Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
XVII əsr Qərbi Avropa ədəbiyyatı 51 bədii səviyyəyə qaldırmağa çalışır, müasir tələblərə cavab verən əsərlər yaradırlar. Bu sahədə M. Opitsin, Teobald Hök, Georq Rudolf Venkerlin kimi həmkarları var idi. Vekkerlin kübar bir şəxs idi, diplomatik qulluqla əlaqədar Fransada və İngiltərədə olmuşdu. Özünü Almaniyada yeni Avropa poeziyasının ilk nümayəndəsi sayan Vengelin əsərlərini kübar dairələr və alimlər üçün yazırdı. Onun 1618-ci ildə çap olunan "Odalar və Nəğmələr" kitabındakı şeirlər "doğruluğu, aydınlığı və təmizliyi" ilə seçilir. Şair göstərmək istəyirdi ki, zərif dünyəvi oda janrı alman zəminində də yarana bilər. Vekkerlin intibah dövrünün sevimli janrı olan sonetdən də geniş istifadə edir. Onun şeirlərində ölçülər və ritmik imkanlar daha əlvandır. Şairin aşiqanə şeirləri müasirlərinin daha çox xoşuna gəlmişdir. Yaradıcılığının son dövründə Vekkerlin siyasi mövzulu şeirlər yazır, protestant partiyasının mövqeyində dayanaraq onun rəhbərlərini alqışlayır. "Almaniyaya" adlı sonetində vətəni qəhrəmanlıq mübarizəsinə, yadelli işğalçı katoliklərdən ölkəni azad etməyə çağırır. Vekkerilinin yaradıcılığı Opitsə qədər XVII əsr alman poeziyasının əsas meyllərini doğru müəyyənləşdirir. Martin Opits Sileziyanın Bunslau şəhərində tacir ailəsində anadan olmuşdur. 1615-ci ildə Breslavl məktəbində oxuduğu vaxt latınca parlaq şeirlər yazan Opits Beyten gimnaziyasında məşhur bir şair kimi tanınır. Burada latınca yazdığı "Aristarx, yaxud alman dilinə nifrət haqqında" adlı traktatında ana dilini öyrənməyə, təkmilləşdirməyə çağırır. Heydelberq Universitetində oxuduğu dövrlərdə o, klassik filologiyanı öyrənir. Kapar Bart, Tsinkqrear kimi şair və filoloqlarla dostlaşır, alman ədəbiyyatında islahat aparmaq fikri ilə yaşayır. Afaq Yusifli İshaqlı 52 İspanların Paralstı tutması, Opitsin Hollandiyaya qaçması, burada holland poeziyası nümunələri ilə tanış olması onun yaradıcılığında dönüş yaradır. O, klassisizm prinsipləri əsasında yeni alman poeziyası yaratmaq qərarına gəlir. 1621-ci ildə vətənə qayıdandan sonra bir diplomat kimi fəal siyasi fəaliyyətə başlayır, müxtəlif knyazların yanında qulluq edir, vətənpərvər şair kimi Almaniyanın müharibə alovlarından qurtarmağa can atır. Görünür ki, 30-cu illərin ortalarında o, səhvini başa düşür, anlayır ki, nə protestantların başçıları, nə də imperator müharibəni dayandırmaq fikrindədir. 1636-cı ildə Opits Polşa kralı VI Vladislavın dəvəti ilə Dansiqə gəlir və 1639-cu ildə orada taun xəstəliyindən ölür. Alman poeziyasını yüksək bir mərhələyə qaldırmağa can atan Opits yuxarıda adı çəkilən "Aristarx" əsərində ana dilinin ancaq qara camaat üçün yaraması, fransız və italyan dilinə nisbətən onun kobud və yoxsul olması haqqındakı qənaətləri rədd edir, kənar dil və poeziya qarşısındakı pərəstiş əleyhinə çıxır. Opitsin fikrincə, alman dili başqa dillərə nisbətən daha oynaq və ahəngdardır. Bu dildə orta əsrlərin böyük əsərləri yaradılmışdır. Şair alman dilini yad dillərin qarışığından təmizləmək, yüksək poetik nümunələrlə onun nüfuzunu qaldırmaq tələbini irəli sürür. 1624-cü ildə çap edilən "Alman poeziyası haqqında kitab" əsərində Opits öz həmkarlarını antik şairlərin təcrübəsindən öyrənməyə çağırırdı: "Şair yunan və latın kitablarına dərindən bələd olmalıdır ki, onlar onun üçün şeir sənətkarlığı məktəbi olsun." Mədəniyyət və ədəbiyyatın ciddi şəkildə yoxsullaşdığı bir dövrdə belə bir çağırış, şübhəsiz ki, faydalı və yerində idi. Opits belə hesab edirdi ki, istər antik ədəbiyyat, istərsə də fransız və italyan şeiri yeni alman milli poeziyasının yaradılmasında bir örnək və XVII əsr Qərbi Avropa ədəbiyyatı 53 nümunə kimi istifadə olunmalıdır. Poeziyanın ciddi və əhəmiyyətli məzmuna malik olması, tərbiyəvi məqsədlər izləməsi, onun fikrincə, hər bir poetik əsərin ədəbi qiymətini müəyyənləşdirən əsas keyfiyyət olmalıdır. Zamanın tələbini dərindən duyan şair vahid alman ədəbi dili yaradılmasını tələb edir. Burada o, XVII əsr alman humanistlərinin fikirləri ilə, qarşıya qoyduğu vəzifələrlə həmrəy olur. Opitsin fikirlərinin formalaşmasında fransız "Ülkər" qrupunun fəaliyyəti, o cümlədən Dü Bellenin "Fransız dilinin müdafiəsi və vəsfi" əsərinin mühüm rolu olmuşdur. bu əsər istər-istəməz Opitsin alman dilinin taleyin haqqında düşünməyə vadar etmişdir. Opits və onun həmfikirləri xarici dillərin və ədə- biyyatların öyrənilməsinin əleyhinə deyildilər, onlar birinci növbədə doğma dil və ədəbiyyata qarşı laqeyd münasibəti, ona nifrətlə yanaşmaq meyllərini rədd edirdilər. Opits alman şairlərini milli ədəbiyyat naminə yazıb yaratmağa çağırırdı. O, şeirdə sillaba tonik sistemi işləyib hazırladı və şairlərin qarşısında geniş imkanlar açıldı. Opits klassisist bir şair kimi yüksək və alçaq janrların sərhədlərini müəyyənləşdirdi. Milli mədəniyyətin ehtiyaclarını ödəmək üçün xarici ədəbiyyatların təcrübəsinin alman dönəminə gətirilməsi, milli ədəbi dil və milli poeziyanın formalaşması vəzifələrinə diqqətin cəlb edilməsi sillabo-tonik sistemin alman şeiriyyətinə daxil olunması Opitsin alman ədəbiyyatı qarşısındakı əsas xidmətləridir. Müasirləri Opitsin fəaliyyətinə yüksək qiymət verir, onu alman Homeri, Vergilisi, Horatsisi adlandırır, nəzəri müddəalarını universitetlərdə geniş yayırdılar, onun çoxlu ardıcılları və şagirdləri meydana çıxır. Opitsin yaradıcılığının geniş təqlid obyektinə çevrilməsi alman ədəbiyyatının inkişafına həm də zərərli təsir göstərir, onun xalqdan uzaq düşməsinə, milli ənənələrə qarşı biganəliyə gətirib çıxarırdı. Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|