Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası təhsil nazirliyinin 07. 05. 2012-ci IL tarixli
Yüklə 4,55 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Testl ər: Test 1.
Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 161 3. nsan kapitalının inkişaf səviyyəsi aşağı olan, industrial cəhətdən inkişaf etməmiş, zəif inkişaf edən ölkələr. Bu qrup ölkələr, öz inkişafında, inkişaf etmiş ölkələrdən getdikcə daha çox geri qalır, və vəziyyəti dəyişə biləcək real inkişaf strategiyalarına malik deyillər. Ölkə səviyyəsində, investisiya strategiyası prioritet sahələrin, müəssisələrin sosial-iqtisadi inkişaf istiqamətlərinin, institusional inkişafın, infrastruktur inkişafının, vətəndaş cəmiyyətinin yaradılmasının yollarının seçimi və maliyyələşdirilməsi məsələlərini həll edir. Birinci qrupa daxil olan ölkələr səmərəli və rəqabət qabiliyyətli iqtisadiyyatın yaradılması vəzifələrini tarixən qısa müddət ərzində həll edirlər. Dünya təcrübəsi göstərir ki, Yaponiya, Cənubi Koreya, Tayvan belə məsələni yalnız iqtisadiyyatın dövlət tərəfindən güclü tənzimlənməsi və dünyanın inkişaf etmiş ölkələri tərəfindən dəstəklənməsi (hərbi, maliyyə, texnoloji, elmi, institusional və sair) şəraitində həll etmişlər. Yuxarıda adları çəkilən ölkələrə belə dəstəyi ABŞ – rı göstərmişdir. Belə iqtisadiyyatlı ölkələrin uzunmüddətli strategiyası mərhələli xarakter daşıyır. nkişafın hər mərhələsində dövlət tərəfindən prioritet sahələr müəyyən edilir və onlara müxtəlif növ dövlət dəstəyi verilir. Şə rqi Asiya ölkələrinin keçdiyi inkişaf yolunu bir neçə ümumi xüsusiyyətlə xarakterizə edilir: - ölkələrinin investisiya strategiyası, sənayenin ixraca istiqamətlənmiş sahələrinin inkişafına edilən yüksək kapital qoyuluşlarına əsaslanır; - dövlət xərclərinin səviyyəsinin aşağı olması; - aşağı dərəcəli vergilərlə tətbiq olunur; - çox yüksək daxili və xarici investisiya səviyyəsi; - ÜDM-in çox yüksək artım templəri; - iqtisadiyyatın xarici bazarlara istiqamətlənməsi; Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 162 - dünyanın qabaqcıl ölkələrinin ə n yeni texnologiyalarından yüksək dərəcədə asılılığı; - innovasiyalara yüksək dərəcədə tələbat; - insan kapitalının yüksək səviyyəsi və keyfiyyəti; - bazar tələblərinə yüksək adaptasiya (uyğunlaşma) qabiliyyəti; - iqtisadiyyatın inkişafının ardınca, dövlət institutlarını, idarəetmə sistemlərini və demokratiyanın inkişaf səviyyəsini dəyişmək qabiliyyəti; - bu ölkələrdə, iqtisadiyyatda liberal islahatlar və siyasi sferanın demokratik dəyişikliyi arasında əhəmiyyətli (böyük) zaman fərqi. Qısa müddət ərzində iqtisadiyyatın inkişafında o ölkələr daha çox uğur qazanıblar ki, onlar yığılmış milli insan kapitalını qoruyub saxlamış və əhəmiyyətli dərəcədə artırmışlar: Yaponiya, Sinqapur, Tayvan, Honkonq, Cənubi Koreya, bəzi Avropa ölkələri. Bütün bu ölkələr, Qərbin ideoloji, elmi və iqtisadi dəyərlərini özlərinin insan kapitalının tərkibinə daxil etmiş və milli ənənələri nəzərə almaqla, öz torpaqlarına keçirtmişlər. Təsadüfi deyil ki, məhz Yapon, Çin və Koreya mədəniyyətli ölkələr, praktiki olaraq, bütün göstəricilər üzrə, dünyanın qabaqcıl ölkələri sırasına daxil ola bilmişlər. Bu ölkələr, dünya sivilizasiyasının «yatmış» artım nöqtələrinə aid edilirlər. Onlar, toplanmış ümumdünya dəyərlərinin mənimsənilməsinə, səmərəli iqtisadiyyatın və dövlətçiliyin yaradılması üçün kifayət olan insan kapitalına malik idilər. Bütün bu ölkələr qədim mədəniyyətə malikdirlər, keçmişdə onlar, kifayət qədər kəşf və ixtiralar edən, dünya şərq sivilizasiyasının mərkəzləri olmuşlar. Qeyd edək ki, «Asya pələnglərinin» uğurlarının əsaslı başlangıcı, əməyə hörmət və bazar ənənələri üzərində tərbiyə almış, əməksevər xalqlar mentalitetinə əsaslanan, yüksək səviyyəli və keyfiyyətli insan kapitalıdır. «Asiya pələnglərinin» Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 163 inkişaf təcrübəsi ümumi inkişaf nəzəriyyəsinin və konkret olaraq iqtisadiyyatın diversifikasiyasının nəzəriyyə və praktikasında – ölkə iqtisadiyyatının inkişaf prioritetlərinin dəyişdirilməsi mexanizmləri və təcrübəsinə əhəmiyyətli töhvə vermişdir. qtisadiyyatın diversifikasiyası – ölkənin rəqabət üstünlüklərini müəyyən edən ölkə iqtisadiyyatının dayaq sahələrinin müxtəlifliyinin artırılmasıdır. qtisadiyyatın diversifikasiyası isə hər bir ölkənin inkişafına lazım olan və daimi bir alətdir. «Asiya pələngləri» yüngül sənayenin inkişafından (Yaponiya, Tayvan, Sinqapur, Hon-Konq), kənd təsərrüfatının inkişafından (Çin), ekoloji «çirkli sahələrdən» (metallurgiya, Yaponiya) və s., yəni, aşağı əlavə dəyərli, dünyanın inkişaf etmiş ölkələri üçün keçmiş inkişaf mərhələsi olan sahələrdən başlamışlar. Sonuncular bu sahələri inkişaf etməkdə olan ölkələrə «güzəştə gedərək, vermiş», lakin, çox zaman, kapital qoyuluşları vasitəsi ilə onlar üzərində nəzarəti saxlamışlar. XX əsrin sonunda «Asya pələngləri» (Malayziya, Tailand və s.) artıq öz inkişaflarını, həm onlara ənənəvi olan istehsallar, həm də xarici texnologiya və xarici ehtiyat hissələri ə sasında məişət texnikası buraxaraq başlamışlar. Özünün müəyyən inkişaf mərhələsində, ötmə iqtisadiyyatlı ölkə, iqtisadi alətlər və dövlət tənzimlənməsinin köməyi ilə, investisiya axınlarını maşınqayırmaya, avtomobil, elektron sənayesinə, kompyuter texnologiyalarına və s. (Yaponiya, Çin, Tayvan, Cənubi Koreya və s.), yəni, yüksək ə lavə dəyərə malik olan sahələrə istiqamətləndirir. Suallar: 1. Qabaqcıl ölkələrin nailiyyətlərinə çatmaq üçün inkişafda olan ölkələrin hansı məqsədlər qoyurlar? 2. nkişaf etməkdə olan ölkələri hansı qrupa bölmək olar? 3. nkişaf etməkdə olan ölkələrin iqtisadiyyatında hansı modellərdən istifadə olunur ? Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 164 4. Şərqi Asiya ölkələrinin keçdiyi inkişaf yolunu hansı ümumi xüsusiyyətlə xarakterizə edilir? 5. Hər bir ölkə üçün iqtisadiyyatın diversifikasiyası zərurəti nədən irəli gəlir? Testlər: Test 1. Yaponiyada 1950-ci ildən sonra prioritet sayılan sahə hansıdır ? a) metallurgiya b) kömür sənayesi c ) avtomobil sənayesi d) yeyinti sənayesi e) kimya sənayesi Test 2. nkişaf etməkdə olan ölkələr iqtisadi artım tempini yüksək səviyyədə saxlamaq üçün nə edir? a) milli gəlirin böyük hissəsini investisiyalara yönəltməli olurlar b) ÜDM-nin 50 %-ni investisiyalara yatırır c) heç biri d) hamısı e) xalis gəliri kənd təsərrüfatına yatırırlar Test 3. nvestisiya-innovasiya strategiyasına görə birinci qrup ölkələrin strategiyasına məxsus cəhətlər hansılardır ? a) ÜDM-ə nisbətən investisiyaların payını əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq b) müasir təhsil və elm sistemlərini yaratmaq c) qabaqcıl ölkələrdən yüksək texnologiyaları əldə etmək d) xarici texnologiyalar əsasında öz texnologiyalarını yaratmaq e) Hamısı Test 4. nkişaf Etməkdə Olan Ölkələrin ikinci qrupuna hansı ölkələr daxildir? a) Azərbaycan, ABŞ, Rusiya b) Türkiyə, Misir, Çili c) Tayvan, Fransa, taliya Yüklə 4,55 Kb. Dostları ilə paylaş:
|