DersliK 9-az new indd
Yüklə 3,69 Kb. Pdf görüntüsü
|
ƏTRAFIMIZDA OLAN RƏSSAM YARADICILIĞI 100 Müasir cərəyanların meydana çıxmasına nə səbəb oldu? RƏSM ƏSƏRİNDƏN FOTOŞƏKLƏ QƏDƏR Tanış olun Uzun yüzilliklər ərzində rəs - samlar onla rı əhatə edən ger- çəkliyi daha dəqiq təsvir et mə k üzərində çalışıblar. Onlar təsviri uzun və üzücü zəhmət tələb et- mədən gerçəkləşdirmək üsulunu tapmağa səy göstərirdilər. Rəssamlar onların ətrafın- da baş verən hər anı sax lamağın üsul la rı nı ax ta rırdı lar. İn cə sə nə- tin ta ma mi lə ye ni is ti qa mə ti olan fotoqrafiyanın 1 kəş fi olub-keçən- ləri əbə diləşdirməyi mümkünləş- dirdi. “Foto qra fi ya” anlayışı “işı- ğın kö məyi ilə rəsm” de mək dir, çünki əvvəlcə o, rəsmə kömək etmək üçün icad edilmişdi. Fotoqrafiyanın tarixini öy- rənərkən onun rəngkarlıq əsər- lərinə oxşarlığından öz ifadə dilinin axtarışına doğru meyil- ləndiyini görmək olar. Həyatdakı konkret hadi- sə lərin onların görünən əşya- ların timsalında canlandırılmasına əsaslanan yaradıcılıq növləri təsviri sənət adlanır. Bu növlər qrupuna heykəltəraşlıq, rəngkarlıq və qrafika Rəssamlar real təsvirdən abstraksionizmə nə üçün keçdilər? İncəsənətə dair dialoq Xatırlayın 22 XVIII əsrin əvvəllərində rəngkarlıq XIX əsrin fotoqrafiyaları 1 Fotoqrafiya (yun. phos – işıq + grapho – yazıram) – təsviri sənətin yeni növüdür. Burada işıq, rəng, format, kompozisiya, plan, çəkiliş rakursu – təsviri ifadə vasitəsidir. ƏTRAFIMIZDA OLAN RƏSSAM YARADICILIĞI 101 RƏSM ƏSƏRİNDƏN FOTOŞƏKLƏ QƏDƏR aiddir. Fotoqrafiya təsviri sənətin daxilində inkişaf edirdi. Bizim günlər- də bədii fotoqrafiyanı da bu növlər qrupuna daxil etmək məqbul sayılır. Həm rəngkarlıq, həm də fotoqrafiya obraz və vizual rəmzlər yaratma- lı olan vizual incəsənətin formalarıdır. Vizual incəsənətin bütün məlum formaları arasında fotoqrafiyanın rəngkarlığa təsiri hamısından güclü olub. Yalnız çox az rəssam bu təsirdən uzaqlaşa bilib. Görünən oxşarlıq, obraza bənzətmə və gerçəklik – bu incəsənət növ- lərinin xarakterik cəhətidir. Bədii fotoqrafiya sənədli təmələ – konkret hadisənin şəklinə əsaslanır. Fotoqrafiyanın sayəsində tarixin təşəkkül və inkişaf yolunu izləmək olar. Qədim Bakı. Qız qalası Milli geyimli qızlar Xurşidbanu Natəvan uşaqları ilə Fotoqrafiyanın rəngkarlığa təsiri XIX əsrin ikinci yarısında hiss edil- məyə başladı. Rəssamların əksəriyyəti təsvirin kətanda əksini almaq üçün obskura 2 kamerasından istifadə edirdi. Obskura kamerasında o zamanlar işin görüntüsü və ötən illərin aparatları 2 Obskura kámerası (lat. camera obscūra – qaranlıq otaq) – obyektlərin optik təsvirini almağa imkan verən qurğunun (qutu) ən sadə növü. İşıq şüaları dəliyin içindən keçərkən ekranda çevrilmiş təsvir yaradır. ƏTRAFIMIZDA OLAN RƏSSAM YARADICILIĞI 102 RƏSMDƏN FOTOŞƏKLƏ QƏDƏR Leonardo da Vinçi, Velaskes, Karavacсo və bir çox başqa rəssamlar öz əsərləri üzərində çalışarkən linzalardan, güzgülərdən, həmçinin bir çox başqa optik cihazlardan istifadə etmişdilər. Fotoqrafiya yalnız təsviri sənət üçün deyil, bütün təsviri mədəniyyət- də həyati əhəmiyyət daşıyan ünsürə çevrildi. 1859-cu ildə Parisdə ənənə- vi incəsənət sərgisində yeni incəsənət növü kimi fotoqrafiyaya ilk dəfə yer ayrıldı. Artıq 1863-cü ildə Fransa fotoqrafiyanı rəsmi olaraq yeni in- cəsənət forması kimi tanıdı. Fotoaparat – karandaş və ya fırça kimi bir vasitədir. Heç bir foto in- sanın iştirakı olmadan çəkilə bilməz. İnsanın çəkiliş prosesində iştirakı nə qədər çox yaradıcı xarakter daşıyırsa, fotoşəkil də incəsənətə bir o qədər çox yaxın olur. Rəngkarlıqla fotoqrafiya arasında oxşarlıq kifayət qədər çoxdur. Hər şeydən əvvəl, rəngkarlıq və fotoqrafiya konkret məqamı qeydə almağı və onu düzgün çatdırmağı bacarır. Rəsmdə olduğu kimi, fotoşəkildə də əsas rol onun fikrini ifadə edə bilən yaradıcısına məxsusdur. İmpressionistlərin incəsənət aləminə necə güclü təsir etdikləri hamı- mıza məlumdur. Belə hesab edilir ki, impressionizm öz məşhurluğuna görə daha çox məhz fotoqrafiyaya borcludur. Adətən, rəssamlar təbiətdə etdikləri qaralama cızgilərdən istifadə edərək studiyada çalışırdılar. İmpressionistlər isə bunun əksini edir, kə- tanı, boyaları götürüb təbiətin qoynuna çıxır və həmin məqamda gör- düklərini naturadan birbaşa kətana köçürürdülər. Onlar işığın təsiri ilə baş verən incə dəyişiklikləri qeydə alaraq ötəri işıq effektini tutmağa cəhd göstərirdilər. Müasir fotosərgi Pyer Ogüst Renuar. “Mulen de la Qalettdə bal”. 1876. Gəmidə bal. Foto ƏTRAFIMIZDA OLAN RƏSSAM YARADICILIĞI 103 RƏSMDƏN FOTOŞƏKLƏ QƏDƏR Fotoqrafiya – müasir incəsənətin yaranmasına gətirib çıxaran yeni təsvir üsuludur. Fotoqrafiya impressionizm, simvolizm, abstraksionizm, kubizm, sürrealizm, konstruktivizm və digər istiqamətlər kimi dövrün qrafika və rəngkarlığı ilə yaxınlaşmağa cəhd edirdi. Zaman keçdikcə belə bir effektə nail olmaqdan ötrü fotoqraflar xüsusi çəkiliş və çap texnika- sından istifadə edirdilər. Abstrakt fotoqrafiya çəkilən təsvirin hökmən tanınmalı olduğunu rədd edir. Abstrakt incəsənət bir cərəyan kimi rəngkar- lıqdan fotoqrafiyayadək, demək olar ki, bütün təs- viri sənət növlərini əha tə etmişdi. Sürrealist üslubda olan fotoqrafiya sanki sürrealist rəngkarlıqdır: obyektlərin qəribə yığını ilə doludur. Müəlliflər be lə işlərdə re- allıqdan üz döndərir, fan- taziya və yu xugörmələrə müraciət edə rək onlardan götürdükləri rəmzləri bə- dii obrazlara köçürürlər. Portretin fotoçəkilişi foto qra fi yanın yaranması ilə eyni vaxtda mey- dana gəlib. Foto sə nətinin rəngkarlıq və qrafikanın birbaşa təsiri altında tə şəkkülü məhz portret janrında baş verir. İstənilən yerdə insanın fo to şəklini çəkmək olar: studiyada, parkda… Lakin hər fotoşəkli portret hesab etmək olmaz. Məhz bir nəfərə və ya Yüklə 3,69 Kb. Dostları ilə paylaş:
|