Dərs vəSAİTİ Milli Aviasiya Akademiyası Elmi-Metodiki Şurasının 2017-ci IL 07 iyun tarixli, 10/17

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
382
edilməsindən altı ay sonra bütün iştirakçı dövlətlərə münasi-
bətdə qüvvəyə minir. 
Maddə 123. Statuta yenidən baxılması
1.  Bu Statutun qüvvəyə minməsindən yeddi il keçdik-
dən  sonra  Birləşmiş  Millətlər  Təşkilatının  Baş  Katibi  bu 
Statuta istənilən düzəlişi müzakirə etmək üçün İcmal Kon-
fransı çağırır. Belə müzakirə 5-ci maddədə nəzərdə tutulan 
cinayətləri özünə daxil edə bilər, lakin bunlarla məhdudlaş-
mır. Konfrans iştirakçı dövlətlər Assambleyasının iştirakçısı 
üçün elə həmin şərtlərlə açıqdır. 
2.  Bundan sonra istənilən vaxt iştirakçı dövlətlərdən bi-
rinin xahişi ilə və 1-ci bənddə göstərilmiş məqsədlər naminə 
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Katibi iştiraçı dövlətlə-
rin əksəriyyətinin razılığı ilə iştirakçı dövlətlərin İcmal Kon-
fransını çağırır. 
3. 121-ci maddənin 3-7-ci bəndlərinin müddəaları Statu-
ta edilən və İcmal Konfransında müzakirə olunmuş hər hansı 
düzəlişin qəbul edilməsi və qüvvəyə minməsinə münasibət-
də tətbiq olunur. 
Maddə 124. Müvəqqəti müddəa
12-ci maddənin 1-ci bəndinin müddəalarına baxmaya-
raq dövlət bu Statutun iştirakçısı olarkən bəyan edə bilər ki, 
onun üçün bu Statutun qüvvəyə minməsindən sonra yeddi il 
müddətində 8-ci maddədə göstərilən cinayətlər kateqoriya-
sına münasibətdə, əgər müvafiq cinayətin bu dövlətin vətən-
daşları tərəfindən və ya orıun ərazisində törədildiyi güman 
edilirsə,  Məhkəmənin  yurisdiksiyasını  tanımır.  Bu  maddə-
dən irəli gələn bəyanat istənilən vaxt geri götürülə bilər. Bu 
maddənin müddəaları 123-cü maddənin 1-ci bəndinə müva-
fiq olarq çağırılan İcmal Konfransında müzakirə edilir. 
Maddə 125. İmzalanma, ratifikasiya, qəbuletmə, təs-
diqetmə və ya qoşulma

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
383
1.  Bu Statut 1998-ci il iyulun 17-də Birləşmiş Millətlər 
Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının Roma-
dakı mənzil-qərargahında bütün dövlətlər tərəfindən imza-
lamaq üçün açıq olacaq. Sonra o, 1998-ci il Oktyabr 17-nə 
qədər Romada, İtaliya Xarici İşlər Nazirliyində imzalamaq 
üçün açıq olacaq. Bu tarixdən sonra Statut 2000-ci il dekab-
rın 31-nə qədər Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nyu York-
dakı Mərkəzi təsisatlarında imzalamaq üçün açıq olacaq. 
2.  Bu Statut onu imzalamış dövlətlər tərəfindən ratifi-
kasiya, qəbul və ya təsdiq edilməlidir. Ratifikasiya fərman-
ları və ya qəbul və yaxud təsdiq etmə barədə sənədlər Bir-
ləşmiş  Millətlər  Təşkilatının  Baş  Katibinə  saxlamaq  üçün 
təhvil  verilir. 
3.  Bu Statut bütün dövlətlərin qoşulması üçün açıqdır. 
Qoşulma haqqında sənədlər Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 
Baş Katibinə saxlamaq üçün təhvil verilir. 
Maddə 126. Qüvvəyə minmə
1.   Bu Statut 60-cı ratifikasiya fərmanının və ya qəbulet-
mə,  təsdiqetmə  və  ya  qoşulma  haqqında  sənədin  Birləşmiş 
Mil lətlər Təşkilatının Baş Katibinə saxlamaq üçün təhvil veril-
məsindən 60 gün sonra gələn ayın birinci günü qüvvəyə minir. 
2.  60-cı ratifikasiya fərmanının və ya qəbuletmə, təsdiq 
etmə və ya qoşulma haqqında sənədin saxlamaq üçün təhvil 
verilməsindən sonra Statutu ratifikasiya, qəbul, təsdiq edən 
və ya ona qoşulan hər bir dövlət üçün Statut, bu dövlət tərə-
findən öz ratifikasiya fərmanının və ya qəbul etmə, təsdiq 
etmə və ya qoşulma haqqında sənədinin təhvil verilməsin-
dən 60 gün sonra gələn ayın birinci günü qüvvəyə minir. 
Maddə 127. Çıxma
1.  Hər bir iştirakçı dövlət Birləşmiş Millətlər Təşkila-
tının Baş Katibinə müvafiq yazılı bildiriş göndərməklə bu 

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
384
Statutdan çıxa bilər. Əgər bildirişdə daha gec müddət göstə-
rilməyibsə, çıxma belə bildirişin alınmadığı tarixdən bir il 
sonra qüvvəyə minir. 
2.  Bu  Statutdan  çıxma  dövləti,  Statutdan  irəli  gələn 
və onun Statutda iştirak dövründə yaranmış öhdəliklərin, o 
cümlədən  hər  hansı  maliyyə  öhdəliyinin  yerinə  yetirilmə-
sindən azad etmir. Dövlətin bu Statutdan çıxması qüvvəyə 
minməsindən əvvəl başlanmış və onlara münasibətdə çıxan 
dövlətin əməkdaşlıq etməli olduğu təhqiqat və araşdırmala-
rın  aparılmasında  Məhkəmə  ilə  əməkdaşlığın  həyata  keçi-
rilməsinə təsir etmir. Çıxma həmçinin onun qüvvəyə min-
məsindən  əvvəl  Məhkəmənin  icraatında  olmuş  hər  hansı 
məsələnin davam edən müzakirəsinə heç cür xələl gətirmir. 
Maddə 128. Autentik mətnlər
İngilis,  ərəb,  ispan,  rus  və  fransız  dillərində  mətnləri 
eyni şəkildə autentik olan bu Statutun əsli Birləşmiş Miilət-
lər Təşklatının Baş Katibinə saxlamaq üçün təhvil verilir, o 
isə  bu  Statutun  təsdiq  edilmiş  surətlərini  bütün  dövlətlərə 
göndərir. 
Bunu təsdiq etmək üçün aşağıda imza edənlər öz müva-
fiq hökumətləri tərəfindən lazımi şəkildə səlahiyyətləndiril-
məklə bu Statutu imzalamışlar. 
1998-ci il iyulun 17-də Romada imzalanmışdır. 

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
385
Alovsat Vilayat Allahverdiyev
Ph.D. in law, docent at the Baku Eurasian University. 
Had worked as a Senior Lecturer at the Military Academy of 
the Armed Forces of the Republic of Azerbaijan from 2003 
to 2016. Currently a lecturer of the National Aviation Aca-
demy. Has participated in more than 20 international and do-
mestic scientific and practical conferences, symposiums and 
seminars and is the author of more than 40 scientific-theo-
retical and analytical articles in the foreign and local pub-
lications and several training programs in various fields of 
international law. He is currentlyan adjunct at the Military 
Academy of the Armed Forces, and is working on his docto-
ral dissertation.
Аловсат Вилаят оглы Аллахвердиев
Доктор  философии  по  праву,  доцент  Бакинского 
Евразийского  Университета.  С  2003-го  по  2016-й  год 
работал  старшим  преподавателем  Военной  Академии 
Вооруженных  Сил  Азербайджанской  Республики.  В 
настоящее время преподаватель Национальной Академии 
Авиации.  Участвовал  в  более  чем  20  международных 
и  отечественных  научно-практических  конференциях, 
симпозиумах  и  семинарах  и  является  автором  более 
40  научно-теоретических  и  аналитических  статей  в 
зарубежных и местных изданиях и нескольких учебных 
программ в различных областях международного права. 
В  настоящее  время  является  адъюнктом  в  Военной 
Академии Вооруженных Сил, работает над докторской 
диссертацией.

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
386
ƏDƏBİYYAT
1.  Azərbaycan Respublikasının Məcəllələr Külliyyatı. Ba kı. 
Qanun, 2004
2.  Azərbaycan  Respublikasının  Cinayət  Məcəlləsi.  Bakı. 
Qanun,  2002
3.  Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. Bakı, 2007
4.  “Azərbaycan” qəzeti, 1997, № 10
5.  Hüseynov L. H. Beynəlxalq hüquq. Bakı. Hüquq ədəbiy-
yatı, 2000
6.  Hüseynov  L.  H.  Genosid  cinayətinin  tərkib  ünsürləri  // 
Hüquqi dövlət və qanun 1999, №8
7.  Səməndərov F. Y. Cinayət hüququ. Bakı. Hüquq ədəbiy-
yatı, 2002
8.  İbayev V. İ. Beynəlxalq humanitar hüquq. Bakı. Hüquq 
ədəbiyyatı  2001
9.  Məmmədov R. K. Beynəlxalq cinayət hüququ və Azər-
baycan  Respublikasının  cinayət  qanunvericiliyi  Bakı. 
2012
10.  525-ci qəzet, 2011, № 235 (3551)
11.  Məmmədov X. , Məmmədov N. Türkiyədə və Azərbay-
canda erməni mil lətçilərinin cinayətləri. Bakı. Elm, 2006
12.  Seksual istismar ilə insan alverinə qarşı tədbirlər və qa-
dınların zora kı lıq dan müdafiəsi. Avropa Şurası Nazirlər 
Komitəsinin R (2000) 11 saylı və Rec (2002) 5 saylı töv-
siyələri və izahedici Memorandumlar. Bakı, 2006
13.  Абашидзе  Аслан.  Вопросы  юрисдикции  Между-
народного  уголовного  суда  и  взаимоотношения  с 
Советом  Безопасности  ООН  //  Международный 
уго лов ный  суд  и  позиция  России:  Материалы 

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
387
конференции  -  М.  Фонд  “Глас ность”,  2000
14.  Андрюхин М. Н. Геноцид-преступление против че-
ловечества: Автореф. . . . канд. юрид. наук. М. , 1954
15.  Блищенко  И.  История  создания  Международного 
уголовного суда и проект его устава // Международ-
ный уголовный суд и позиция России: Мате риа лы 
конференции. М.: Фонд “Гласность”, 2000
16.  Блищенко  И.  П.,  Фисенко  И.  В.  Международный 
Уголовный    Суд.  /  Предисловие  проф.  В.  П. 
Лозбякова.  М.,  Закон  и  право,  ЮНИТИ,  1998
17.  Костенко Н. И. Международный уголовный суд. М.: 
ПРИОР, 2002
18.  Гусейнов  Л.  Г.  Конституция  Азербайджанской 
Республики,  права  чело века  и  международное 
право  //  Бейнялхалг  щцгуг.  1998,  №1
19.  Права человека. Учебник для вузов. Ответственный 
редактор-член. корр., РАН, доктор юридических наук 
Е. А. Лукашева, М.: Издательская группа НОРМА-
ИНФРА-М, 1999
20.  Нюрнбергский  процесс  над  главными  немецкими 
военными преступ ни ками сборник материалов М.: 
Юридическая литература, 1961, Т. ЫВ
21.  Нюрнбергский  процесс  над  главными  немецкими 
военными прес туп никами сборник материалов М. , 
“Юридическая литература”, 1961, Т. В
22.  Нюрнбергский  процесс  над  главными  немецкими 
военными преступ никами сборник материалов М. : 
Юридическая литература, 1961, Т. ВЫЫ
23.  Нюренбергский  процесс:  Сборник  материалов.  В 
8-и  томах. Том Ы, М.:  Юридическая  литература, 
1987

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
388
24.  Международный уголовный суд. (сборник докумен-
тов),  Казань:  Центр  Инновационных  технологий, 
2004
25.  Лукашук И. И. , Наумов А. В. Международное уго-
ловное право. Учеб ник. М.: Спарк, 1999
26.  Международное публичное право. Учебник, 2-е изд., 
перераб. и доп. Ред К. А. Бекяшева, М.: ТК ВЕЛБИ, 
Проспект, 2003
27.  Права  человека.  Сборник  международных  догово-
ров. Том 1 (часть вторая), Универсальные договоры, 
ООН, Нъю-Йорк и Женева, 2002
28.  Курс  уголовного  права.  Общая  часть.  Том  1.  Уче-
ние о преступлений. Учебник для вузов / Под ред. 
доктора юридических наук, профессора Н. Ф. Куз-
не цовой и кандидата юридических наук, доцента И. 
М. Тяжковой. М.: ИКД “Зерцало-М”, 2002, 624 с.; 
Том 5. Особенная часть / Под ред. доктора юри ди-
чес ких наук, профессора Г. И. Борзенкова и доктора 
юридических наук, про фес сора Б. C. Комиссарова, 
М. : ИКД “Зерцало-М”
29.  Маєвська А. А. Універсальна юрисдикція і Римсь-
кий  статут  Міжнарод ного  кримінального  суду  // 
Проблеми  законності.  Вип.  47:  Респ.  міжвідомч. 
наук. зб. / Відп. ред. В. Я. Тацій. -Харків: Нац. юрид. 
акад.  України,  2001,  с.  198-201. 
30.  Akhavan P. The Origin and Evolution of Crimes against 
Humanity. İn: Human Rights and Criminal Justice for 
the Downtrodden, 2003
31.  Akhavan P. Reconciling Crimes against Humanity with 
the Laws of War. In: Journal of international criminal 
justice, 2008, vol. 6

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
389
32.  A.  Jones  -  Bolinda  Beginner  Guides:  Crimes Against 
Humanity  2016
33.  Bassiouni M. Cherif. Crimes against Humanity - Dord-
recht/Boston/  London:  Martinus  Nijhoff  Publishers, 
1992
34.  Bassiouni M. Cherif. İnternational Crimes: Jus Cogens 
and Obligatio Erga Omnes // Law & Contemp. Prob, 
1996
35.  Bassiouni  M.  Cherif.  İnternational  Criminal  Law:  A 
Draft  İnternational  Criminal  Code,  1980
36.  Bassiouni M. Cherif. Crimes against Humanity: Histori-
cal Evolution and Contemporary Application. Cambrid-
ge, Cambridge Univ. Press, 2011;
37.  Report of the İnternational Commission of İnquiry on 
Darfur to the United Nations Secretary-General, Pursu-
ant to Security Council Resolution 1564 of 18 Septem-
ber 2004, Geneva, 25 January 2005
38.  Bassiouni  M.  Cherif.  A  Draft  İnternational  Criminal 
Code and Draft Statute for an İnternational Criminal Tri-
bunal,  1987
39.  Byron C. War Crimes Against Humanity in the Rome 
Statute of the İnternational
40.  Bassiouni M. Cherif
. 
 Crimes against Humanity: Histo-
rical Evolution and Contemporary Application – Apr 25, 
2011. 
41.  Benjamin Ricci - Crimes against humanity: A historical 
perspective, May 5, 2004
42.   Robertson G. Crimes Against Humanity: The Struggle 
for Global Justice Paperback – February 5, 2013
43.  Robertson G. Crimes against Humanity: the Struggle for 
Global Justice. New York, New Press, 2006

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
390
44.  Norman G.  Crimes against Humanity: Birth of a Con-
cept Hardcover – October 15, 2011
45.  İnternational Crimes, peace and human rights: the role 
of the İnternational Criminal Court /Dinah Shelton, edi-
tor and contributor, Transnational Publishers, Inc. Ards-
ley, New-York, 2000;
46.  Schabas W. Crimes against Humanity: the State Plan or 
Policy Element. İn: The Theory and Practice of İnterna-
tional Criminal Law, 2008
47.  Bassiouni M. Cherif. Crimes against Humanity: Histo-
rical Evolution and Contemporary Application Oct 30, 
2014
48.  The practice of the İnternational Criminal Tribunals for 
the fomer Yugo slavia and Rwanda /Cohn R. W. D. Co-
nes, Transnational Publishers, İnc. Ardsley, New-York, 
2000
49.  The practice of the İnternational Criminal Tribunals for 
the fomer Yugo slavia and Rwanda /Cohn R. W. D. Co-
nes, Transnational Publishers, İnc. Ardsley, New-York, 
2000
50.  The practice of the İnternational Criminal Tribunals for 
the fomer Yugo slavia and Rwanda /Cohn R. W. D. Co-
nes, Transnational Publishers, İnc. Ardsley, New-York, 
2000
51.  Acquaviva G. At the Origins of Crimes against Huma-
nity. İn: Journal of international criminal justice, 2011, 
vol. 9
52.  Byron Ch. War Crimes and Crimes against Humanity 
in the Rome Statute of the İnternational Criminal Court. 
Manchester, Manchester Univ. Press, 2009
53.  Bou V. Crimes against Humanity in Contemporary İn-

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
391
ternational Law. İn: The Diversity of İnternational Law, 
2009
54.  Crimes against humanity: Birth of a concept Kindle Edi-
tion by Geras Norman (Author)
55.  Lemkin R. Axis Rule in Occupied Europe, Carnegie En-
dowment for İnternational Peace - Washington, 1944
56.  Fleck D. The Handbook of humanitarian law in armed 
conflicts. Oxford University Press, 2003
57.  İndividual Criminal Responsibility in İnternational Law 
By Elies Van Sliedregt
 
Oxford Monographs in Interna-
tional Law
58.  The  1949  Geneva  Conventions: A  Commentary  (Ox-
ford  Commentaries  on  İnternational  Law)  1st  Edition 
by Andrew  Clapham
59.  Nina H. B. Corgensen. The responsibility of states for in-
ternational crimes. Oxford monographs in international 
60.  Jordan J. Paust and M. Cherif Bassiouni
61.  Jackson M. The Customary İnternational Law Duty to 
Prosecute 
62.  Kress C. On the Outer Limits of Crimes against Huma-
nity. In: Leiden 
63.  Journal of İnternational Law, 2010
64.  Crimes against Humanity. İn: Tulane Journal of İnterna-
tional and Comparative Law, 2007
65.  May  L.  Crimes  against  Humanity:  a  Normative  Ac-
count,  Cambridge 
66.  University Press, Cambridge, 2005
67.  Harding Ch. Exploring the intersection of European law 
and national criminal law / European law review, 2000
68.  Harris D. C. Case and Materials on İnternational Law 
sixth edition. Thomson, Sweet and Maxwell, 2004

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
392
69.  Human Rights Module: On Crimes Against Humanity, 
Genocide,  Other  Crimes Against  Human  Rights,  and 
War Crimes, Third Edition Nov 6, 2013
70.  Tallgren İ. The sensibility and sense of İnternational Cri-
minal Law // European Journal of İnternational Law, vol. 
13, number 3, Cune 2002
71.  Gideon Boas
. 
The Milosevic Trial: Lessons for the Con-
duct of Complex İnternational Criminal Proceedings 1st 
Edition 2007
72.  Genocide  (Concordia  Series  Book  2) Kindle  Edition 
by Lydia  Chelsea
73.  Wade Mansell and Karen Openshaw: İnternational Law 
(a  critical  introduction).  Oxford  and  Portland  Oregon 
2013
74.  World of Warcraft: War Crimes by Christie Golden (Pa-
perback, 2015)
75.  Wade Mansell and Karen Openshaw: İnternational Law 
(a  critical  introduction).  Oxford  and  Portland  Oregon 
2013
76.  https://az. wikipedia. org/wiki/%C4%B0kinci_d%C3%-
BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si
77.  http://kayzen. az/blog/ikinci/1821/m%C3%BChari-
b%C9%99nin-ilk-m%C9%99rh%C9%99l%C9%99si. 
html
78.  www. guidedones. com/metapage/women/cri-
mewom10. htm
79.  www. guidedones. com/metapage/women/cri-
mewom10. htm
80.  www. en. wikipedia. org/wiki/Crime_against_humanity
81.  www. en. wikipedia. org/wiki/Crime_against_humanity
82.  https://www. hrw. org/reports/2004/ij/ictr/4. htm

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
393
83.  www. un. org/icty/
84.  www. un. org/icc/
85.  www. crimes of war. org  
86.  www. crimesofwar. org/onnews/news-guinea. html
87.  www. militaryphotos. net/forums/archive/index. 
php/t-164863
88.  en. wikipedia. org/wiki/Torture
89.  www. albd. org/convention/paper_kmsobhan. htm
90.  www. 1905. az
91.  www.  umn.  edu/humanrts/instree/iccelementsofcrimes. 
html
92.  www. wiki. lawguru. com/index. php/Crime_against_
humanity;
93.  www. albd. org/convention/paper_kmsobhan. htm
94.  www. ratical. org/ratville/CAH
95.  http://www. guidedones. com/metapage/women/cri-
mewom10. htm
96.  www.  absoluteastronomy.  com/topics/Crime_against_
humanity
97.  //files. preslib. az/projects/aggression/m3_az. pdf;
98.  http://anl. az/down/xocali-20. pdf
99.  az. wikisource. org/wiki/1990-c%C4%B1_il_yan-
var%C4%B1n_20-d%C9%99_Bak%C4%B1da_t%-
C3%B6r%C9%99dilmi%C5%9F_faci%C9%99li_ha-
dis%C9%99l%C9%99r_haqq%C4%B1nda_Az%-
C9%99rbaycan_Respublikas%C4%B1_Milli_M%-
C9%99clisinin_q%C9%99rar%C4%B1_(1994)
100.  www. albd. org/convention/paper_kmsobhan. htm
 

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
394
Ə. V. Allahverdiyev
hüquq üzrə fəlsəfə doktoru
BEYNƏLXALQ HÜQUQDA İNSANLIQ 
ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR 
DƏRS VƏSAİTİ (Azərbaycan dilində)

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
395
Nəşriyyatın direktoru: 
professor Nadir Məmmədli
Dizayn: Zahid Məmmədov
Tərtibatçı dizayner: Tünzalə Tağıyeva
Чапа имзаланмыш 09.09.2017. 
Шярти чап вяряги 23.5. Сифариш № 444. 
Ка
ğыз форматы 84х108 1/32. Тираж 500. 

---

Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər
396
Китаб "Elm vя тящсил" няшриййат-полиграфийа мцяссисясиндя
щазыр диапозитивлярдян чап олунмушдур. 
E-mail: nurlan1959@gmail. com
Цнван: Бакы, Ичяришящяр, 3-ъц Магомайев дюнэяси 8/4.