Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası təhsil nazirliyinin 07. 05. 2012-ci IL tarixli

Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 
 
169
qaydaları  əks olunur.   Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq 
müqaviləsində  investisiya  fəaliyyəti  haqqında  Azərbaycan 
Respublikasının 
qanunvericiliyi 
ilə 
nəzərdə 
tutulmuş 
qaydalardan  fərqli  qaydalar  müəyyən  olunduqda,  beynəlxalq 
müqavilənin qaydaları tətbiq edilməsi nəzərdə tutulur. 
 2. AR investisiya durumu  
                                                                
                                                                                        Cədvəl 1 
1995-2010-ci illərdə Azərbaycan iqtisadiyyatına   
qoyulan investisiya həcmi (mlyn. manat) 
 
 
 
1
995 
000 
 
2
005 
 
2
009 
 
2
010 
 
1995
-2010 artım 
Cəm
i 
investisiyalar 
4
80,7 
289,8 
6
733,4 
1
0475,0 
1
4118,9 
29,4 
dəfə 
O 
cümlədən  
xarici 
3
31,4 
29,5 
4
628,5 
4
395,1 
6
619,7 
19,8 
dəfə 
Xüs
usi çəkisi 
6
9,0 
4,3 
6
8,7 
4
2,0 
4
6,9 
- 
Daxi
li 
investisiyalar 
1
49,3 
60,3 
2
104,9 
6
079,9 
7
499,2 
50,2 
dəfə 
Xüs
usi çəkisi 
3
1,0 
5,7 
3
1,3 
5
8,0 
5
3,1 
- 
Mənbə:  
http://www.azstat.org/statinfo/finance/az/index.shtml
 
 
Təhlil  göstərir  ki,  1995-2010-ci  illərdə  Azərbaycan 
iqtisadiyyatına qoyulan investisiyaların ümumi həcmi 29,4 dəfə 
artmışdır.  Daxili  investisiyaların  artım  tempi  ümumi 
investisiyaların artım tempini üstələmiş və 50,2 dəfə artmışdır.  
Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 
 
170
 
                 Qrafik 1. 
 
Bu  zaman  xarici  investisiyaların  artım  tempi  19,8  dəfə 
artmışdır. Əgər 1995-ci ildə xarici investisiyalar üstünlük təşkil 
edirdisə  və  onların  xüsusi  çəkisi  69,0  %  olmuşdursa,  2010-cı 
ildə  onların  payı  46,9%-dək  enmişdir.  Daxili  investisiyaların 
xüsusi  çəkisi  isə  həmən  dövr  ərzində  31,0%-dən  53,1%-dək 
artmışdır.      
Azərbaycanda xarici investisiyalar  əsasən  üç istiqamətdə 
-  neft  sənayesi,  maliyyə  krediti;  xarici  firmalar  və  birgə 
müəssisələrə qoyulur. 1995-ci ildə xarici investisiyaların 58,8% 
maliyyə  kreditinə,  37,3%  neft  sənayesinə,  3,9%  birgə 
müəssisələr və xarici firmaların payına düşürdüsə, 2010-ci ildə 
maliyyə kreditinin payı 41,3%-dək azalmışdır, neft sektorunun 
payı  az  dəyişmişdir  –  35,8%;  birgə  müəssisələr  və  xarici 
firmaların  payı  8,0%-dək  artmışdır  və  digər  investisiyalar 
14,9% təşkil etmişdir. 
 
 
1995-2010-ci illər üzrə Azərbaycanda investisiya 
dinamikası (mlyn.manat) 
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
1995
2000
2005
2010
Cəmi investisiua
Xarici investisiya
Daxili investisiya

---

Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 
 
171
1995-2010-ci illər üzrə daxili və xarici investisiyaların 
strukturu (%)
0
20
40
60
80
100
120
1995
2000
2005
2010
Daxili investisiyalar xüsusi
çəkisi
Xarici investisiyaların
xüsusi çəkisi
 
                   Qrafik 2 
stiqamətlər  üzrə  xarici  investisiyaların  artım  templərini 
müqayisə  edərkən,  qeyd  etmək  lazımdır  ki,  1995-2010-ci  illər 
ə
rzində maliyyə kreditinə investisiyalar      15,5 dəfə artmışdır, 
neft  sənayesinə  isə  21,1%,  xarici  firmalara  və  birgə 
müəssisələrə  ən  yüksək  artım  tempi  müşahidə  olunmuşdur  - 
44,3 dəfə.   
                                                                         
                                                                                        
Cədvəl 2 
Maliyyə mənbəyinə görə əsas kapitala yönələn  
investisiyalar quruluşu (%). 
  
llər 
ə
mi 
O cümlədən maliyyə mənbəyi üzrə 
M
üə
ss
i
sə
 v
ə 
tə
şk
il
at
la
rı
n 
öz
 
və
sa
it
i 
Ə
ha
li
ni
n 
şə
xs
i 
və
sa
it
i 
B
üd
cə
 
və
sa
it
i 
B
an
k 
kr
ed
it
lə
ri
 
B
üd
cə
d
ən
 k
ən
ar
 
fo
nd
la
rı
n 
və
sa
it
i 
S
ai
r 
və
sa
it
lə
r 
2
000 
00 
7
1,2 
4
,7 
2
,9 
1
3,6 
0,
9 
6,
7 
2
005 
00 
8
2,6 
5
,7 
3
,4 
6
,4 
1,
3 
0,
6 
2
4
3
3
4
6,
0,
Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 
 
172
008 
00 
7,6 
,0 
8,8 
,0 
6 
0 
2
009 
00 
4
9,4 
4
,0 
3
5,0 
5
,4 
6,
3 
0,
0 
2
010 
00 
5
0,9 
3
,8 
3
2,9 
6
,5 
5,
7 
0,
2 
Mənbə: 
http://www.azstat.org/statinfo/finance/az/index.shtml
 
Cədvəldən  göründüyü  kimi,  2000-ci  ildə  əsas  kapitala 
qoyulan vəsaitin 71,2% müəssisə və təşkilatların payına düşür. 
Digər  investisiya  mənbələrin  payı  isə  əhəmiyyətli  deyil:  bank 
kreditlərinin  payı  13,6%;  əhalinin  şəxsi  vəsaiti  –  4,7%;  büdcə 
vəsaitləri  -2,9%;  büdcədən  kənar  vəsaitin  payı  –  0,9%;  sair 
vasitələrin payı isə - 6,7% təşkil edir. 2010-cı ildə əsas kapitala 
yönələn  vəsaitin  strukturu  dəyişib:    müəssisə  və  təşkilatların 
payı 50,9%-dək; əhalinin şəxsi vəsaitlərin payı 3,8%-dək; bank 
kreditlərinin  payı  6,5%-dək;  sair  vəsaitlərin  isə  0,2%-dək 
azalmışdır.  Əhəmiyyətli  dərəcədə  büdcə  vəsaitlərinin  xüsusi 
çəkisi  –  32,9%-dək;  büdcədən  kənar  fondların  payı  isə  5,7%-
dək artmışdır.   
nvestisiyaların sahə quruluşunun tədqiqi göstərir ki, Neft 
Kontraktının  həyata  keçirilməsi  Azərbaycana  investisiya  axını 
ilə  müşahidə  olunmuşdur  və  onların  əsas  hissəsi  neftçıxarma 
sənayesinə  istiqamətləndirilmişdir.  qtisadiyyatın  birtərəfli 
inkişafı təhlükəsinin qarşısını almaq məqsədi ilə 2000-ci illərdə 
qeyri-neft  strategiyası  həyata  keçirilməyə  başladı  və  neftdən 
alınan gəlir iqtisadiyyatın başqa sahələrinə yönəldi.          
Cədvəl  3  göründüyü  kimi,  2000-2010-cu  illər  ərzində 
investisiyaların sahə quruluşu dəyişib. Kənd təsərrüfatı, tikinti, 
mehmanxana  və  restoranlar,  nəqliyyat,  anbar  təsərrüfatı 
və  rabitə,  dövlət  idarəetməsi,  təhsil,  digər  kommunal  və 
sosial xidmətlər sahələrinə investisiya qoyuluşlarının payı 
artmışdır,  sənaye,  o  cümlədən  mədənçıxarma  sahəsinin 
xüsusi çəkisi isə azalmışdır. Bununla belə mədənçıxarma 
sahəsinin xüsusi çəkisi azalsa da yüksək olaraq qalır.   
                                  
                                                                   

---