Dərslik " " nəşriyyatı baki 2017
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
199 Aortal stenozun dərəcəsi artdıqca sol mədəcik divarında gərginlik artır, bununla birlikdə miokardın oksigenə olan tələbatı da artır, miokardın işemiyası yaranır. Miokard işemiyasının yaranmasında daha bir neçə səbəb var, bunlar sol mədəcikdə diastolik təzyiqin artması, miokard perfuziyasının azalması, sol mədəcik divarında yaranmış yüksək gərginliklə əlaqədar oksigenə olan tələbatın və onun təchizatı arasında olan uyğunsuzluqdur 2 . Gedişi: Aortal stenoz xroniki, proqressivləşən xəstəlikdir. 1) Latent dövr. Aortal stenoz uzun müddət asimptomatik keçir. Asimptomatik stenoz zamanı ölüm az rast gəlinir, hətta ciddi stenoz zamanı il ərzində qəfləti ölüm 1%-dən çox deyil 1 . Latent dövrün müddəti müxtəlifdir, stenozun etiologiyasından, yaşdan, risk faktorlarından (ateroskleroz, siqaret və s.), zədələnmənin dərəcəsindən və s. asılıdır. Simptomların yaranma vaxtını öncədən təxmin etmək mümkün olmadığından xəstələrə mütəmadi müayinələrdən keçməyi və simptomlar yaranan kimi həkimə müraciət etməli olduqlarını bildirmək lazımdır. 2) Simptomatik dövr. Simptomların inkişafından sonra protezləşmə icra olunmazsa, qəfləti ölüm faizi kəskin artır. Sağqalım faizi 5 ildə 15-50%-dir 1 . Stenokardiya inkişaf edərsə, cərrahi müalicəsiz xəstələr 5 il ərzində, bayılma olduqda 3 il ərzində, ürək çatışmazlığı inkişaf etdikdə 2 il ərzində ölürlər 2 . Ciddi aortal stenoz zamanı qəfləti ölüm arterial hipotoniya, ritm pozğunluqları, sol mədəciyin hipertrofiyası və sistolik disfunksiyası nəticəsində baş verir. Simptomların başlanğıcı anadangəlmə və revmatizmal aortal stenoz xəstələrində 50-60 yaşlara, degenerativ kalsifik aortal stenoz xəstələrində 70-90 yaşlara təsadüf edir. Klinika: Şikayətlərin yaranması əməliyyat qərarının tez verilməsi üçün göstərişdir, çünki simptomlar başladıqdan sonra xəstəliyin proqnozu pisdir. 1) Stenokardiya - oksigenə tələbatla onun təchizatı arasındakı uyğunsuzluqla əlaqədardır. Bundan başqa stənokardiya yanaşı ÜİX ilə də əlaqədar ola bilər, belə ki, ÜİX aortal stenozu çox vaxt müşayət edir. Stenokardiya aortal stenozlu xəstələrin ⅔-də rast gəlinir 3 , ÜİX zamanı rast gəlinən stenokardiya ağrılarına çox bənzəyir, belə ki, hərəkət zamanı artır, istirahət zamanı azalır. 2) bayılma.- Aortal stenozda periferik müqavimətin azalmasına (fiziki hərəkət zamanı, vazodilatasyonların qəbulu zamanı) müvafiq olaraq ürək atımı arta bilmir, yaranan hipotoniya bayılmaönü vəziyyət, bayılma, hətta ölümə gətirib cıxara bilər. Bundan başqa, bayılmaların səbəbi 200 mədəcik və mədəciküstü aritmiyalar, kalsifikasiyanın qapaqdan ürəyin keçirici sisteminə keçməsi ilə əlaqədar atrioventrikulyar bloklar da ola bilər 2,3 . 3) ürək çatışmazlığı- stenoz zamanı inkişaf edən sistolik və diastolik disfunksiya ilə əlaqədar meydana çıxır, fiziki gərginlik zamanı təngnəfəslik, ortopnoe, paroksizmal nokturnal dispnoe kimi təzahür edir. Ciddi aortal stenoz zamanı ürək atımı nisbətən yaxşı qorunduğundan uzun illər boyu yorğunluq, halsızlıq, periferik sianoz kimi əlamətlər xəstəliyin gec mərhələlərinə qədər özünü göstərmir. Bunlardan başqa, zədələnmiş qapaq taylarında infeksion endokardit vegetasiyaları inkişaf edə bilər ki, bu hal yaşlıların degenerativ, kalsifik qapaqlarından daha çox gənclərin qapaq deformasiyası zamanı rast gəlinir. Qalınlaşmış bikuspid qapaqlarda yaranan mikrotromblar tranzitor işemik həmlə və ya insulta səbəb ola bilər. Kalsifik qapaqlar həmçinin kalsium embolizasiyasına səbəb ola bilər 2 . Fiziki müayinə: 1) Nəbz-aortal stenoz zamanı pulsus parvus et tardus xarakterli (yavaş yüksələn və kiçik nəbz) nəbz müşahidə edilir. Stenozun gec mərhələlərində sistolik və nəbz təzyiqi azalmış olur, lakin stenozu müşayət edən aortal çatışmazlıq olduqda və/və ya yaşlılarda damarların elastikliyini itirməsi nəticəsində sistolik təzyiq və nəbz təzyiqi yüksək qala bilər 2,3 . 2) Palpasiya - sol mədəciyin hipertrofiyası və boşluqların ölçülərinin normal olması zamanı ürək vurğusu uzunmüddətli olur, lakin yayılmış olmur. İkinci qabırğaarası sahədə sağ tərəfdə sistolik titrəmə palpasiya oluna bilər. 3) Auskultasiya - Aortal stenoz zamanı eşidilən klassik küy mezosistolik küydür, döş sümüyünün yuxarısında sağ tərəfdə eşidilir, bu küy boyun damarlarına ötürülür. Stenoz nə qədər ciddi olarsa, küy bir o qədər uzunmüddətli olur. Küyün yüksəkliyi stenozun ağırlığına uyğun olmaya bilər. Stenoz zamanı I ton dəyişmir, stenozun dərəcəsi irəlilədikcə II ton zəifləyir, sonda tamamilə itir. II tonun itməsi aortal stenozun spesifik əlamətidir, lakin sensitiv əlamət deyil 1 . Daralmış aortal dəlikdən qanın qovulma müddətinin artması ilə əlaqədar II tonun paradoksal parçalanması qeyd olunur 2 . Stenoz küyü adətən atım həcmini artıran oturma hərəkəti zamanı şiddətlənir, Valsalva manevrası və ayaqda durma zamanı isə küy azalır 3 . Bikuspid aortal qapağın stenozu zamanı sistolik küydən əlavə qapağın açılma səsi də eşidilir. Sol mədəciyin çatışmazlığı inkişaf etdikdə və atım həcmi azaldıqda aortal stenozun sistolik üfürümü zəifləyir, bəzi hallarda tamamilə itir. Həmçinin III tonun yaranması sol mədəciyin sistolik funksiyasının yaranmasının xəbərçisidir. IV tonun eşidilməsi də tez-tez rast gəlinir, sol mədəciyin elastikliyinin(gövşəkliyi) azalması zamanı ilə əlaqədardır. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|