Dərs vəsaiti baki-2016
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
6 opera v ə simfonik orkestr dirijorluğu ixtisasının fəaliyyətə başlaması ilə n əticələndi. Burada dərslər Y.Adıgözəlov və E.Quliyevin rəhbərliyi altında həyata keçirilir. Deyil ənlərə yekun vuraraq fəxrlə qeyd etməliyik ki, Bakı Musiqi Akademiyasının xor dirijorluğu kafedrasının yaranmasından artıq neçə onillikl ər ötüb, professional xormeysterlərin böyük nəsli yetişib, opera v ə simfonik orkestr dirijorluğu ixtisası üzrə neçə-neçə mütəxəssislər hazırlanır və qeyd etmək lazımdır ki, respublikada mövcud olan bütün xor kollektivl ərinə BMA-nın məzunları rəhbərlik edir. Bu sənətkarlar arasında Q.İmanova, Ş.Ələkbərova, A.Cavanşirov, Z.İbrahimova, E.K ərimova, D.Əliyeva və bir çox başqalarının adını xüsusilə vurğulamaq lazımdır. Bütün bunlar t əbii ki, dahi Üzeyir-bəyin dühasının qələbəsidir, onun milli xor m ədəniyyətinin inkişafı üçün yaratdığı möhtəşəm özülün müasir dövrd ə verdiyi bəhrəsidir. Mü əllifdən BMA- nın “Dirijorluq” kafedrasının əməkdaşları. 7 ÜZ.HACIBƏYLI VƏ AZƏRBAYCANDA XOR MƏDƏNIYYƏTININ TƏŞƏKKÜLÜ Az ərbaycanda xor mədəniyyətinin yaradılmasında Azərbaycan professional musiqisinin banisi Üz.Hacıbəylinin fəaliyyətinin rolunu və əhəmiyyətini həddən artıq dəyərləndirmək qeyri mümkündür. XX əsrin əvvəlində Azərbaycanda milli xor kollektivlərinin olmaması, milli kadrların çatışmaması ən mühüm problem kimi meydana çıxmışdır. Bununla əlaqədar olaraq xor sənətinin ictimai həyatda daha geniş yayılması, milli musiqi strukturuna daha fəal tətbiq edilməsi Üz.Hacıbəyli üçün ən prioritet məsələyə çevrilmişdir. Üz.Hacıbəylinin s əyyləri nəticəsində helə açılmasından da öncə Azərbaycan Dövlət konservatoriyasının nizamnaməsində bütün tələbələr üçün xor sinfinin mütl əq olması öz əksini tapmışdır. N əhayət, 1926-cı ildə Üz.Hacıbəylinin təşəbbüsü ilə ADK-nın və Türk musiqi texnikumunun t ələbələrindən ibarət çoxsəsli xor yaradılmışdır. Bu xorun fəaliyyəti çox sürmədi. Xorun dağılma-sının s əbəblərindən biri cəmiyyət tərəfindən xor artisti peşəsinin özü- 8 özlüyünd ə qəbul edilməməsi və xalqın xor ifaçılığı sənətini başa düşməməsi oldu. Bununla belə, məqsədyönlü və prinsipal Üz.Hacıbəyli xor kollektivini yaratmaq fikrind ən əl çəkməyərək, inadla bu məsələnin h əlli yollarını axtarırdı. 6 dekabr 1928-ci ild ə ( o zaman Üz.Hacıbəyli rəhbər vəzifə-lərdə çalışırdı: əvvəl prorektor, sonra isə rektor) ADK-nın əmri ilə xüsusi xor sinfinin açılması elan olunur ki, burada peşəkar səviyyəli xor artistl ərinin hazırlanması nəzərdə tutulurdu. Bel əliklə, 1929-cu ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında 140 n əfərdən ibarət tələbə xor kollektivi yaradılmışdır, bunlardan 70 nəfəri türk (az ərbaycan) xorunu, 70 nəfəri isə avropa xorunu təşkil edirdi. Bunlara r əhbərliyi A.Mailov və Y.Qrossman həyata keçirirdi. Heç də asan olmayan professional az ərbaycan xorunun yaradılması yolunda böyük peşəkar, qabaqcıl fikirli və istedadlı bir insanın işə ciddi surətdə qatılması labüd idi. Belə insan Üz.Hacıbəylinin özü oldu. 1936-cı ildə Az ərbaucan Dövlət Filarmoniyasında o, ilk professional xor, Az.dövlət Türk xorunu yaradır və özü bu xorun bədii rəhbəri olur. Demək olar ki, Üz.Hacıbəyli Azərbaycanın ilk xormeysteri kimi çıxış etməli oldu. Xor 100 n əfərdən, xüsusən azərbaycanlılardan ibarət idi. Digər millətlərdən olan xor artistl əri mütləq azərbaycan dilini mükəmməl bilməli idilər. İlk xorun t əşkilindən cəmi 10 il keçmişdir, lakin indi artıq vəziyyət d əyişmişdir: xorda işləmək istəyənlərin sayı həddən çox idi, bu isə xor ifaçılığına marağın artmasından xəbər verirdi. Müğənnilərin xora qəbulu çox ciddi şəkildə aparılırdı. Üz.Hacıbəyli öz xatir ələrində belə yazırdı: “Xoru əsasən gənc kişi və qadın müğənnilərindən tərtib etmişdim. Onların ixtisas hazırığı yoxdur, lakin 9 onlar vokal istedadına malikdir. Onları Bakı və Azərbaycanın k əndlərindən yığmışdıq. Onların içərisində bir neçə kolxozçu da vardır” 1 . H ər bir xor ifaçısı ixtisas (kvalifikasiya) komissiyasını keçməli idi. Xor ifaç ılarının qiymətləndirilməsi 7 nominasiya üzrə aparılırdı: eşitmə qabiliyyəti, səsi, ifaçılığı, muğamat, repertuarın bilməsi, solo çıxışı və sonda ümumi nəticə qiymətləndirilməsi. Yalnız bütün bu sınaq imtahanlarından sonra xor artistlərinə kateqoriya dərəcəsi verilirdi. Xorun t ərkibini 64 azərbaycanlı təşkil edir, qalanları isə digər mill ətlərdən idi. Burada h əm Azərbaycan xalq mahnılarının təbliği, həm də digər xalqların mahnılarının ifası nəzərdə tutulurdu. Qeyd etməliyik ki, xora r əhbərlik məsələlərinin icrası da ciddi şəkildə düşünülmüşdü. Belə ki, baş dirijor kollektivin simasını, onun ifaçılıq üslubunu müəyyən- l əşdirirdi. Dirijorun köməkçisi əsasən hazırlıq işini, məşğələləri aparırdı. Xorun inspektoru is ə təşkilati məsələlərə baxırdı. Bu xorun yaradılması Üz.Hacıbəylinin böyük zəhmətləri nəticəsində baş tutmuşdu və bütün xormeyster işini onun özü aparırdı. Üz.Hacıbəyli çalışırdı ki, nəinki yeni kollektivi qoruyub-sax lasın, həm də respublikanın hüdudlarından uzaq olan xor s ənətinin peşəkarlarının onun ifasının yüksək dəyərləndiril- m əsinə nail olsun. Bel əliklə, Üz.Hacıbəyli yüksək professional səviyyədə Azərbaycan musiqisini t əbliğ edə biləcək ilk milli xor kollektivini yaratmağa müv əffəq oldu. Bu xor bütün sovetlər birliyində ilk milli yönümlü xor olmuşdur, belə ki, hətta Rusiyanın özündə də milli xor yalnız bir il sonra yaradılmışdır. Müntəzəm və əsaslı surətdə hazırlıq işlərinin aparılması 1 Üz.Hacıbəyli “Azərbaycanın musiqi sənəti haqqında”,Bakı, Azərnəşr,1966, s.47 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|