Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfındən təsdiq edilmişdir. Əmr jsfe 510. 07. 06. 2004-cü IL
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
128 — Təbii sərvətlərin istehsal və məxaric normativləri; — Çirkləndirici maddələrin siyahısı, onların tullantılarının normaları, limiti və yerləşdirilmə qaydaları; — Çirkləndirici maddə tullantıları və onların yerləşdirilməsi üçun ödəmələr; — Ekoloji tələblər və məhdudiyyətlərin qoyulması. Yerin təkindəki ümumi yayılmış faydalı qazıntı yataqlarının işlənməsinə «Yerin təki haqqında» Azərbaycan Respublikası qanununa müvafıq olaraq Azərbaycan Respublikası Dövlət Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin verdiyi lisenziyaya və Azərbaycan Respublikası Dövlət Sənayedə İşlərin Təh- lükəsiz Görülməsinə Nəzarət və Dağ-mədən Nəzarəti Komitəsi tərəfındən verilən «Dağ-mədən ayırması» statusuna əsasən icazə verilir. Təbii mühitin qorunması və təbii resursların tükənməməzliyi kompleks şəkildə təbiətdən istifadə zamanı mümkündür. Bu zaman bir sərvətdən istifadə zamanı digərinə zərərli təsir göstərilmir. Buna görədə lisenziya alan mülkiyyətçi (təbiətdən istifadəçi) görəcəyi iş üzrə təbiətdən kompleks istifadə müqaviləsini bağlayır. Müqavilədə təbii resurslardan istifadə qayda- ları, təbiətdən istifadəçinin hüquq və vəzifələri, təbiətdən istifadə üzrə ödəmələr, tərəflərin məsuliyyəti, ziyanın ödəmə şərtləri göstərilir. Ətraf mühitin mühafızəsi üzrə iqtisadi mexanizmin əsas hissələrindən biri də təbiətdən istifadə üzrə limitlərdir. Təbiətdən istifadə üzrə limit əsasən göstərilən müddət üçün təbii resursların, tullantıların həcmi və onların yerləşdirilməsi üzrə müəyyən edilir. Təbii resurslardan yolverilən miqdardan artıq miqdarda istifadə olunduqda istifadəsi əlavə vəsait ödəməlidir. 9.5. Təbii resursların və çirkləndiricilərin ekoloji-iqtisadi uçotu 129 Təbii resursların iqtisadi, ekoloji və digər göstəriciləri kadastr şəkilində ümumiləşdirilir. Kadastr müəyyən təbii resursların və ya hadisələrin miqdar və keyfiyyətləri haqqında məlumatları sistemləşdirmək,bəzi hallarda onları sosial-iqtisadi baxımdan qiymətləndirməkdir. Torpaq, su, meşə, heyvanat aləmi, tibbi-bioloji, mədən və digər kadastrları mövcuddur. Dövlət torpaq kadastrı torpaqların monitorinqi və yerquruluşu haqqında Respublika qanununa və digər qanunvericilik aktlarına müvafıq hazrrlanır. Azərbaycan Respublikasmda dövlət torpaq kadastrını formalaşdıran vahid torpaq kadastr sənədlər sistemi tətbiq edilir. Vahid torpaq-kadastr sənədləri sistemi hüquqi və texniki kadastr sənədlərindən ibarətdir. Torpaq üzərində mülkiyyət, istifadə və icra hüquqlarını təsdiq edən aşağıdakılar hüquqi kadastr sənədləri hcsab olunur: — torpaq mülkiyyət hüququna dair dövlət aktı; — torpaqdan daimi istifadə hüququna dair dövlət aktı; — torpağın mülkiyyətə verilməsinə dair şəhadətnamə; — torpaqdan müvəqqəti istifadə hüququna dair şəhadətnamə; — notarial qaydada təsdiq edilmiş və qeydiyyata alınmış icarə müqavilələri. Azərbaycan Respublikası Qanununa və digər qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq «Dövlət torpaq kadastr fondu» yaradılır, ondan istifadə, onun mühafızəsi qayda və şərtləri müəyyən edilir. «Torpaq-kadastr sənədlərinin aparılması» və «Dövlət torpaq kadastr fondunun yaradılması, istifadəsi və mühafızəsi» haqqında əsasnamələr Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kainetinin 1999-cu il 7 iyun tarixli 94 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir. 130 Su kadastrı su obyektlərinin rejim, keyfiyyət, ondan istifadə göstəricilərini sistemləşdirən hüquqi və texniki sənədlərin toplusudur. Su kadastrı 3 sahəni əhatə edir: 1) Yerüstü suları; 2) Yeraltı suları ve 3) Sudan istifadə sahələrini. Su kadastrının tərtibində hidroloji stansiyalar və bölmələrin göstəricilərindən istifadə olunur. Meşələrin dövlət kadastrı meşə fondunun qeydiyyatı, onun ekoloji, iqtisadi, kəmiyyət və keyfıyyət cəhətdən qiymətləndirilməsidir. Dövlət meşə kadastrı təbii sərvətlər kadastrının tərkib hissəsini təşkil edən rəsmi dövlət sənədidir və meşə quruluşu, meşələrin inventarlaşdırılması və digər müayinə-təftiş sənədlərinin əsasında aparılır. Son zamanlarda ekoloji vəziyyətin kəskinləşməsi ilə əlaqədar olaraq tullantıların toksiklik dərəcəsindən və tərkib hissəsindən asılı olaraq onların yerləşdirilməsi üzrə qeydiyyatın apanlması zərurəti yaranmışdu. Bu qeydiyyatlar potensial təhlükə yaradan maddələr üçün onların mənşəindən asılı olmayaraq bütün dünya üzrə aparılır. Ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində standartlaşdırma və sertifikatlaşdırma haqqında Azərbaycan Respublikasmm Qanunu 8 iyun 1999-cu ildə Respublika prezidenti tərəfmdən təsdiq edilmişdir (N° 678İQ). Ətraf mühitin mühafızəsi sahəsində standartlaşdırma və sertifıkatlaşdırma obyektlərinə ekoloji təhlükəsizlik, əhalinin həyat və sağlamlığına, təbii resursların bərpası və səmərəli istifadəsinə təhlükə yarada biləcək, Azər- baycan Respublikasmda istehsal olunan və ya onun ərazisinə gətirilən məhsullar (işlər, xidmətlər) və texnologiyalar aid edilir. 131 X FƏSİL. ƏTRAF MÜHİTİN MÜHAFİZƏSİNİN İQTİSADİYYATI 10.1. Ətraf mühitin mühafizəsinin iqtisadi mexanizmi Müasir dövrdə iqtisadiyyatın inkişaf tempi təbii ehtiyatların məhdud olması probleminin kəskinləşməsi ilə əlaqədar olaraq ekoloji tələbatın yüksəlməsini irəli sürür. Qeyd etmək lazımdır ki, iqtisadi inkişaf daxilində bir tərəfdən ekoloji problemin yaranması, digər tərəfdən həmin problemlərin aradan qaldrrılması zərurəti yaranır. Bu iki ziddiyyətin yaranma səbəbini bil- mək üçün ətraf mühit və ictimai istehsal arasmda olan əlaqəni müəyyən etmək lazım gəlir. Lakin bu zaman «İqtisadiyyat-mühit» sisteminin heç birinə ayrdıqda üstünlük vermək olmaz. Bu sistem arasmda elə bir əlaqə yaratmaq lazımdır ki, istehsalın artması, iqtisadi inkişaf, xalın rifahının yüksəlməsi ətraf mühitin bütünlükdə və ya onun ayrı-ayrı komponentlərinin inkişafina və yaxşılaşdırılmasına uyğun gəlsin. Müasir ekoloji vəziyyət təsərrüfat problemlərinin həllinə ətraf mühitin mühafizəsi ilə yanaşı ictimaiyyətin iqtisadi inkişafinı da nəzərə almağı tələb edir. Ətraf mühitin mühafizəsi siyasət, ideologiya, sosial mühit və ən əsası iqtisadi inkişaf ilə sıx əlaqədardır. İqtisadiyyatla ekologiya arasında yaranan qarşıdurma ətraf mühitin mühafizəsinin əsas problemlərindən biridir. Əvvəllər bu problem inzibati amirlik yolu ilə həll olunardı. Hal hazuda bu məsələ «Bäzar iqtisadiyyatı» əsasında müxtəlif institutlar və eimi tədqiqat müəssisələri tərəfmdən həll olunur. Bu müəssisələr tərəfmdən təbii kadastrlar, maliyyə və material- texniki təchizat, təbii sərvətlərdən istifadə üçün ödəniş, ətraf mühitin çirkləndirilməsi üzrə ödəmələr, vergiödəmə və ondan azad olma məsələləri həll edilir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|