardan üstünlüyü haqqında söz açan şair ən Yüklə 0,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|