Dərs vəsaiti baki-2016
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
95 üçün is ə imkan yox idi. Odur ki, yüksək bəstəkarlıq texnikasına yiy ələnmək üçün o, məhz öz təşəbbüs və səyinə güvənməli olur. 1904-cü ild ə seminariyanı əla qiymətlə bitirən M.Maqomayev əvəllər Şimali Qafqazda, sonra Lənkəranda və 1911-ci ildən Bakıda mü əllimliyə başlayır. O, dərs verdiyi məktəblərdə şagirdlərdən ibarət orkestr v ə xor dəstələri təşkil edib bunlara rəhbərlik edir. Eyni zamanda öz m əktəb yoldaşı və ən yaxın dostu Üzeyir Hacıbəylinin dəvəti ilə Az ərbaycan opera və operetta tamaşalarına bir dirijor kimi rəhbərlik etm əyə başlayır. Beləliklə musiqi sənətini əməli surətdə mənimsəyən Müslüm Maqomayev 1916- cı ildə öz ilk əsəri olan “Şah İsmayıl” operasını bəstələməyə başlayır. Bir h əqiqəti də inkar etmək olmaz ki, Müslüm Maqomayevin əsl musiqi yaradıcılığı Azərbaycan xalqının tarixində yeni bir dövr olan sovet hakimiyy əti illərində misilsiz dərəcədə inkişaf edib ən yüksək zirv əyə çatdı. Sovet hökuməti istedadlı bəstəkarın sərbəst çalışaraq öz s əmimi arzularını ifadə etməsi üçün hər cür imkan və şərait yaratdı. M.Maqomayev Az ərbaycanda sovet hakimiyyətinin qurulduğu ilk günl ərdən etibarən xalqımızın musiqi mədəniyyətinin inkişafı işində coşğun əməklə iştirak etmişdir. O, ilk növbədə “Şah İsmayıl” operası üz ərində yenidən işləyərək, əsərdə əvəllər yalnız tar ilə çalınan bir çox musiqi parçala rının simfonik orkestrin vasitəsilə ifa edilməsinə müv əffəq olmuşdur. Bunun üçün M.Maqomayev əsərdə olan bir çox muğamları simfonik orkestr üçün bəstələməyə çalışmışdır. Bu çox çətin işdə əldə etdiyi böyük yaradıcılıq müvəffəqiyyətindən ruhlanan bəstəkar bir müdd ət özünə “Çahargah” təxəllüsünü qəbul etmişdi. Doğurdan da “Şah İsmayıl” operasının birinci pərdəsində simfonik orkestr üçün 96 m əharətlə bəstələnmiş çahargah muğamı əsasındakı reçitativ parçalar o zaman üçün mü əyyən bir yenilik idi. İstedadlı bəstəkar bir sıra musiqi müəssisələrində məsul v əzifələrdə (opera teatrının direktoru və bədii rəhbəri, radio komitəsinin b ədii rəhbəri) çalışmışdır. Maqomayev bir çox Azərbaycan xalq mahnı v ə rəqs havalarını toplayıb, nota salmış, bunlardan bəzilərini çap etdirmiş və Azərbaycan xalq musiqisi əsasında “Azərbaycan çöll ərində”, “Azad Azərbaycan qadınının rəqsi”, “RV-8 radio marşı”, “Şüştər dəramədi” kimi qiymətli simfonik əsərlər yaratmışdır. M.Maqomayevin musiqi yaradıcılığında üslub xüsusiyyətlərinin əsasını xəlqilik təşkil edir. 1927-ci ild ə M.Maqomayev Ü.Hacıbəyli və Z.Hacıbəyov ilə birlikd ə bir sıra Azərbaycan xalq mahnılarını nota salaraq işləmişdir. 1920-1930-cu ill ərdə o, bir sıra kinofilimlərə və dram tamaşalarına musiqi yazmışdır. “Azərbaycan incəsənəti”, “Bizim raport” kino- filiml ərinə, S.Məmmədquluzadənin “Ölülər”, C.Cabbarlının “1905-ci ild ə” dram tamaşalarına və s. Bəstəkar, həmçinin, sinfonik orkest üçün “Az ərbaycan çöllərində”, “Ceyran”, “Turacı”, “Şüşdər dəramədi”, “Çeçen r əqsi” və s. yazmışdır. O, vokal musiqisi sahəsində də öz f əaliyyətini davam etdirirdi. “Bahar”, “Tarla”, “Bizim kənd” mahnıları milli koloriti il ə diqqəti cəlb edir. M.Maqomayev çoxlu miqdarda Az ərbaycan xalq mahnı və r əqslərini toplayıb nota salmışdır. O, daima Azərbaycan musiqi inc əsənətini zənginləşdirməyə çalışmışdır. Bəstəkarın “Dəli Muxtar” baleti, “Xoruz b əy” musiqili komediyası əl yazısı halında saxlanılmaqdadır. 97 M.Maqomayev yaradıcılığının ən yüksək zirvəsini onun “Nərgiz” operası təşkil edir. “Nərgiz”operası Azərbaycan musiqi incəsənətinin ən d əyərli opera əsərlərindəndir və Azərbaycan musiqi mədəniyyəti x əzinəsinin, haqlı olaraq, ən parlaq və qiymətli göhərlərindən sayılır. M.Maqomayev d ərin ilham və böyük məhəbbətlə yazdığı bu əsərində q əhrəman Azərbaycan xalqının öz azadlığı uğrundakı şanlı mübarizəsini parlaq sür ətdə tərənnüm edir. Opera üz ərində bəstəkar 1932-1935-ci illər ərzində işləmişdir. “N ərgiz” operası Azərbaycanda klassik opera janrının inkişafı tarixində mühüm yer tutur. M.Maqomayev hesab edir ki, improvizasiya üsulundan uzaqlaşmaq, operanın melodik qurluşunda milli musiqi nümun ələri ilə əlaqə saxlamaq, operada çoxsəsli xora üstünlük vermək lazımdır. O, ifaçı tərəfindən edilən improvizasiya üsulunun əlehinə idi. M.Maqomayev hesab edir ki, operanın mütləq not yazısı olmalıdır və ifaçılar ciddi surətdə həmin not yazısını ifa etməlidirlər. Operanın musiqisi Az ərbaycan xalq melodiyalarına əsaslana bilər, lakin mövzu müasir olmalıdır. “Nərgiz” operasının tamamlanması ilə əlaqədar olaraq b əstəkar Azərbaycan respublikasının əməkdar incəsənət xadimi fəxri ada layiq görülmüşdür. M.Maqomayev öz yaradıcılığında azərbaycan xalq musiqisindən bacarıqla istifadə edərək milli musiqi incəsənətini zənginləşdirmiş və geniş kütlə dinləyicilərinin rəğbətini qazanmışdır. M.Maqomayev Az ərbaycan musiqi mədəniyyəti tarixində xüsusi yer tutur. O, b əstəkar, müəllim, dirijor olmaqla milli mədəniyyətimizin tarixind ə mühüm rol oynamışdır. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|