Dərs vəsaitinin bu hissəsi təbiət və cəmiyyətin fəlsəfəsinə həsr

şəxsi daşı ilə - firuzəsi ilə birlikdə dəfn edirdilər. Hindlilər öz 

Allahlarının təsvirini firuzə ilə bəzəyirdilər. 

Avropada  fımzəni  “türkyaz”  və  ya  “turkis” 

adlandırırdılar.  Çox  güman  ki,  bu  ifadə  firuzənin  Avropaya 

Türkiyədən gəlməsinə işarədir. XV-XVI əsrlərdə Firuzə daşlı 

üzük  xüsusilə  kişilər  arasında  dəbdə  olmuşdur.  Belə  hesab 

edirdilər  ki,  bu  daş  atdan  yıxılarkən  zədələnməyin  qarşısını 

almaq  üçün  talismandır.  Pliniy  bu  daşı  “Kallais”  və  ya 

“Kalayna”  adlandırırdı  ki,  bu  da  yunan  dilində  “gözəl  daş” 

mənasını verir. Bu ad bəzi dəyişikliklə - “Kallait” - bu gün də 

firuzənin adında saxlanılır. 

Bir çox xalqlarda firuzə gəlin paltarının ən vacib bəzəyi 

hesab olunur və məhəbbətdə sadiqlik  simvolu  kimi  baxılırdı. 

Bu  daşın  müalicəvi  xassələri  də  vardır:  qaşın  boğazda 

gəzdirilməsi  qan  axmanın  qarşısını  almaq,  sarılığı  müalicə 

etmək,  yuxusuzluqdan  xilas  olmağa  kömək  edirdi.  Bu  daş 

görmə  qabiliyyətini  yaxşılaşdırır.  Lakin  daşın  ən  başlıca 

əlaməti  düşmənçiliyə  son  qoymaq,  barışdırıcı  mövqeni 

bildirməkdir.  Onu  dəyərləndirən  tərəfindən  hədiyyə  olunan 

firuzə  ömür  boyu  xoşbəxtlik  və  səadət  bəxş  edir.  Sinədə 

gəzdirərkən ürəyin döyüntüsünü nizama salır. 

Lakin  bu  daşın  bir  pis  xüsusiyyəti  də  var:  Əxlaq 

nomıalarına əməl etməyənlərə, bir sözlə pis niyyətli adamlara 

bədbəxtlik  gətirir.  Sivilizasiya  tarixində  qiymətli  daşlar 

arasında  firuzə  kimi  iz  qoyan  daş  yoxdur.  Dəqiq  elmlərlə 

məşğul  olanların  talismanıdır.  O,  orqanizmi  möhkəmləndirir. 

Qızlar  və  gənc  qadınlara  daha  çox  uyğun  gələn  daşdır. 

Yuxusuzluqdan  və  gecə  qorxusundan  əziyyət  çəkənlərin 

gəzdinnəsi  məsləhətdir.  Göy  firuzə  Qız  bürcündən  olanlara 

məsləhət görülmür. Bu daşı talisman kimi 

451 

---

gəzdirənlər  uzun  ömürlü  və  xoşbəxt  olurlar.  Ağ  firuzəni 

Əqrəbin və Qoçun gəzdirməsi məsləhətdir. 

Heliotrop  -  hərbi  peşədə  olan  adamlara  xoşbəxtlik 

gətirən  daşdır.  Ondan  heç  vaxt  müalicə  məqsədi  ilə  istifadə 

etmirlər: onu özündə sirlər çoxdur, yəni əsasən imzasız maqiya 

daşı  hesab  olunur,  cadu  edərkən  bu  daşı  üstlərinə  taxırlar. 

Heliotropla  düzgün  rəftar  olmadıqda  daş  adamı  maddi 

cəhətdən kasıb edə bilər. Xərçəng və Əqrəb bürcündən olanları 

düzgün  istiqamətləndirir,  öz  işlərində  uğur  gətirir,  onları 

xoşbəxt  edir.  Lakin  heliotrop  məhəbbət  xoşbəxtliyini  və 

qələbəni inkar edir, məhəbbətdə uğur gətirmir. Əqrəb, Buğa və 

Şirə bu daşı gəzdinnək olmaz, qalan bürclərə qarşı biganədir. 

Heliodor - sarı rəngli daşdır, heç nəyi öyrətmir, istirahət 

və əyləncə daşıdır. Adama öz yaxşı keyfiyyətini tapmaqda və 

onu ətrafdakılara çatdırmağa kömək edir. Onun pərəstişkarları 

çoxdur  və  adama  “başını  itirməyə”  qoymur.  Onu  çox 

gəzdirmək olmaz. Şirlərin daşıdır. 

Çəhrayı kvars —çox vaxt qiymətli çərçivədə gəzdirilsə 

də, özü çox qiymətli deyildir. Ona işıqda köhnəlmək və bu vaxt 

boz  rəng  almaq  xasdır.  Lakin  o  sevilən  daşdır,  belə  ki, 

sağlamlıq simvolu hesab olunur. Mistiklər belə hesab edir ki, o 

Yerin  canlı  inkişafının  başlanğıc  mərhələsində  yaranmış  və 

onun  gənc  şirələrini  özünə  hopmuşdur.  O,  xoşbəxtlik  və 

məhəbbətin təmin edilməsi talismanıdır. Çəhrayı kvars- daxili 

xəstəliklərin  həkimidir.  O,  bağışlamağı  öyrədir  və  məhəbbət 

yaradır. Bu daş müdrik ahıl adama bənzəyir, o hər şeyi bilir, 

həmişə  kömək  edir.  Əgər  ağlamaq  istəyirsənsə  ağla,  hu  səni 

yüngülləşdirəcək.  Kvarsı  gəzdirmək  insanlara  kömək  edir. 

Şəxsi xoşbəxtlik üçün ən vacib insanın özüdür. Lakin onu çox 

gəzdirəndə ziyandır. 

452 

---

Yaqut  -  gözəl  qınuızı  daşdır,  al-qırmızı  parıltısı  var. 

Yaqut böyüklüyə şiddətli arzu yaradır. Onu qızıl və ya polaq 

çərçivədə  gəzdirmək  daha  yaxşıdır.  Gümüşdə  yaqut  gözəl 

görünür,  lakin  öz  maqiya  xassəsini  itirir.  Xeyirxah  və  güclü 

adamı yaqut qələbəyə aparır, hər çür təhlükəni dəf edir. Sakit 

yaxşı adamlara yaqut rahat xoşbəxtlik gətirir. Yaqut yaxşı başa 

düşür  ki,  öz  sahibinə  lazımdır  və  başçılara  və 

döyüşcülərəüstünlük  verir.  Gələn  təhlükədən  öz  rəngini 

dəyişməklə adamları qoruyur, pis və alcaq ruhlardan hifs edir, 

qəmginliyi  dağıdır,  qadınların  nəsil  artırmaq  qabiliyyətini 

gücləndirir.  Yaqut  adamlarda  olan  xeyirxahlığı,  səmimiliyi 

artırmaqla  yanaşı,  həm  də  qəddarlığı,  hakimiyyət  hərisliyini, 

məkrliyi  də  artırır.  Bütövlükdə  isə  hu  daş  adamların  tam 

açılmasına,  özünü  göstərməsinə  kömək  edir.  Xoşbəxtlik  və 

məhəbbət gətirir. Kim qarşılıqlı hisslərlə yaşamaq istəyirsə öz 

seçdiyinə alov rəngli yaqut bağışlamalıdır. Yaqut qan axmasını 

dayandırır,  yaradan  və  epilepsiyadan  qurtarır,  havanı 

təmizləyir, havada olan mikropları məhv edir. 

Şərqdə  yaqut  almazdan  artıq  dəyərləndirilmişdir. 

Təyziqi  və  hemofiliyası  (qanın  kəsilməməsi)  olan  adamlara 

yaqut gəzdirmək olmaz. Təbiəti etibarı ilə qəddar olanlara bu 

daş  ziyandır.  Sadə  adamlara  xoşbəxtlik  və  məhəbbət  gətirir. 

Qoç,  Oxatan  və  Şir  üçün  çox  faydalıdır.  Oğlaq  da  bu  daşı 

gəzdirə bilər, lakin ona daş çox gec öyrəşir. 

Yəsəm-yaspis  -  ala-bəzək  daşdır,  demək  olar  ki,  hər 

rəngdə  rast  gəlinir.  Yəşəmdən  olan  talisman  qabağı  görməni 

(bəsirətliyi)  artırır,  gözün  görmədiyi  çox  şeyi  aşkar  edir. 

Qırmızı rəngli yəşəm qan axmaya kömək edir, qadınları bir sıra 

ağrılardan qurtarır. İbn-Sina məsləhət görürdü ki, mədə ağrısı 

olan adam onu qarnının üstündə 

453 

---